Σε σταυροδρόμι η Δύση για την Ουκρανία. Η συζήτηση γύρω από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που βρίσκονται στο βελγικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα Euroclear έχει προκαλέσει έντονο πολιτικό και δημοσιογραφικό ενδιαφέρον, ειδικά μετά τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας.
Σε συνέντευξη στη FAZ, η επικεφαλής της Euroclear, Βαλερί Ουρμπέιν, ξεκαθάρισε ότι δεν υπάρχουν «δωρεάν χρήματα» και τόνισε τους νομικούς περιορισμούς και τους κινδύνους που ενέχει ένα τέτοιο εγχείρημα. Σχετικά με το λεγόμενο «ομόλογο αποζημιώσεων», υπογράμμισε τη σημασία της διασφάλισης της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας και την ανάγκη η πολιτική να κατανοεί πλήρως τις συνέπειες των αποφάσεών της, ειδικά σε σχέση με την Ουκρανία και τη διεθνή εμπιστοσύνη στις αγορές. Δηλώνει πως η Euroclear έτοιμη να μηνύσει την ΕΕ σε περίπτωση κατάσχεσης ρωσικών κεφαλαίων
Παράλληλα και η ΕΚΤ από τη μεριά της φρενάρει το σχέδιο της ΕΕ για δάνειο στην Ουκρανία. Η ΕΚΤ κατέληξε στο συμπέρασμα πως η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παραβιάζει την εξουσία της και ενδέχεται να δημιουργήσει νομικά και χρηματοπιστωτικά ζητήματα, ενώ και ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ Ντε Βέβερ έχει εκφράσει ανοιχτά τις επιφυλάξεις του και τον κίνδυνο να βρεθεί το Βέλγιο εκτεθειμένο οικονομικά.
Υπολογίζεται ότι περίπου 210 δισ. ευρώ ρωσικών περιουσιακών στοιχείων είναι παγωμένα σε ευρωπαϊκό έδαφος, κυρίως στο χρηματοπιστωτικό αποθετήριο Euroclear στις Βρυξέλλες. Οι ηγέτες της Ε.Ε. ευελπιστούν να καταλήξουν σε συμφωνία κατά τη σύνοδο της 18ης Δεκεμβρίου στη βελγική πρωτεύουσα.
Επτά χώρες –Εσθονία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Λετονία, Λιθουανία, Πολωνία και Σουηδία– άσκησαν επιπλέον πίεση στην Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, ζητώντας άμεση απόφαση για τη χορήγηση δανείου στην Ουκρανία με εγγύηση τα ρωσικά κεφάλαια, μεταδίδει το Politico. «Ο χρόνος είναι κρίσιμος», αναφέρει η επιστολή τους, τονίζοντας ότι μια απόφαση εντός Δεκεμβρίου θα έβαζε την Ουκρανία σε ισχυρότερη θέση τόσο αμυντικά όσο και στις διαπραγματεύσεις για μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη.
Είναι δεδομένο ότι Ουκρανία σε συνθήκες πολέμου αντιμετωπίζει μια κρίση ρευστότητας που απειλεί τη σταθερότητα του κράτους και την ικανότητά της να χρηματοδοτήσει κρίσιμους τομείς όπως η άμυνα και οι υποδομές, καθώς είναι σε εξέλιξη συναντήσεις Ζελένσκι με Ευρωπαίους ηγέτες της «Συμμαχίας των Προθύμων». Οι κινήσεις, ωστόσο, είναι πολύπλοκες στη διπλωματική σκακιέρα και ορισμένες φορές αντιφατικές, το ίδιο και τα αντικρουόμενα συμφέροντα -που προσπαθούν να τετραγωνίσουν τον κύκλο- ανάμεσα στις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την ΕΕ για το μέλλον της Ουκρανίας.
Παρά τις υποσχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, μεγάλα κονδύλια παραμένουν δεσμευμένα λόγω καθυστερήσεων και μη εφαρμογής μεταρρυθμίσεων, όπως λένε, εκ μέρους του Κιέβου. Σύμφωνα με αναλυτές που μίλησαν στη Süddeutsche Zeitung, αυτή η αδράνεια ενισχύει την οικονομική ισχύ της Ρωσίας, καθώς τα χρήματα που προορίζονταν για την Ουκρανία παραμένουν ανεκμετάλλευτα, ενώ οι ανάγκες της χώρας αυξάνονται καθημερινά.
