Η Ευρωπαϊκή Ένωση ήθελε αυτές τις ημέρες να στείλει ένα ισχυρό μήνυμα στον κόσμο: ότι μπορεί να σταθεί ως αυτόνομη οικονομική δύναμη, έξω από τη σκιά των Ηνωμένων Πολιτειών και της Κίνας. Αντί γι’ αυτό, βρέθηκε για ακόμη μία φορά μπλοκαρισμένη αλλά και κλονισμένη από τις ίδιες της τις εσωτερικές αντιφάσεις.
Η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τις χώρες της Mercosur, δηλαδή τη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Ουρουγουάη και την Παραγουάη, επρόκειτο να υπογραφεί μέσα στον Δεκέμβριο.
Θα ήταν η μεγαλύτερη εμπορική συμφωνία στην ιστορία της ΕΕ και μια απόδειξη ότι η Ευρώπη μπορεί να παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο παγκόσμιο εμπόριο. Όμως η υπογραφή αναβλήθηκε ξανά.
Μια συμφωνία 25 ετών που δεν λέει να κλείσει
Οι διαπραγματεύσεις κρατούν πάνω από 25 χρόνια και έχουν ήδη εξαντλήσει την υπομονή των χωρών της Νότιας Αμερικής. Για την Ευρώπη, η συμφωνία έχει στρατηγική σημασία: θα δημιουργούσε μια κοινή αγορά περίπου 780 εκατομμυρίων καταναλωτών, θα μείωνε δασμούς σε προϊόντα όπως τα αυτοκίνητα και θα άνοιγε την πόρτα σε πρώτες ύλες και αγροτικά προϊόντα.
Πάνω απ’ όλα, όμως, θα έδινε στην ΕΕ μια εναλλακτική απέναντι στις όλο και πιο δύσκολες σχέσεις της με τις ΗΠΑ και την Κίνα. Η Ουάσιγκτον έχει επιβάλει δασμούς στα ευρωπαϊκά προϊόντα, ενώ το Πεκίνο περιορίζει τις εξαγωγές κρίσιμων υλικών, δείχνοντας πόσο ευάλωτες είναι οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες.
Οι Ευρωπαίοι αγρότες φοβούνται τη συμφωνία
Το βασικό εμπόδιο προέρχεται από το εσωτερικό της Ευρώπης. Πολλές χώρες φοβούνται ότι η συμφωνία θα πλήξει τους αγρότες τους, καθώς τα προϊόντα της Mercosur είναι φθηνότερα και παράγονται με χαλαρότερους κανόνες. Στις Βρυξέλλες, χιλιάδες αγρότες διαδήλωσαν έντονα, με εικόνες που θύμιζαν κοινωνική έκρηξη.
Χώρες όπως η Ιταλία ζήτησαν περισσότερο χρόνο και επιπλέον εγγυήσεις για την προστασία της εγχώριας γεωργίας. Παρά τις προσπάθειες να προστεθούν νέες δικλίδες ασφαλείας, δεν βρέθηκε η απαραίτητη πλειοψηφία. Το αποτέλεσμα ήταν νέα αναβολή, με στόχο πλέον τον Ιανουάριο.
Γεωπολιτικό πλήγμα για την ΕΕ
Η αποτυχία αυτή δεν είναι μόνο εμπορική. Είναι βαθιά πολιτική. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήθελε να δείξει ότι η Ευρώπη μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα σε έναν κόσμο που, μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ, γίνεται πιο απρόβλεπτος και πιο σκληρός. Αν η συμφωνία ναυαγήσει οριστικά, το πλήγμα στην αξιοπιστία της ΕΕ θα είναι μεγάλο.
Άλλες χώρες παρακολουθούν στενά. Αν η Ευρώπη δεν μπορεί να κλείσει μια συμφωνία που διαπραγματεύεται επί δεκαετίες, πόσο αξιόπιστος εταίρος μπορεί να θεωρηθεί στο μέλλον; Ήδη οι χώρες της Mercosur εξετάζουν συμφωνίες με άλλους παίκτες, από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έως την Ιαπωνία.
Το διακύβευμα είναι ξεκάθαρο: η Ευρώπη καλείται να αποφασίσει αν μπορεί να ξεπεράσει τους εσωτερικούς της φόβους και να λειτουργήσει ως ενιαία δύναμη. Διαφορετικά, κινδυνεύει να μείνει θεατής σε έναν κόσμο που αλλάζει χωρίς αυτήν.
