Αντιμέτωποι με μια άνευ προηγουμένου στεγαστική κρίση που περιλαμβάνει εκρηκτική αύξηση στις τιμές των κατοικιών έχουν έρθει οι Ευρωπαίοι, από τη Λισαβόνα ως το Ταλίν. Όπως μεταδίδει το Politico, οι Βρυξέλλες σκοπεύουν πλέον να αναλάβουν δράση για την άμβλυνση του προβλήματος.
Ο Ευρωπαίος επίτροπος για τη στέγαση, Νταν Γιόργκενσεν, προειδοποίησε τα κράτη μέλη να λάβουν σοβαρά το θέμα της μη προσιτής στέγασης, διαφορετικά θα έρθουν αντιμέτωπα με την ισχυροποίηση των ακροδεξιών λαϊκιστών. «Πρόκειται για μια πραγματική κρίση», δήλωσε στο Politico ενόψει της έγκρισης του πρώτου στην ιστορία σχεδίου προσιτής στέγασης της ΕΕ. «Και δεν αρκεί απλώς να μιλάμε για την κρίση» τόνισε.
Στο πλαίσιο αυτό, το εν λόγω πακέτο μέτρων επιδιώκει να απελευθερώσει δημόσιους πόρους για την κατασκευή νέων κατοικιών, να παρακολουθεί την κερδοσκοπία στην αγορά ακινήτων και να δώσει στις περιφερειακές και τοπικές αρχές εργαλεία για τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων που συμβάλλουν στην έλλειψη κατοικιών.
«Το σχέδιο θα είναι ένας συνδυασμός συγκεκριμένων δράσεων σε επίπεδο ΕΕ και συστάσεων που μπορούν να εφαρμόσουν τα κράτη μέλη», δήλωσε ο Γιόργκενσεν, προσθέτοντας ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να προσφέρει στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές τρόπους να επιφέρουν πραγματικές αλλαγές στην πράξη, χωρίς να υπερβεί τον ρόλο της σε έναν τομέα όπου δεν έχει επίσημη αρμοδιότητα.
«Πρόκειται για ένα πραγματικό πρόβλημα που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους και η αδράνεια παίζει ακριβώς το παιχνίδι των δεξιών λαϊκιστών», σημείωσε ο Γιόργκενσεν, αναφερόμενος στα υπερεθνικιστικά κόμματα που έχουν τροφοδοτήσει τη δυσαρέσκεια για τις υπέρογκες τιμές των κατοικιών και έχουν πετύχει σημαντικές νίκες σε χώρες όπως η Ολλανδία και η Πορτογαλία. «Κανονικά η ΕΕ δεν έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε αυτόν τον τομέα. Αυτό πρέπει να αλλάξει» πρόσθεσε.
Στεγαστική κρίση στην ΕΕ: Κονδύλια, εργαλεία και διαφάνεια
Σύμφωνα με το Politico, η πιο συγκεκριμένη δράση που αναμένεται να ανακοινωθεί αυτή την εβδομάδα είναι η αναθεώρηση των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις, ώστε να διευκολυνθούν οι εθνικές κυβερνήσεις στην κατασκευή προσιτής κατοικίας.
Τα κράτη μέλη εδώ και καιρό παραπονιούνται ότι μπορούν να χρησιμοποιούν δημόσιους πόρους μόνο για την παροχή κατοικιών σε οικογένειες χαμηλού εισοδήματος. Αντανακλώντας το γεγονός ότι πλέον ακόμη και τα μεσαία εισοδήματα δυσκολεύονται να καλύψουν το κόστος στέγασης, οι νέοι κανονισμοί θα επιτρέπουν τη χρήση κονδυλίων για όλες τις ομάδες που έχουν αποκλειστεί από την αγορά κατοικίας λόγω τιμών.
Το πακέτο θα παρέχει επίσης στις εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές εργαλεία για να στοχεύσουν τα τουριστικά διαμερίσματα που επιδεινώνουν την έλλειψη κατοικιών σε πόλεις όπως η Βαρκελώνη, η Φλωρεντία και η Πράγα.
«Δεν είμαι με το μέρος όσων ζητούν την απαγόρευση των βραχυχρόνιων μισθώσεων», διευκρίνισε ο Γιόργκενσεν, προσθέτοντας ότι τέτοιες πλατφόρμες έδωσαν στους ταξιδιώτες τη δυνατότητα να γνωρίσουν την Ευρώπη με διαφορετικό τρόπο και προσέφεραν σε ορισμένες οικογένειες μια αναγκαία πηγή εισοδήματος. Ωστόσο, το μοντέλο αυτό αναπτύχθηκε με ρυθμούς «που κανείς δεν θα μπορούσε να είχε φανταστεί, με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις να αντιστοιχούν στο 20% των κατοικιών σε ορισμένες ιδιαίτερα πιεσμένες περιοχές», όπως σημείωσε. Έχει μετατραπεί σε μια «μηχανή χρήματος αντί για αυτό που αρχικά προοριζόταν να είναι».
Ο επίτροπος τόνισε ότι οι εθνικοί, περιφερειακοί και τοπικοί ηγέτες θα είναι εκείνοι που τελικά θα αποφασίσουν αν θα χρησιμοποιήσουν τα εργαλεία για τον περιορισμό των βραχυχρόνιων μισθώσεων. «Δεν πρόκειται να αναγκάσουμε κανέναν να κάνει οτιδήποτε», είπε. «Αν θεωρείτε ότι το σημερινό καθεστώς είναι εντάξει, μπορείτε να το διατηρήσετε ως έχει».
