Η ανάπτυξη της παγκόσμιας οικονομίας εισέρχεται στο 2026 με αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα, αλλά και με αυξανόμενες προκλήσεις που απειλούν τη συνέχιση της ανάπτυξης. Παρά τη μετριοπαθή επιβράδυνση του 2025, πολλές προηγμένες και αναδυόμενες οικονομίες καταγράφουν σταθερή δυναμική, όμως το μεσοπρόθεσμο περιβάλλον χαρακτηρίζεται από υψηλούς χρηματοπιστωτικούς κινδύνους, υψηλό δημόσιο χρέος και εντεινόμενη γεωπολιτική αστάθεια.
Η Scope Ratings αναθεωρεί ελαφρώς προς τα πάνω τις προβλέψεις της για το 2025 και το 2026, υπογραμμίζοντας τόσο την ισχύ της ανάκαμψης σε ορισμένες ευρωπαϊκές οικονομίες όσο και την αβεβαιότητα που προκύπτει από τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η παγκόσμια οικονομία, παρά τη σχετική σταθερότητά της, καλείται να αντιμετωπίσει έναν συνδυασμό παραγόντων που διαμορφώνουν ένα αρνητικό μακροοικονομικό ισοζύγιο κινδύνων.
Η παγκόσμια και η ευρωπαϊκή οικονομία έχουν επιδείξει εντυπωσιακή ανθεκτικότητα τα τελευταία χρόνια, ακόμη κι όταν ληφθεί υπόψη η ήπια επιβράδυνση του 2025. Ωστόσο, οι κίνδυνοι που αφορούν την ανάκαμψη αυξάνονται, διαμορφώνοντας ένα αρνητικότερο μεσοπρόθεσμο μακροοικονομικό και πιστωτικό περιβάλλον.
Η Scope αναθεώρησε ελαφρώς προς τα πάνω την πρόβλεψή της για την παγκόσμια ανάπτυξη του 2025 σε 3,3%, ενώ αναμένει ότι η ανάπτυξη θα διατηρηθεί στο 3,2% το 2026.
Στην ευρωζώνη των 21 κρατών, οι προσδοκίες παραμένουν μετριοπαθείς: 1,5% ανάπτυξη το 2025 και 1,4% το 2026, σύμφωνα με τον Dennis Shen, πρόεδρο του Macroeconomic Council της Scope.
Ανάπτυξη στην Ευρώπη: Μικρή άνοδος, μεγάλες διαφοροποιήσεις
Η γερμανική οικονομία προβλέπεται να επιταχύνει στο 1% το 2026, ενώ η Γαλλία αναμένεται επίσης να κινηθεί γύρω στο 1% και η Ιταλία στο 0,7%. Αντίθετα, η ευρωπαϊκή περιφέρεια συνεχίζει να αποτελεί τον κύριο μοχλό ανάπτυξης: η Ιρλανδία εκτιμάται ότι θα πετύχει ανάπτυξη 3% το 2026, η Ισπανία 2,5%, η Πορτογαλία 2,1% και η Ελλάδα 2%.
Στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, χώρες όπως η Βουλγαρία, που θα εισέλθει στο ευρώ το 2026, ενισχύουν την περιφερειακή δυναμική, με προβλεπόμενη ανάπτυξη 3,2%. Το Ηνωμένο Βασίλειο αναμένεται να αναπτυχθεί κατά 1%.
ΗΠΑ και Κίνα: Δύο πυλώνες της παγκόσμιας ανάπτυξης
Η Scope αναθεώρησε επίσης ανοδικά τις εκτιμήσεις της για την αμερικανική οικονομία, η οποία αναμένεται να αναπτυχθεί περίπου 2% το 2025 και 2,4% το 2026 – επίπεδο πάνω από το δυνητικό της. Στην Κίνα, η οποία αναμένεται να πετύχει τον στόχο 5% για το 2025, η ανάπτυξη το 2026 εκτιμάται στο 4,7%, ενισχυμένη από μια προσωρινή αποκλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων με τις ΗΠΑ.
Μακροοικονομικοί κίνδυνοι: Ένα αρνητικό ισοζύγιο εν όψει 2026
Η Scope εντοπίζει τέσσερις βασικούς παράγοντες που τείνουν να επιβαρύνουν τις μεσοπρόθεσμες προοπτικές:
- Κίνδυνοι στο χρηματοπιστωτικό σύστημα λόγω υπερτιμημένων αγορών, αυξημένης μόχλευσης στον μη τραπεζικό κλάδο και κινδύνων στις λιγότερο ρυθμιζόμενες αγορές τεχνητής νοημοσύνης και κρυπτονομισμάτων.