Starmer will host Zelenskiy in London on Monday as the UK prime minister and other key European leaders seek to steer US-led peace talks toward a resolution https://t.co/7exOGN8SzA
— Bloomberg (@business) December 8, 2025
Η Euroclear και οι νομικοί περιορισμοί για τα ρωσικά περιουσιακά προς την Ουκρανία
Όπως δήλωσε η Βαλερί Ουρμπέιν στη FAZ, η Euroclear δεν είναι απλώς μια τράπεζα αλλά και ένας κεντρικός θεματοφύλακας τίτλων, που φροντίζει για τον διακανονισμό των συναλλαγών τίτλων. «Το επιχειρηματικό μας μοντέλο μοιάζει με της Clearstream», επισήμανε, «αν και η Euroclear είναι λιγότερο γνωστή στη Γερμανία».
Η Ρωσική Κεντρική Τράπεζα επέλεξε την Euroclear για να αποθηκεύει τίτλους συνολικής αξίας 185 δισ. ευρώ για ιστορικούς λόγους και για να υποστηριχθεί η συμμόρφωση της ρωσικής αγοράς με τα διεθνή πρότυπα. Η Ουρμπέιν τόνισε ότι η επιλογή της Euroclear από τη Ρωσία δεν είναι μοναδική: «Περίπου 100 Κεντρικές Τράπεζες από την Ευρώπη και όλο τον κόσμο αποθηκεύουν τα συναλλαγματικά τους αποθέματα σε εμάς».
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η ΕΕ και άλλα κράτη επέβαλαν κυρώσεις και πάγωσαν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Ωστόσο, η Ουρμπέιν ξεκαθάρισε ότι η Euroclear δεν συμμετέχει στη λήψη αποφάσεων για τις κυρώσεις: «Τις εφαρμόζουμε μόνο, όπως είχαμε κάνει και σε άλλες χώρες, όπως η Βενεζουέλα και η Λιβύη», δήλωσε.
Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να χρησιμοποιήσει τα περιουσιακά στοιχεία για δάνεια προς την Ουκρανία θέτει, σύμφωνα με την επικεφαλής της Euroclear, νομικά προβλήματα. «Τα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας ανήκουν στο ρωσικό κράτος και προστατεύονται από την αρχή της κρατικής ασυλίας στο διεθνές δίκαιο», επισήμανε. «Είναι νομικά δυνατό να ακινητοποιηθούν, αλλά οποιοδήποτε βήμα πέραν αυτού αμφισβητεί την κυριαρχία ενός κράτους».
Η επικεφαλής της Euroclear τόνισε ότι δεν υπάρχουν «δωρεάν χρήματα» διαθέσιμα για την ΕΕ. «Όλα τα χρήματα είναι δεσμευμένα με τις αντίστοιχες υποχρεώσεις μας προς τους πελάτες», είπε, προσθέτοντας ότι η Euroclear έχει ήδη διαθέσει πάνω από 5 δισ. ευρώ από τόκους ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την υποστήριξη της Ουκρανίας.
Ουκρανία: Το ομόλογο αποζημιώσεων και οι κίνδυνοι
Η Ουρμπέιν επισήμανε ότι η πρόταση για το λεγόμενο «ομόλογο αποζημιώσεων» αποτελεί πρωτοφανές εγχείρημα: «Η Ουκρανία πρέπει να επιστρέψει τα χρήματα μόνο αν η Ρωσία συμφωνήσει ταυτόχρονα να καταβάλει αποζημιώσεις. Προς το παρόν, αυτό είναι μη ρεαλιστικό». Εξήγησε ότι η εφαρμογή του μέτρου θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και να υπονομεύσει την εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών στην Ευρώπη.
Σύμφωνα με την Ουρμπέιν, οι κίνδυνοι δεν περιορίζονται στη Euroclear: «Η Ρωσία θα μπορούσε να κινηθεί νομικά ή να κατασχέσει άλλα περιουσιακά στοιχεία που διατηρούνται σε διάφορες χώρες, ενώ είναι πιθανές και κυβερνοεπιθέσεις». Η επικεφαλής της Euroclear τόνισε ότι η προστασία των εργαζομένων και των περιουσιακών στοιχείων των πελατών έχει ενισχυθεί, καθώς το ίδρυμα διαχειρίζεται τίτλους αξίας 42 τρισεκατομμυρίων ευρώ και διακανονίζει συναλλαγές αξίας παγκόσμιου ΑΕΠ κάθε μήνα.
