Σε θετικό κλίμα, αλλά χωρίς να κλείσει οριστικά το πιο δύσκολο ζήτημα που είναι το εδαφικό (Ντονμπάς), ολοκληρώθηκαν οι συνομιλίες του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ με τον Ουκρανό ομόλογό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Μαρ-α-Λάγκο της Φλόριντα.
Οι δύο ηγέτες αναγνώρισαν ότι η προσπάθεια για τον τερματισμό του πολέμου που ξεκίνησε η Ρωσία παραμένει εξαιρετικά σύνθετη και θα απαιτήσει περισσότερο χρόνο.
Ωστόσο, σε αντίθεση με προηγούμενες, πιο τεταμένες συναντήσεις, το κλίμα αυτή τη φορά ήταν αισθητά καλύτερο. Ο Ντόναλντ Τραμπ επαίνεσε δημόσια τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και δήλωσε βέβαιος ότι η ειρήνη βρίσκεται κοντά, ενώ ο Ουκρανός πρόεδρος ευχαρίστησε επανειλημμένα τον Αμερικανό ηγέτη, τόσο στην αρχή όσο και στο τέλος των δηλώσεών του.
Πόλεμος χωρίς προθεσμία
Ο Τραμπ απέφυγε να θέσει συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα για τη λήξη του πολέμου, άφησε όμως να εννοηθεί ότι η παρούσα στιγμή είναι η πιο κατάλληλη για μια τελική προσπάθεια.
Όπως εκτιμάται, είτε ο πόλεμος θα οδηγηθεί τώρα σε συμφωνία, είτε υπάρχει ο κίνδυνος να συνεχιστεί επ’ αόριστον.
Ο Πούτιν εκτός τραπεζιού, αλλά στο επίκεντρο
Αν και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν δεν συμμετείχε στη συνάντηση στη Φλόριντα, ο ρόλος του παρέμεινε καθοριστικός.
Ο Τραμπ είχε τηλεφωνική επικοινωνία διάρκειας άνω της μίας ώρας με τον Πούτιν πριν από τις συνομιλίες με τον Ζελένσκι και προανήγγειλε νέα επικοινωνία μαζί του αμέσως μετά.
Το «τελευταίο 10%» της συμφωνίας
Κομβικό σημείο παραμένει, σύμφωνα με την ανάλυση, το λεγόμενο «τελευταίο 10%» του ειρηνευτικού σχεδίου. Ο Ζελένσκι επανέλαβε ότι το 90% των όρων έχει συμφωνηθεί, ενώ ο Τραμπ εμφανίστηκε επιφυλακτικός απέναντι στη χρήση ποσοστών.
Τα βασικά αγκάθια αφορούν την τύχη του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια και τα ζητήματα εδαφικών παραχωρήσεων.
Βαρύ παρελθόν στις σχέσεις Τραμπ – Ζελένσκι
Κάθε συνάντηση των δύο ηγετών παρακολουθείται στενά, μετά την «καταστροφική» πρώτη τους επαφή τον Φεβρουάριο. Αυτή τη φορά, όμως, οι τόνοι ήταν αισθητά πιο ήπιοι, στοιχείο που ερμηνεύεται ως ένδειξη ότι, παρά τις δυσκολίες, οι δύο πλευρές επιδιώκουν να διατηρήσουν ανοιχτό τον δρόμο προς μια πιθανή συμφωνία.
Οι δύο ηγέτες έκαναν λόγο για «μεγάλη» και «ουσιαστική» πρόοδο προς μια συμφωνία που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για τον τερματισμό του πολέμου, ωστόσο ο Τραμπ παραδέχθηκε ότι το ζήτημα της εδαφικής διευθέτησης παραμένει «άλυτο», περιγράφοντάς το ως ένα από τα «ένα ή δύο πολύ ακανθώδη ζητήματα» που εξακολουθούν να μπλοκάρουν την τελική κατάληξη.
Κοντά στο 90% ή 95% μιας συμφωνίας ειρήνης
Στις δηλώσεις τους μετά τη συνάντηση, ο Ζελένσκι υποστήριξε ότι έχει επιτευχθεί συμφωνία στο 90% ενός 20σέλιδου πλαισίου ειρήνης που συζητείται ανάμεσα στις αντιπροσωπείες.
