Σε ριζικές μεταρρυθμίσεις στο μεταναστευτικό εστιάζουν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι. Οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ έχουν συμφωνήσει σε αλλαγές στο δίκαιο ασύλου, ενώ ενδέχεται να θεσπιστούν και νέες διαδικασίες που θα εμπλέκουν τρίτες χώρες.
Όπως μεταδίδει η Süddeutsche Zeitung, οι εκτεταμένες αλλαγές στις οποίες συμφώνησαν οι Ευρωπαίοι υπουργοί χθες Δευτέρα θα επιτρέψουν στα κράτη μέλη να κρατούν σε κέντρα απελάσεων εκτός Ευρώπης τα άτομα των οποίων το αίτημα ασύλου απορρίφθηκε, ενώ ενδέχεται να έχουν και τη δυνατότητα να εκχωρήσουν το σύνολο της διαδικασίας στα τρίτα αυτά κράτη. Ο Αλεξάντερ Ντόμπριντ μάλιστα, υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας που θεωρεί «προσωπικό του επίτευγμα» τη συμφωνία, έκανε λόγο για αλλαγή εποχής στις Βρυξέλλες.
Οι βασικές υπό συζήτηση αλλαγές στο μεταναστευτικό
Κατά τη συγκεκριμένη τακτική συνεδρίαση στις Βρυξέλλες συζητήθηκε μια ολόκληρη δέσμη μέτρων για το θέμα, με στόχο την αυστηροποίηση του δικαίου ασύλου. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο ευρωπαϊκός κανονισμός περί επιστροφών, στόχος του οποίου είναι να δίνει στα κράτη μέλη της ΕΕ τη δυνατότητα να απελαύνουν ταχύτερα τους απορριφθέντες αιτούντες άσυλο. Σύμφωνα με τα νέα αυτά μέτρα, τα άτομα χωρίς δικαίωμα παραμονής αποκτούν νέες υποχρεώσεις και θα υφίστανται περικοπές παροχών σε περίπτωση που δεν συνεργαστούν με τις αρχές. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί και να τους επιβληθούν ποινές φυλάκισης, ενώ προβλέπεται και η δυνατότητα δημιουργίας κέντρων απελάσεων εκτός Ευρώπης, περιγράφει η γερμανική εφημερίδα.
Παράλληλα τροποποιείται και ο κανονισμός για τις λεγόμενες «ασφαλείς τρίτες χώρες». Προς ώρας υπάρχει δυνατότητα απέλασης των μεταναστών σε αυτές τις χώρες χωρίς διαδικασία ασύλου, σε περίπτωση που τα άτομα έχουν διέλθει από αυτές καθ’ οδόν προς την Ευρώπη ή έχουν κάποια «ουσιαστική σύνδεση» με τη χώρα, όπως οικογενειακούς δεσμούς ή μακροχρόνια παραμονή. Στο μέλλον αυτό δεν θα είναι πλέον υποχρεωτικό: για να σταλούν μετανάστες σε ασφαλείς τρίτες χώρες, θα αρκεί αυτές να πληρούν ορισμένα ανθρωπιστικά πρότυπα και να συμφωνήσουν να συνεργαστούν με τα μέλη της ΕΕ στο μεταναστευτικό. Οι χώρες αυτές θα είναι πλέον αρμόδιες και για την εξέταση των αιτήσεων ασύλου, παρότι στο σημείο αυτό θα εξαιρούνται οι ανήλικοι.
Σημειωτέον βέβαια ότι αυτό το κονσένσους μεταξύ υπουργών δεν είναι αρκετό για να αποφευχθεί το πολιτικό πινγκ πονγκ: αν και τα σχέδια έχουν λάβει την απαραίτητη πλειοψηφία, δεν έχουν ακόμη εγκριθεί οριστικά. Η Κομισιόν έχει ήδη υποβάλει όλες τις νομοθετικές αλλαγές και έπονται διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με το οποίο θα πρέπει τώρα τα κράτη μέλη να καταλήξουν σε συμφωνία.