Σε μια ακόμη πρωτιά, ένα πιο αφηρημένο τμήμα του πακέτου θα στοχεύει επίσης στην αντιμετώπιση της κερδοσκοπίας στην αγορά κατοικίας.
Τονίζοντας ότι «δεν είναι αντίθετος στο να βγάζει ο κόσμος χρήματα», ο Γιόργκενσεν είπε ότι το στεγαστικό απόθεμα της Ευρώπης αντιμετωπίζεται σαν «χρυσός ή Bitcoin και άλλες επενδύσεις που γίνονται αποκλειστικά με σκοπό το κέρδος», μια προσέγγιση που αγνοεί τον ζωτικό ρόλο της στέγασης για το σύνολο της κοινωνίας. «Το να έχει κανείς μια στέγη πάνω από το κεφάλι του, ένα αξιοπρεπές σπίτι… είναι ανθρώπινο δικαίωμα», υποστήριξε.
Ως αρχικό βήμα, το πακέτο αυτής της εβδομάδας θα προτείνει η ΕΕ να παρακολουθεί την κερδοσκοπία και να καθορίσει την έκταση του προβλήματος. Ωστόσο, ο Γιόργκενσεν αναγνώρισε ότι η αξιοποίηση των δεδομένων που θα προκύψουν για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων κατά της χρηματοοικονομικοποίησης της αγοράς ενδέχεται να αποδειχθεί δύσκολη. «Αν και κανείς δεν αμφισβητεί πραγματικά ότι το πρόβλημα υπάρχει, υπάρχει πολιτική σύγκρουση ως προς το αν πρόκειται για κάτι καλό ή κακό». Παρ’ όλα αυτά, πρόσθεσε, η ρύθμιση είναι απαραίτητη για την ορθή λειτουργία της εσωτερικής αγοράς.
Στεγαστική κρίση στην ΕΕ: Το ζήτημα των αρμοδιοτήτων
Το πακέτο στέγασης της Κομισιόν θα περιλαμβάνει επίσης μια νέα στρατηγική για την κατασκευή, με στόχο τη μείωση της γραφειοκρατίας και τη δημιουργία κοινών προτύπων, ώστε οικοδομικά υλικά που παράγονται σε ανταγωνιστικές τιμές σε ένα κράτος-μέλος να μπορούν να χρησιμοποιούνται εύκολα σε στεγαστικά έργα σε ένα άλλο.
Επιπλέον, θα υπάρξει προσπάθεια αντιμετώπισης των αναγκών περισσότερων από ενός εκατομμυρίου άστεγων Ευρωπαίων, πολλοί από τους οποίους δεν είναι πολίτες των χωρών στις οποίες ζουν στον δρόμο. «Θέλουμε να εξετάσουμε ποια δικαιώματα έχουν και πώς αυτά γίνονται σεβαστά», είπε ο Γιόργκενσεν. «Μιλάμε για ανθρώπους με ανάγκες, ανθρώπους που αξίζουν τη βοήθεια και τη συμπόνια μας».
Ο επίτροπος εξήγησε ότι η πολυπλοκότητα της στεγαστικής κρίσης απαιτούσε μια «ολιστική» προσέγγιση, γεγονός που τον οδήγησε να συνεργαστεί στενά με τις εκτελεστικές αντιπροέδρους Τερέζα Ριμπέρα και Ροξάνα Μινζάτου, καθώς και με τον αρμόδιο για την εσωτερική αγορά Στεφάν Σεζουρνέ και την επικεφαλής για θέματα τεχνολογίας Χένα Βίρκουνεν, μεταξύ άλλων.
Τόνισε επίσης ότι το πακέτο δεν συνιστά απόπειρα αρπαγής εξουσιών από την πλευρά της Κομισιόν και ότι οι εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές εξακολουθούν να βρίσκονται στην καλύτερη θέση για να αντιμετωπίσουν πολλές πτυχές της κρίσης. «Όμως», είπε, «υπάρχουν τομείς στους οποίους μέχρι σήμερα δεν κάναμε τίποτα, ενώ μπορούμε να κάνουμε κάτι».
Παρότι μεγάλο μέρος του σχεδίου θα αποτελείται από συστάσεις που τα κράτη μέλη δεν θα υποχρεούνται να εφαρμόσουν, ο Γιόργκενσεν προειδοποίησε να μην αγνοηθούν. Η Κομισιόν παρέχει λύσεις, είπε, και «οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής οφείλουν να λογοδοτήσουν στους πολίτες τους αν δεν κάνουν κάτι που είναι προφανές ότι θα μπορούσαν να κάνουν».
«Οι απλοί πολίτες θα αξιοποιήσουν κάθε ευκαιρία για να εκφράσουν τις απαιτήσεις τους, είτε σε τοπικές, εθνικές ή ευρωπαϊκές εκλογές», εξήγησε ο Γιόργκενσεν. «Με όλο τον σεβασμό, λέω στους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη ότι είτε θα πάρουν αυτό το πρόβλημα στα σοβαρά είτε θα αποδεχτούν πως θα πρέπει να παραδώσουν την εξουσία στους λαϊκιστές».