Η επικεφαλής της Euroclear, επέκρινε εμμέσως την πολιτική προσέγγιση: «Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιστεύει ότι οι κίνδυνοι μπορούν να εξαλειφθούν με μια υπογραφή, αλλά έτσι δεν λειτουργούν οι χρηματοπιστωτικές αγορές». Τόνισε ότι η εμπιστοσύνη, οι προσδοκίες και οι αντιλήψεις είναι κρίσιμες: «Όταν η πολιτική κλονίζει αυτή την εμπιστοσύνη, οι αγορές αντιδρούν – και τότε συνήθως είναι πολύ αργά».
Ειδικά για την Ουκρανία, η Ουρμπέιν επισήμανε ότι οι ευρωπαϊκές χρηματοπιστωτικές αγορές χρειάζονται σταθερότητα για να στηρίξουν την ανοικοδόμηση της χώρας. «Η Ευρώπη έχει γιγαντιαίες χρηματοδοτικές ανάγκες για την Ουκρανία, την προστασία του κλίματος, την ψηφιοποίηση και την επαναβιομηχάνιση», δήλωσε, τονίζοντας ότι η πολιτική πρέπει να κατανοεί τις τεχνικές και νομικές συνέπειες των αποφάσεών της.
Eπισήμανε στη FAZ ότι η Euroclear δεν μπορεί να μετατρέψει τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία σε άμεση χρηματοδότηση για την Ουκρανία χωρίς σοβαρούς κινδύνους. Η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής παραμένει, νομικά και χρηματοπιστωτικά αμφιλεγόμενη. «Η υποστήριξη προς την Ουκρανία είναι σημαντική, αλλά πρέπει να γίνει με τρόπο που δεν διακυβεύει τη σταθερότητα των ευρωπαϊκών αγορών», υπογράμμισε.
Οι επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ © .consilium.europa.eu
Ουκρανία: Η διαφθορά μπλοκάρει την βοήθεια των δυτικών
Παρά τις υποσχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, μεγάλα κονδύλια παραμένουν δεσμευμένα λόγω καθυστερήσεων και μη εφαρμογής μεταρρυθμίσεων εκ μέρους του Κιέβου. Σύμφωνα με αναλυτές που μίλησαν στη Süddeutsche Zeitung, αυτή η αδράνεια ενισχύει την οικονομική ισχύ της Ρωσίας, καθώς τα χρήματα που προορίζονταν για την Ουκρανία παραμένουν ανεκμετάλλευτα, ενώ οι ανάγκες της χώρας αυξάνονται καθημερινά.
Η έγκριση του προϋπολογισμού για το 2026 αποτέλεσε μια πρώιμη «ευχάριστη είδηση» για την κυβέρνηση του Κιέβου, δήλωσε ο Ουκρανός υπουργός Οικονομικών Σεργκέι Μαρτσένκο στη Süddeutsche Zeitung. Ωστόσο, χωρίς εγκεκριμένο προϋπολογισμό, τα χρήματα από την ΕΕ και το ΔΝΤ παρέμεναν δεσμευμένα. Το έλλειμμα για το 2026 υπολογίζεται σε πάνω από 45 δισ. δολ., ενώ οι αναλυτές εκτιμούν ότι συνολικά τα επόμενα χρόνια η χώρα θα χρειαστεί περισσότερα από 160 δισ. δολ. για να καλύψει τα λειτουργικά και αμυντικά της έξοδα.
Παρά τα δισεκατομμύρια που διατίθενται, το Κίεβο δεν εκμεταλλεύεται πλήρως τις ευκαιρίες. «Η Ουκρανία δεν έχει ακόμη λάβει 5,7 δισ. ευρώ από την ΕΕ και επιπλέον 500 εκατ. δολ. από το ΔΝΤ», είπαν αναλυτές στη Süddeutsche Zeitung. Οι καθυστερήσεις οφείλονται κυρίως σε ανεπαρκή ή καθυστερημένη εφαρμογή των συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων, οι οποίες περιλαμβάνουν κυρίως μέτρα κατά της διαφθοράς και βελτιώσεις στη δημόσια διοίκηση.
Οι εκθέσεις του Ουκρανικού Ελεγκτικού Συνεδρίου τονίζουν ότι περίπου το 70% του προϋπολογισμού του 2025, δηλαδή περίπου 70 δισ. δολ., χρησιμοποιείται για την άμυνα, ενώ άλλοι κρίσιμοι τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η αποναρκοθέτηση και η οδοποιία χρηματοδοτούνται με το ζόρι. Αναλυτές δήλωσαν στη Süddeutsche Zeitung ότι η παρατεταμένη αδράνεια στο θέμα των μεταρρυθμίσεων ενισχύει την αίσθηση αναξιοπιστίας μεταξύ των διεθνών χρηματοδοτών.