Νέα λίστα «ασφαλών χωρών καταγωγής»: Ποιες μπαίνουν και ποιες όχι
Το νέο νομοθετικό πλαίσιο που δρομολογήθηκε χθες Δευτέρα έρχεται να συμπληρώσει τη μεγάλη ευρωπαϊκή μεταρρύθμιση του δικαίου ασύλου που αποφασίστηκε τον Απρίλιο του 2024. Η μεταρρύθμιση αυτή προβλέπει τη δημιουργία μεγάλων καταυλισμών στα κράτη των εξωτερικών συνόρων, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, στους οποίους κρατούνται, μέχρι να εκκινηθεί η ταχεία απέλασή τους, αιτούντες άσυλο που δεν έχουν πολλές ελπίδες να το εξασφαλίσουν.
Κρίσιμο για το αν οι μετανάστες μπορούν να εισέλθουν σε αυτούς τους καταυλισμούς ή όχι είναι το αν προέρχονται από κάποια «ασφαλή χώρα καταγωγής». Ως εκ τούτου, για πρώτη φορά θα υπάρξει ενιαία ευρωπαϊκή λίστα για τον σκοπό αυτό.
Οι χώρες που θα ταξινομηθούν ως «ασφαλείς» είναι:
- Μπαγκλαντές
- Κολομβία
- Αίγυπτος
- Ινδία
- Κόσοβο
- Μαρόκο
- Τυνησία και
- όλες οι χώρες που είναι υποψήφιες για ένταξη στο μπλοκ, με εξαίρεση κράτη όπως η Ουκρανία που βρίσκονται σε πόλεμο.
Το Faz πάντως σημειώνει ότι τρία από τα παραπάνω κράτη εξακολουθούν να περιλαμβάνουν τη θανατική ποινή στο ποινικό τους δίκαιο, παρότι πλέον δεν την εφαρμόζουν. Η Αίγυπτος έχει δεσμευτεί μόνο στο να περιορίσει τον αριθμό των εγκλημάτων για τα οποία επιτρέπεται η επιβολή της. Αναφορικά με τις υπό ένταξη στην ΕΕ χώρες, προκειμένου αυτές να ταξινομηθούν ως ασφαλείς θα πρέπει να μην εμπλέκονται σε ένοπλη σύρραξη, να μην έχουν περιορίσει τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες και να μην χορηγούν καθεστώς προστασίας σε περισσότερο από 20% των αιτούντων.
Στην πράξη, η Αλβανία, η Μολδαβία, το Μαυροβούνιο, η Βόρεια Μακεδονία και η Σερβία πιθανώς να ταξινομηθούν ως ασφαλείς, η Γεωργία, η Μολδαβία και η Ουκρανία όχι.
Η δεξαμενή αλληλεγγύης και πώς θα λειτουργήσει
Μεταξύ άλλων, οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εσωτερικών κατέληξαν σε βασική συμφωνία για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής δεξαμενής αλληλεγγύης, προκειμένου να ελαφρυνθούν τα κράτη που βρίσκονται στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Κύπρος. Τα άλλα μέλη του μπλοκ θα προσφέρουν την αλληλεγγύη τους είτε παραλαμβάνοντας αιτούντες άσυλο, είτε πληρώνοντας χρήματα.
Η Süddeutsche Zeitung διευκρινίζει ότι το αρχικό σχέδιο προέβλεπε τη μετεγκατάσταση 30.000 αιτούντων άσυλο. Επειδή η μεταρρύθμιση τίθεται σε ισχύ από τον Ιούλιο του 2026, την επόμενη χρονιά πρόκειται να αναδιανεμηθούν μόνο 21.000 μετανάστες. Προς το παρόν δεν έχει αποσαφηνιστεί το πόσα άτομα θα δεχθεί κάθε χώρα.
Σύμφωνα πάντως με το Faz, πρακτικά δύσκολα θα υπάρξουν νέες μετεγκαταστάσεις. Αφενός, στην περίπτωση κρατών όπως η Γερμανία επιτρέπεται ο συνυπολογισμός προηγούμενων βαρών στη διαμόρφωση των νέων υποχρεώσεών τους· και ορισμένα κράτη ήδη έχουν απορροφήσει πολλούς αιτούντες άσυλο. Αφετέρου χώρες όπως η Αυστρία εξαιρούνται. Έπειτα, και τα υπόλοιπα κράτη μέλη προτιμούν να συνεισφέρουν οικονομικά αντί να δεχθούν μετανάστες.
Τελική εικόνα για το ποιος θα προσφέρει τι, θα έχουμε μετά την απόφαση του Συμβουλίου την ερχόμενη εβδομάδα.
