Η φερόμενη επίθεση με 91 drones σε κατοικία του Βλαντίμιρ Πούτιν, την οποία ισχυρίζεται η Μόσχα και αρνείται κατηγορηματικά το Κίεβο, προσθέτει ένα ακόμη επικίνδυνο κεφάλαιο στη μακρά λίστα γεγονότων που υπονομεύουν τις ήδη εύθραυστες προσπάθειες για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στον πόλεμο της Ουκρανίας.
Στα ύψη βρίσκεται το διπλωματικό θερμόμετρο μετά τις ρωσικές κατηγορίες σε βάρος της Ουκρανίας για επίθεση στην προεδρική οικία του Πούτιν. Διαψεύδει ο Ζελένσκι, ενώ οργισμένος εμφανίστηκε ο Τραμπ μετά το καλό κλίμα στη Φλόριντα.
Ανεξαρτήτως του αν η επίθεση πράγματι έλαβε χώρα, η πολιτική και διπλωματική της επίδραση είναι υπαρκτή και βαριά.
Οι κατηγορίες Ζελένσκι
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι κατηγόρησε ανοιχτά τη Ρωσία ότι επιχειρεί να σαμποτάρει τις ειρηνευτικές συνομιλίες, κάνοντας λόγο για «τυπικά ρωσικά ψέματα», μετά τον ισχυρισμό του Κρεμλίνου ότι απέτρεψε επίθεση με 91 drones σε κατοικία του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Η νέα αυτή εξέλιξη έρχεται να περιπλέξει ακόμη περισσότερο ένα ήδη εύθραυστο διπλωματικό τοπίο, τη στιγμή που γίνονται προσπάθειες για επανεκκίνηση των συνομιλιών με τη μεσολάβηση των Ηνωμένων Πολιτειών.
Ο Ουκρανός πρόεδρος χαρακτήρισε την καταγγελία «κατασκευασμένη ιστορία», υποστηρίζοντας ότι στόχος της Μόσχας είναι να δημιουργήσει πρόσχημα για νέες επιθέσεις κατά της Ουκρανίας και να υπονομεύσει τις διπλωματικές προσπάθειες. Μιλώντας μετά από δίωρη συνάντηση με τον Ντόναλντ Τραμπ στη Φλόριντα, ο Ζελένσκι δήλωσε πως η Ρωσία «ξαναχτυπά με επικίνδυνους ισχυρισμούς» προκειμένου να δυναμιτίσει κάθε προοπτική ειρήνης.
«Η ιστορία περί επίθεσης στην κατοικία του Πούτιν είναι πλήρως κατασκευασμένη. Στόχος της είναι να δικαιολογήσει νέα πλήγματα κατά της Ουκρανίας, ακόμα και στο Κίεβο, και να καλύψει την άρνηση της Ρωσίας να κάνει πραγματικά βήματα για τον τερματισμό του πολέμου», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Παράλληλα προειδοποίησε ότι η Μόσχα ενδέχεται να ετοιμάζει νέο χτύπημα σε κυβερνητικά κτίρια της ουκρανικής πρωτεύουσας, παρόμοιο με την επίθεση του Σεπτεμβρίου στο κτίριο του υπουργικού συμβουλίου.
Η θέση Λαβρόφ
Από την πλευρά της, η Ρωσία διά του υπουργού Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ υποστήριξε ότι ουκρανικά drones επιχείρησαν να πλήξουν κατοικία του Πούτιν στην περιοχή του Νόβγκοροντ και ότι η ρωσική αεράμυνα κατέρριψε 91 μη επανδρωμένα αεροσκάφη.
Ο Λαβρόφ προειδοποίησε ότι «τέτοιες ενέργειες δεν θα μείνουν αναπάντητες», κάνοντας λόγο για «κρατική τρομοκρατία» και αφήνοντας να εννοηθεί ότι η Μόσχα θα αναθεωρήσει τη στάση της στις διαπραγματεύσεις.
Το Κρεμλίνο φάνηκε να αξιοποιεί το περιστατικό και επικοινωνιακά. Σύμφωνα με τον σύμβουλο του Πούτιν, Γιούρι Ουσάκοφ, ο Ρώσος πρόεδρος ενημέρωσε προσωπικά τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος –όπως ειπώθηκε– εμφανίστηκε «σοκαρισμένος». Ο ίδιος ο Τραμπ παραδέχτηκε ότι ενημερώθηκε από τον Πούτιν και εξέφρασε την ενόχλησή του, σημειώνοντας πως «δεν είναι η κατάλληλη στιγμή για τέτοιες ενέργειες», αν και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο η επίθεση να μην συνέβη ποτέ.
