Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποκαλύπτει ένα εξαιρετικά φιλόδοξο και πολιτικά ευαίσθητο σχέδιο χρηματοδότησης της Ουκρανίας, προτείνοντας τη χορήγηση δανείου ύψους 165 δισ. ευρώ με εγγύηση την «αξία σε μετρητά» παγωμένων ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων.
Το σχέδιο, το οποίο εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πακέτο έως και 210 δισ. ευρώ για τη στήριξη του Κιέβου τα επόμενα χρόνια, αποσκοπεί στη διατήρηση της δημοσιονομικής και επιχειρησιακής αντοχής της χώρας ενόψει της συνέχισης του πολέμου, σύμφωνα με το Politico. Ωστόσο, προκαλεί έντονες ανησυχίες σε ορισμένες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, με το Βέλγιο να εμφανίζεται ήδη επιφυλακτικό λόγω του κινδύνου ρωσικών αντιποίνων και της εμπλοκής της Euroclear.
Μια ημέρα πριν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ΕΚΤ, αρνήθηκε να στηρίξει τον μηχανισμό που προέβλεπε τη χορήγηση δανείου ύψους 140 δισεκατομμυρίων ευρώ προς την Ουκρανία, παίρνοντας σαφείς αποστάσεις από το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ένα λεγόμενο «δάνειο αποζημίωσης». Το ευρωπαϊκό πλάνο προέβλεπε ότι η χρηματοδότηση θα καλύπτονταν από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία, ωστόσο, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times, η ΕΚΤ το έκρινε μη βιώσιμο και αμφισβήτησε τη νομιμότητά του.
Το δημοσίευμα επικαλείται πολλούς αξιωματούχους, αναφέροντας ότι η ΕΚΤ κατέληξε στο συμπέρασμα πως η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παραβιάζει την εξουσία της και ενδέχεται να δημιουργήσει νομικά και χρηματοπιστωτικά ζητήματα.
Σύμφωνα με έγγραφα που εξασφάλισε το Politico, σχετικά με την πρόταση της Κομισιόν για χορήγηση ενός «δανείου αποζημιώσεων» ύψους 165 δισ. ευρώ προς την Ουκρανία, με εγγύηση τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια, το δάνειο αυτό στοχεύει στη διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας του Κιέβου τα επόμενα χρόνια. Τα διαθέσιμα αποθέματα της Ουκρανίας εκτιμάται ότι θα εξαντληθούν ήδη από τον Απρίλιο, γεγονός που καθιστά την άμεση κινητοποίηση νέων πόρων ζωτικής σημασίας.
Πώς κατανέμεται το προτεινόμενο πακέτο για την Ουκρανία
Το προτεινόμενο δάνειο των 165 δισ. ευρώ περιλαμβάνει 25 δισ. ευρώ από παγωμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία που τηρούνται σε ιδιωτικούς τραπεζικούς λογαριασμούς εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και 140 δισ. ευρώ τα οποία βρίσκονται δεσμευμένα στην τράπεζα Euroclear στο Βέλγιο.
Από το συνολικό ποσό του δανείου αποζημιώσεων, 115 δισ. ευρώ έχουν δεσμευθεί για τη χρηματοδότηση της αμυντικής βιομηχανίας της Ουκρανίας, ενώ 50 δισ. ευρώ προορίζονται για την κάλυψη των δημοσιονομικών αναγκών της κυβέρνησης στο Κίεβο. Τα υπόλοιπα 45 δισ. ευρώ του συνολικού πακέτου —που φτάνει τα 210 δισ. ευρώ— θα χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή δανείου της G7 προς την Ουκρανία, το οποίο είχε χορηγηθεί το 2024, αναφέρει το Politico.
Το νομικό πλαίσιο και οι όροι αποπληρωμής της Ουκρανίας
Η νομική πρόταση της Κομισιόν θα αποτελέσει τη βάση για την άμεση έναρξη τεχνικών διαπραγματεύσεων, ενόψει της συνόδου των Ευρωπαίων ηγετών που έχει προγραμματιστεί για τα μέσα Δεκεμβρίου, όπου θα αποφασιστούν τα πλέον ευαίσθητα σημεία της πρωτοβουλίας.
Η Ουκρανία θα υποχρεωθεί να αποπληρώσει το δάνειο μόνο στην περίπτωση που η Ρωσία τερματίσει τον πόλεμο και καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις — ένα ενδεχόμενο το οποίο, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, θεωρείται εξαιρετικά απίθανο στο σημερινό γεωπολιτικό περιβάλλον.
Αντιδράσεις από το Βέλγιο για την Ουκρανία και την Euroclear
Το βασικότερο εμπόδιο στην υλοποίηση του σχεδίου παραμένει η αντίθεση της βελγικής κυβέρνησης. Ο υπουργός Εξωτερικών του Βελγίου, Μαξίμ Πρεβό, δήλωσε σε δημοσιογράφους το πρωί της Τετάρτης, στο περιθώριο συνάντησης του ΝΑΤΟ, ότι το κείμενο που προτίθεται να καταθέσει η Επιτροπή δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στις ανησυχίες των Βρυξελλών.
«Το κείμενο που θα κατατεθεί σήμερα από την Επιτροπή δεν αντιμετωπίζει με ικανοποιητικό τρόπο τις ανησυχίες μας», ανέφερε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας: «Έχουμε τη δυσάρεστη αίσθηση ότι δεν μας άκουσαν».
Το Βέλγιο φοβάται ενδεχόμενα ρωσικά αντίποινα τόσο κατά του κράτους όσο και κατά του χρηματοπιστωτικού θεματοφύλακα που διακρατεί τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία, δηλαδή της Euroclear. Η κυβέρνηση απαιτεί οικονομικές εγγυήσεις από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες σε περίπτωση που η Μόσχα καταφέρει, μέσω νομικών ή άλλων μέσων, να ανακτήσει τα κεφάλαια.
Σενάρια ενδιάμεσης στήριξης της Ουκρανίας μέσω κοινών ευρωπαϊκών ομολόγων
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη αφήσει να εννοηθεί ότι είναι έτοιμη να παράσχει στην Ουκρανία επείγουσα χρηματοδότηση-γέφυρα για να καλύψει τις ανάγκες των πρώτων μηνών της χρονιάς. Το πιο πιθανό σενάριο προβλέπει την άντληση κεφαλαίων μέσω έκδοσης νέου ευρωπαϊκού χρέους.
Μια τέτοια λύση θα προσέφερε προσωρινή ανακούφιση στο Κίεβο, καθώς οι διαπραγματεύσεις για το μεγάλο πακέτο των 210 δισ. ευρώ και το δάνειο των 165 δισ. ευρώ βρίσκονται ακόμη σε εξέλιξη και υπόκεινται σε πολιτικούς και νομικούς περιορισμούς.
Παράλληλα, σημειώνει το Politico, αναδεικνύεται για ακόμη μία φορά ο σύνθετος, οριακός χαρακτήρας της ευρωπαϊκής στρατηγικής στήριξης της Ουκρανίας: από τη μία πλευρά η ανάγκη για άμεση και μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, και από την άλλη οι φόβοι για τις γεωπολιτικές και νομικές συνέπειες από την πρωτοφανή αξιοποίηση παγωμένων περιουσιακών στοιχείων μιας εμπόλεμης δύναμης.
