Καθώς οι διπλωματικές διεργασίες για παύση του πολέμου που εξαπέλυσε η Ρωσία κινούνται με πρωτοφανείς ρυθμούς, η Ουκρανία απέστειλε την Τετάρτη στην κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών την επίσημη απάντησή της στο τελευταίο αμερικανικό σχέδιο ειρήνης, ένα κείμενο που συντάχθηκε υπό την καθοδήγηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και έχει την άμεση στήριξη της Μόσχας. Η παράδοση της ουκρανικής θέσης επιβεβαιώθηκε από Αμερικανούς και Ουκρανούς αξιωματούχους, καθώς η Ουάσιγκτον προωθεί έντονα την ολοκλήρωση μιας συμφωνίας που θα μπορούσε —όπως λένε— να φέρει τον πόλεμο πιο κοντά στο τέλος του από ποτέ.
Οι προσπάθειες επιτάχυνσης της ειρηνευτικής διαδικασίας έχουν πυκνώσει εντός των τελευταίων εβδομάδων. Ο Τραμπ δήλωσε από τον Λευκό Οίκο ότι «πολλοί λένε πως είμαστε πιο κοντά σε λύση από οποιαδήποτε άλλη στιγμή», ενώ αποκάλυψε ότι συζήτησε «σε πολύ έντονους τόνους» το ζήτημα με τους ηγέτες της Βρετανίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας. Όπως ανέφερε, οι Ευρωπαίοι του εισηγήθηκαν ακόμη και την πραγματοποίηση συνάντησης στην Ευρώπη με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι μέσα στο Σαββατοκύριακο, ώστε να προωθηθεί περαιτέρω το σχέδιο. «Θα αποφασίσουμε όταν δούμε τι θα μας πουν. Δεν θέλουμε να σπαταλάμε χρόνο», είπε χαρακτηριστικά.
Η ευρωπαϊκή πλευρά επιβεβαιώνει την ταχύτητα των εξελίξεων: διπλωμάτης της ΕΕ χαρακτήρισε τις συζητήσεις «ταχέως προχωρούσες», σημειώνοντας την αυξανόμενη ανυπομονησία του Λευκού Οίκου. Η ύπαρξη του αμερικανικού προσχεδίου των 28 σημείων —που αποκαλύφθηκε πριν από λιγότερο από έναν μήνα— έχει πυροδοτήσει μια έντονη διπλωματική δραστηριότητα, με κύκλους διαβουλεύσεων ανάμεσα σε Κίεβο, Ουάσιγκτον και Μόσχα. Μετά τις επαφές, το αρχικό σχέδιο συμπτύχθηκε σε ένα κείμενο 20 σημείων, που θεωρείται πλέον η βάση της υπό διαπραγμάτευση συμφωνίας. Παράλληλα, εξετάζονται δύο επιπλέον έγγραφα: ένα για τις εγγυήσεις ασφαλείας και ένα για την οικονομική ανάκαμψη της Ουκρανίας, με τον Ζελένσκι να έχει πραγματοποιήσει σχετική σύσκεψη την Τετάρτη.
Αν και δεν έχουν γίνει γνωστές οι αλλαγές που ζήτησε το Κίεβο στην τελευταία απάντησή του, δύο Ευρωπαίοι διπλωμάτες επιβεβαιώνουν ότι το επικαιροποιημένο σχέδιο 20 σημείων περιλαμβάνει κρίσιμες προτάσεις: τη δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης κατά μήκος της γραμμής επαφής, την παροχή εγγυήσεων ασφαλείας ανάλογων του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ, αλλά χωρίς ρητή αναφορά σε μελλοντική ένταξη της Ουκρανίας στη Συμμαχία, καθώς και την προώθηση της ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση έως το 2027. Το σχέδιο ζητά επίσης τη διεξαγωγή εκλογών σε διάστημα 60 έως 90 ημερών, εφόσον οι συνθήκες ασφαλείας μπορούν να διασφαλιστούν — μια θέση που ο Ζελένσκι έχει ήδη δηλώσει ότι μπορεί να εξεταστεί, υπό προϋποθέσεις.
Ωστόσο, η πρόταση περιλαμβάνει στοιχεία που προκαλούν βαθύ προβληματισμό τόσο στο Κίεβο όσο και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Πρώτον, η προτεινόμενη αναγνώριση των ρωσικών κατεχομένων εδαφών από τις Ηνωμένες Πολιτείες αποτελεί καθοριστική στροφή στην μέχρι σήμερα αμερικανική πολιτική, που στήριζε απαρέγκλιτα την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας. Μια τέτοια αναγνώριση θεωρείται από πολλούς ως de facto νομιμοποίηση της ρωσικής επιθετικότητας.
Δεύτερον, το όριο των 800.000 στρατιωτών για τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις —έστω και αυξημένο σε σχέση με την προηγούμενη πρόβλεψη των 600.000— ενδέχεται να κριθεί ανεπαρκές για μια χώρα που συνεχίζει να αντιμετωπίζει άμεση και ενεργή απειλή. Εξίσου προβληματική είναι και η πρόβλεψη που αφήνει σε ΗΠΑ και Ρωσία την απόφαση για τη διαχείριση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, κάτι που ορισμένοι εταίροι της Ουκρανίας θεωρούν αντίθετο με τη διεθνή πρακτική και το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο.
Παρά τις δυσκολίες, Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες αναγνωρίζουν ότι η διαδικασία είναι εύθραυστη. Η προοπτική παραχώρησης εδαφών αποτελεί κόκκινη γραμμή για πολλούς στο Κίεβο, ενώ δεν υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιθυμεί πραγματικά μια βιώσιμη ειρηνευτική συμφωνία. «Αν υπάρχει τρόπος να γεφυρωθεί το χάσμα, είμαστε οι μόνοι που μπορούμε να το κάνουμε», δήλωσε πρόσφατα ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο. «Τελικά εξαρτάται από τους ίδιους. Αν δεν θέλουν να τελειώσει ο πόλεμος, τότε δεν θα τελειώσει».
Εν μέσω αυτής της έντασης, η λεγόμενη «Συμμαχία των Προθύμων» συνεδριάζει μέσω τηλεδιάσκεψης, με τη συμμετοχή των ηγετών της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Βρετανίας και —μεταξύ άλλων— του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη. Το αντικείμενο της συζήτησης είναι η αναθεωρημένη αμερικανική πρόταση και οι επιπτώσεις που θα έχει για την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Τραμπ έχει δώσει στον Ζελένσκι διορία έως τα Χριστούγεννα για να λάβει αποφάσεις, προειδοποιώντας για «σοβαρές συνέπειες» σε περίπτωση καθυστέρησης, μια τακτική πίεσης που έχει προκαλέσει δυσφορία σε ευρωπαϊκές διπλωματικές αποστολές.