Από την πλευρά του, ο Τραμπ ανέφερε ότι οι εγγυήσεις ασφαλείας προς την Ουκρανία βρίσκονται «κοντά στο 95%», χωρίς ωστόσο να δεσμευτεί ρητά για το είδος της υποστήριξης που θα συνοδεύει τις εγγυήσεις αυτές, όπως για παράδειγμα λογιστική/υλικοτεχνική συνδρομή ή ανάπτυξη στρατευμάτων για την αποτροπή μελλοντικών επιθέσεων.
Ο Ζελένσκι, σε μεταγενέστερη ανάρτησή του στο Telegram, τόνισε ότι η συζήτηση ήταν «ουσιαστική σε όλα τα ζητήματα» και ότι το Κίεβο «εκτιμά ιδιαίτερα την πρόοδο» που σημείωσαν οι ουκρανικές και αμερικανικές ομάδες τις τελευταίες εβδομάδες, προαναγγέλλοντας ότι οι τεχνικές ομάδες των δύο χωρών θα συνεχίσουν εντατικά τη δουλειά.
Το αγκάθι του Ντονμπάς και αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη
Το κρισιμότερο σημείο τριβής παραμένει η τύχη των εδαφών στην ανατολική Ουκρανία και ειδικά το Ντονμπάς. Ο Τραμπ δήλωσε ότι η πρόταση να μετατραπεί η περιοχή σε αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη δεν έχει ακόμη συμφωνηθεί και χαρακτήρισε το θέμα «πολύ δύσκολο», υπογραμμίζοντας πάντως ότι «θα λυθεί».
Μετά τη συνάντηση, ο Αμερικανός πρόεδρος επέμεινε δημόσια ότι «κάποια από αυτή τη γη έχει καταληφθεί», ενώ πρόσθεσε πως «κάποια ίσως είναι προς διεκδίκηση», αφήνοντας να εννοηθεί ότι η εικόνα στο έδαφος μπορεί να επηρεαστεί και από την εξέλιξη των επιχειρήσεων τους επόμενους μήνες.
Στο υπόβαθρο των διαπραγματεύσεων βρίσκεται η πραγματικότητα ότι η Ρωσία ελέγχει σήμερα περίπου το 20% της ουκρανικής επικράτειας. Ειδικότερα, σύμφωνα με τα δεδομένα που τέθηκαν στο πλαίσιο του ρεπορτάζ, η Μόσχα ελέγχει περίπου το 75% της περιφέρειας Ντονέτσκ και σχεδόν το 99% της γειτονικής Λουχάνσκ – οι δύο περιοχές που συγκροτούν συλλογικά το Ντονμπάς.
Οι ρωσικές απαιτήσεις και η ουκρανική «κόκκινη γραμμή»
Η ρωσική πλευρά επιδιώκει η Ουκρανία να αποσυρθεί και από το μικρό τμήμα του Ντονμπάς που εξακολουθεί να ελέγχει, προκειμένου να κλείσει το ζήτημα με όρους πλήρους ρωσικής κυριαρχίας στην περιοχή.
Το Κίεβο, αντιθέτως, προβάλλει μια διαφορετική προσέγγιση: έχει τεθεί ως ιδέα η περιοχή να μπορούσε να λειτουργήσει ως ελεύθερη οικονομική ζώνη, με ουκρανικές δυνάμεις να έχουν ρόλο επιτήρησης/αστυνόμευσης. Η ουκρανική θέση, όπως υπογραμμίζεται, δεν ευθυγραμμίζεται με την απαίτηση της Μόσχας και το ζήτημα παραμένει ο πυρήνας της διαφωνίας που ο Τραμπ χαρακτήρισε «πολύ ακανθώδη».
Στο ίδιο πλαίσιο, αναφέρεται ότι ο Τραμπ έχει κατά καιρούς μεταβάλει τη δημόσια στάση του για τα «χαμένα» εδάφη της Ουκρανίας, καθώς σε προηγούμενο χρόνο είχε αφήσει να εννοηθεί ότι το Κίεβο θα μπορούσε να τα ανακτήσει, πριν αναδιπλωθεί αργότερα σε πιο επιφυλακτική θέση.