- Προστατευτισμός και αστάθεια στο παγκόσμιο εμπόριο, που εντείνονται από τις πολιτικές των ΗΠΑ.
- Επιβαρυμένα δημόσια οικονομικά και αυξανόμενα επίπεδα χρέους, που απειλούν να αυξήσουν την αντίληψη κινδύνου για τα κρατικά ομόλογα.
- Εντεινόμενες γεωπολιτικές αβεβαιότητες, λόγω του πολέμου στην Ουκρανία και των συνεχιζόμενων εντάσεων στη Μέση Ανατολή.
ΗΠΑ: Πολιτικές που στηρίζουν βραχυπρόθεσμα, αλλά επιβαρύνουν μεσοπρόθεσμα
Οι πρόσφατες πολιτικές στις ΗΠΑ – φορολογικές περικοπές, μειώσεις επιτοκίων και απορρύθμιση – ενδέχεται να στηρίξουν την οικονομία βραχυπρόθεσμα, αλλά δημιουργούν μακροχρόνιες ανισορροπίες. Η υποχώρηση μεταπολεμικών συμμαχιών και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχουν ωθήσει την Ευρώπη σε υψηλότερες αμυντικές δαπάνες, με επιπτώσεις στη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους. Παράλληλα, η διακοπή αμερικανικής εξωτερικής βοήθειας και η αναθεώρηση της συμμετοχής σε διεθνείς χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς δημιουργούν ανησυχίες στις αναδυόμενες οικονομίες.
Η αντιστροφή των κλιματικών δεσμεύσεων αυξάνει τους κινδύνους φυσικών καταστροφών, ιδίως για ευάλωτες χώρες.
Χρηματοπιστωτικές συνθήκες: Υψηλά επιτόκια και απορρύθμιση
Η Scope εκτιμά ότι τα υψηλά επιτόκια θα διατηρηθούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ακόμη κι αν πολλές κεντρικές τράπεζες έχουν αρχίσει να χαλαρώνουν τη νομισματική πολιτική. Η ΕΚΤ παραμένει σε στάση αναμονής, ενώ η Τράπεζα της Ιαπωνίας συνεχίζει σταδιακή σύσφιξη.
Τα υψηλά επιτόκια, σε συνδυασμό με τις υπερτιμημένες αγορές και την απορρύθμιση, υπονομεύουν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα μακροπρόθεσμα.
Για το 2026, οι προοπτικές της Scope κυμαίνονται από αρνητικές για το κρατικό αξιόχρεο μέχρι ισορροπημένες για τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και ελαφρώς θετικές για ορισμένους τομείς της δομημένης χρηματοδότησης.
ΟΟΣΑ: Ανθεκτική παγκόσμια ανάπτυξη, με αυξανόμενες αδυναμίες
Πριν μερικές ημέρες ο ΟΟΣΑ στην τελευταία έκθεση για την παγκόσμια οικονομία προειδοποιεί ότι, παρά την ανθεκτικότητα που έδειξε φέτος η παγκόσμια οικονομία, τα θεμέλια της ανάπτυξης δείχνουν σταδιακά σημάδια φθοράς. Η ανάκαμψη υποστηρίχθηκε από βελτιωμένες χρηματοπιστωτικές συνθήκες, αυξημένες επενδύσεις σε τεχνολογίες αιχμής και υποστηρικτικές μακροοικονομικές πολιτικές — όμως ταυτόχρονα οι αγορές εργασίας αρχίζουν να δείχνουν τα πρώτα σημάδια εξασθένησης και η εμπιστοσύνη επιδεινώνεται.
Η έκθεση αναδεικνύει αυξημένα ρίσκα από αύξηση δασμών, πιθανή αναπροσαρμογή κινδύνου στις αγορές, αστάθεια στις αγορές crypto και επιβάρυνση του δημόσιου χρέους. Το αποτέλεσμα: μια ανάκαμψη υπό πίεση, με σημαντικές προκλήσεις για τους επόμενους μήνες.