Σύμφωνα με την έκθεση, πολλές μεταρρυθμίσεις καθυστερούν συστηματικά, όπως η αναδιάρθρωση του Γραφείου Οικονομικής Ασφάλειας (BEB) και η επανεκκίνηση της Ειδικής Εισαγγελίας. Παρά τις δεσμεύσεις για διορισμό νέων επικεφαλής, οι διαδικασίες καθυστερούν επί μήνες ή χρόνια, αφήνοντας κρίσιμους τομείς ανεπαρκώς στελεχωμένους. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι χωρίς την ολοκλήρωση αυτών των μεταρρυθμίσεων, τα δισεκατομμύρια ευρώ και δολάρια από την ΕΕ και το ΔΝΤ δεν μπορούν να αποδεσμευτούν αποτελεσματικά.
Κίνδυνοι για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα
Η καθυστέρηση στην εφαρμογή μεταρρυθμίσεων δεν αποτελεί μόνο νομικό ή διοικητικό πρόβλημα. «Η εμπιστοσύνη των διεθνών επενδυτών στην Ουκρανία επηρεάζεται άμεσα», δήλωσαν αναλυτές στη Süddeutsche Zeitung. Το γεγονός ότι κρίσιμες υπηρεσίες όπως το τελωνείο παραμένουν χωρίς κανονικό επικεφαλής για χρόνια οδηγεί σε διαφθορά και απώλεια εσόδων, ενώ η καθυστέρηση στο Nabu και τη Ειδικής Εισαγγελίας περιορίζει τη δυνατότητα δίωξης υπευθύνων.
Το ΔΝΤ επανέλαβε στις 26 Νοεμβρίου την ανάγκη για περαιτέρω μεταρρυθμίσεις, υπογραμμίζοντας ότι είναι απαραίτητες για την «αύξηση της εμπιστοσύνης του κοινού» και για την επιτυχή ένταξη στην ΕΕ. Οι αναλυτές σχολίασαν ότι χωρίς σαφή πρόοδο, η Ουκρανία κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο πρόσθετα δάνεια αλλά και σημαντικές επενδύσεις από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς.
Παρά τις διαβεβαιώσεις του Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι και της κυβέρνησης για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, η πραγματικότητα δείχνει σημαντική καθυστέρηση. Αναλυτές δήλωσαν στη Süddeutsche Zeitung ότι οι υποσχέσεις για κατάργηση περιοριστικών άρθρων του Ποινικού Κώδικα, ενίσχυση του Nabu και διορισμό νέων δικαστών παραμένουν ανεκπλήρωτες. Η μη τήρηση αυτών των δεσμεύσεων σημαίνει ότι πολλές υποθέσεις διαφθοράς κινδυνεύουν να παραγραφούν, αφήνοντας τους υπεύθυνους ατιμώρητους.
Επιπλέον, η διαχείριση κρίσιμων οικονομικών πόρων παραμένει αποσπασματική. «Χωρίς προϋπολογισμό και εφαρμόσιμες μεταρρυθμίσεις, τα δισεκατομμύρια από την ΕΕ και το ΔΝΤ δεν μπορούν να διοχετευτούν εκεί που χρειάζονται», δήλωσαν αναλυτές στη Süddeutsche Zeitung, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για αυστηρότερη εποπτεία και συνέπεια από το Κίεβο.
Η Ουκρανία παραμένει εγκλωβισμένη σε έναν φαύλο κύκλο: η πολεμική ανάγκη και η πίεση των διεθνών χρηματοδοτών απαιτούν μεταρρυθμίσεις και διαφάνεια, ενώ η πολιτική και διοικητική καθυστέρηση εμποδίζει την πρόσβαση σε κρίσιμα κεφάλαια. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι αν η κυβέρνηση δεν εκπληρώσει άμεσα τις υποχρεώσεις της, οι επιπτώσεις για την οικονομία και την αξιοπιστία της χώρας θα είναι σημαντικές, αφήνοντας το Κίεβο εκτεθειμένο απέναντι στις προκλήσεις που δημιουργεί ο πόλεμος και η ρωσική επιθετικότητα.