Τεχνικές συναντήσεις τον Ιανουάριο στον Λευκό Οίκο
Ο Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι την επόμενη εβδομάδα θα πραγματοποιηθεί νέος γύρος συνομιλιών μεταξύ αμερικανικών και ουκρανικών ομάδων, με στόχο να «κλειδώσουν» τα ανοιχτά ζητήματα και να χαραχθεί διαδρομή προς μια συνολική συμφωνία. Παράλληλα, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο οι επαφές να μεταφερθούν στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο, ενδεχομένως με συμμετοχή και Ευρωπαίων ηγετών, εφόσον οι αντιπροσωπείες πλησιάσουν στο τελικό κείμενο.
Από την πλευρά του, ο Τραμπ ανέφερε ότι θα μπορούσε να υπάρξει, «την κατάλληλη στιγμή», ακόμη και τριμερής διαδικασία ΗΠΑ–Ρωσίας–Ουκρανίας, ως πλαίσιο που θα διευκόλυνε τις τελικές αποφάσεις. Την ίδια ώρα, έστειλε και προειδοποιητικό μήνυμα: αν οι συνομιλίες «κολλήσουν» ή εξελιχθούν «πολύ άσχημα», τότε ο πόλεμος μπορεί να συνεχιστεί, χωρίς εγγύηση ότι η διπλωματία θα αποδώσει άμεσα.
Τηλεφωνική επαφή Τραμπ – Πούτιν
Πριν από τη συνάντηση στο Μαρ-α-Λάγκο, ο Τραμπ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν. Ο ίδιος δεν έδωσε πολλές λεπτομέρειες για το περιεχόμενο της συνομιλίας, υποστήριξε όμως ότι πιστεύει πως ο Ρώσος ηγέτης «θέλει να δει την Ουκρανία να πετυχαίνει». Ταυτόχρονα, αναγνώρισε ότι η Μόσχα δείχνει μικρό ενδιαφέρον για μια εκεχειρία που θα επέτρεπε στην Ουκρανία να προχωρήσει σε δημοψήφισμα, σχολιάζοντας ότι «καταλαβαίνει αυτή τη θέση».
Από τη ρωσική πλευρά, ο σύμβουλος εξωτερικής πολιτικής Γιούρι Ουσάκοφ ανέφερε ότι η κλήση έγινε με πρωτοβουλία του Τραμπ και ότι στο επίκεντρο βρέθηκαν οι τελευταίες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ουκρανίας. Σύμφωνα με την ίδια γραμμή, εκτιμήθηκε ότι μια προσωρινή κατάπαυση πυρός, όπως αυτή που προτάθηκε από ευρωπαϊκούς και ουκρανικούς κύκλους, θα μπορούσε να παρατείνει τη σύγκρουση αντί να την τερματίσει.
Μετά τη συνάντηση της Φλόριντα, στην επικοινωνία με Ευρωπαίους συμμάχους, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν χαιρέτισε την «καλή πρόοδο», επιμένοντας όμως ότι η Ουκρανία πρέπει να λάβει «ακλόνητες εγγυήσεις ασφαλείας από την πρώτη ημέρα».
Πρωτοβουλία Μακρόν: Σύνοδος Συμμάχων αρχές Ιανουαρίου
Από την πλευρά του ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε σήμερα την πρόθεσή του να οργανώσει σύνοδο συμμάχων του Κιέβου στο Παρίσι στις αρχές Ιανουαρίου, προκειμένου να συζητηθούν οι εγγυήσεις ασφαλείας που ζητεί η Ουκρανία, στο πλαίσιο πιθανής συμφωνίας ειρήνης με τη Ρωσία.
«Οι χώρες της συμμαχίας των προθύμων θα συγκεντρωθούμε στο Παρίσι στις αρχές του Ιανουαρίου για να οριστικοποιήσουμε τη συγκεκριμένη συμβολή της καθεμιάς», ανέφερε ο κ. Μακρόν στα γαλλικά και στα αγγλικά μέσω X, μετά τη συνομιλία που είχαν ο ίδιος και άλλοι ευρωπαίοι ηγέτες με τους ομολόγους του της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
«Σημειώνουμε πρόοδο στις εγγυήσεις ασφαλείας που θα έχουν κεντρικό ρόλο για την οικοδόμηση δίκαιης και διαρκούς ειρήνης», συνέχισε ο αρχηγός του γαλλικού κράτους, που είχε προσωπική, κατ’ ιδίαν συνομιλία με τον κ. Ζελένσκι.