Σύμφωνα με την έκθεση OECD Economic Outlook, Volume 2025 Issue 2, η παγκόσμια οικονομία καταδεικνύει φέτος μεγαλύτερη ανθεκτικότητα από ό,τι αναμενόταν — ωστόσο, οι υποκείμενες ευπάθειες κλιμακώνονται. Η υποστήριξη προήλθε από βελτιωμένες χρηματοπιστωτικές συνθήκες, αυξημένες επενδύσεις σε τεχνολογία και ειδικά σε τομείς που σχετίζονται με την τεχνητή νοημοσύνη (AI), καθώς και από ευνοϊκές μακροοικονομικές πολιτικές.
Ταυτόχρονα, όμως, εμφανίζονται σημάδια επιβράδυνσης: η παγκόσμια ανάπτυξη προβλέπεται να υποχωρήσει από 3,2% το 2025 σε 2,9% το 2026, με ανάκαμψη στο 3,1% το 2027.
Εργασιακές αγορές, εμπιστοσύνη και η σκιά της επιβράδυνσης
Μολονότι το ποσοστό ανεργίας στον ΟΟΣΑ διατηρείται στο 4,9%, υπάρχουν ενδείξεις εξασθένησης της αγοράς εργασίας: οι διαθέσιμες θέσεις εργασίας έχουν πέσει κάτω από τον μέσο όρο του 2019 σε πολλές οικονομίες, ενώ η εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των καταναλωτών δείχνει σημάδια βελτίωσης.
Η φθίνουσα δυναμική στην απασχόληση μπορεί να υπονομεύσει την κατανάλωση και να περιορίσει την ανάκαμψη, ιδιαίτερα σε συνθήκες αβεβαιότητας και αυξημένου κόστους ζωής.
Το κρίσιμο στοίχημα του 4ου τριμήνου για την ανάπτυξη φέτος
Στην Ελλάδα τα τελευταία στοιχεία τρίτου τριμήνου για την ανάπτυξη αντανακλούν μια συννεφιασμένη εικόνα, πολύ πιο αδύναμη από τις αρχικές εκτιμήσεις, καθώς αναδύεται κρίσιμο για την ανάπτυξη του 2025 το στοίχημα του 4ου τριμήνου. Τα σύννεφα έχουν αρχίσει ήδη να συγκεντρώνονται πάνω από τον στόχο για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας το 2025, μετά τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ που αντανακλούν μια εικόνα πολύ πιο αδύναμη από τις αρχικές προβλέψεις.
Παρά τις προσδοκίες ότι το ενισχυμένο τουριστικό ρεύμα και οι υψηλότερες εισπράξεις θα έδιναν φέτος την απαιτούμενη ώθηση στο ΑΕΠ, η «ατμομηχανή» της χώρας έτρεξε με ρυθμό μόλις 2% στο τρίτο τρίμηνο, επιβεβαιώνοντας ότι το στοίχημα για μέσο ρυθμό 2,2% στο σύνολο της χρονιάς μόνο εύκολο δεν είναι.
Το εννεάμηνο σκιαγραφεί μια πορεία ανοδική, αλλά με ταχύτητες χαμηλότερες από τις απαιτούμενες για να καλυφθεί το έλλειμμα δυναμικής που άφησε πίσω της η υποτονική επίδοση του δεύτερου τριμήνου. Οι πρόσφατες αναθεωρήσεις της ΕΛΣΤΑΤ ανεβάζουν την ανάπτυξη του πρώτου τριμήνου στο 2,4% (από 2,2%), ενώ το δεύτερο τρίμηνο υποχωρεί στο 1,6% (από 1,7%), διαμορφώνοντας έναν μέσο όρο 2% για το εννεάμηνο.
Αυτό πρακτικά σημαίνει πρακτικά ότι για να φτάσει η χώρα στο 2,2% στο τέλος της χρονιάς, το τέταρτο τρίμηνο πρέπει να επιταχύνει στο 2,8%, έναν ρυθμό ιδιαίτερα απαιτητικό, που προϋποθέτει την ενεργοποίηση όλων των διαθέσιμων μοχλών της οικονομικής δραστηριότητας.
Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τις ετήσιες μεταβολές φωτίζουν τα δυνατά και τα αδύνατα σημεία της εικόνας. Από τη μία πλευρά, η συνολική τελική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε κατά 2,1%, επιβεβαιώνοντας ότι τα νοικοκυριά εξακολουθούν να αποτελούν βασικό πυλώνα στήριξης της οικονομίας, παρά τις πληθωριστικές πιέσεις και την επιφυλακτικότητα που καταγράφεται σε ορισμένες κατηγορίες δαπανών.