Οι δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου προκάλεσαν αντιδράσεις, καθώς απέφυγε να καταδικάσει ευθέως τη Ρωσία, ενώ αναφέρθηκε γενικά σε «επιθετικές ενέργειες και από τις δύο πλευρές». Ουκρανοί αξιωματούχοι εκτίμησαν ότι η Μόσχα επιχειρεί να επηρεάσει τον Λευκό Οίκο μέσω μιας εκστρατείας παραπληροφόρησης, με στόχο να εμφανιστεί ως θύμα και όχι ως επιτιθέμενος.
Εγγυήσεις ασφαλείας
Στο μεταξύ, ο Ζελένσκι επιβεβαίωσε ότι οι ΗΠΑ έχουν προτείνει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για περίοδο 15 ετών (ο Ουκρανός προεδρος ζήτησε από 30 έως 50 έτη), στο πλαίσιο ενός ευρύτερου ειρηνευτικού σχεδίου 20 σημείων. Παραδέχτηκε, ωστόσο, ότι κρίσιμα ζητήματα –όπως το μέλλον του Ντονμπάς και ο ρόλος της Ρωσίας στα κατεχόμενα– παραμένουν άλυτα. Υπογράμμισε επίσης ότι η Ουκρανία δεν πρόκειται να παραχωρήσει εδάφη, προτείνοντας αντίθετα μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη κατά μήκος της γραμμής του μετώπου, υπό διεθνή εποπτεία.
Παρά τις δηλώσεις περί «προόδου», η πραγματικότητα δείχνει ότι οι δύο πλευρές παραμένουν μακριά από συμφωνία. Το Κρεμλίνο επιμένει σε όρους που το Κίεβο θεωρεί απαράδεκτους, ενώ οι τελευταίοι ισχυρισμοί περί επίθεσης στο σπίτι του Πούτιν βαθαίνουν ακόμη περισσότερο το χάσμα. Σε αυτό το κλίμα καχυποψίας και έντασης, η ειρήνη μοιάζει για άλλη μια φορά να απομακρύνεται, με τη διπλωματία να δοκιμάζεται στα όριά της.
Ένα περιστατικό με ισχυρό συμβολισμό
Η επιλογή – ή έστω ο ισχυρισμός – ότι στόχος ήταν προσωπική κατοικία του Ρώσου προέδρου έχει τεράστια συμβολική βαρύτητα. Για τη Μόσχα, το αφήγημα αυτό ενισχύει την εικόνα μιας Ουκρανίας που, κατά την άποψή της, δεν περιορίζεται πλέον σε στρατιωτικούς στόχους αλλά επιδιώκει άμεση πρόκληση και αποσταθεροποίηση της ρωσικής ηγεσίας.
Για το Κρεμλίνο, μια τέτοια αφήγηση μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο στο εσωτερικό, για τη συσπείρωση της κοινής γνώμης, όσο και στο εξωτερικό, για να δικαιολογήσει σκληρότερη στάση στις διαπραγματεύσεις ή ακόμα και συνέχιση του πολέμου με ακόμα σκληρότερες επιθέσεις και χρήση ισχυρότερων όπλων, με αύξηση των θυμάτων, στρατιωτών και αμάχων.
Από την άλλη πλευρά, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι διέψευσε κατηγορηματικά τους ισχυρισμούς, χαρακτηρίζοντάς τους «ψέματα» με στόχο να υπονομευθούν οι ειρηνευτικές προσπάθειες. Η ουκρανική πλευρά υποστηρίζει ότι τέτοιες κατηγορίες εντάσσονται σε μια ευρύτερη ρωσική επικοινωνιακή στρατηγική, που επιδιώκει να παρουσιάσει την Ουκρανία ως απρόβλεπτο και επικίνδυνο συνομιλητή.
Πλήγμα στο ήδη εύθραυστο κλίμα διαλόγου
Το επεισόδιο έρχεται σε μια στιγμή όπου οι συνομιλίες βρίσκονται ήδη σε τέλμα. Οι βασικές διαφωνίες – όπως το καθεστώς της Ζαπορίζια, ο έλεγχος των κατεχόμενων εδαφών και οι εγγυήσεις ασφαλείας προς την Ουκρανία – παραμένουν άλυτες. Η καχυποψία που καλλιεργείται μετά τον ισχυρισμό περί επίθεσης δυσχεραίνει ακόμη περισσότερο κάθε προσπάθεια οικοδόμησης εμπιστοσύνης, η οποία είναι απαραίτητη για ουσιαστικές διαπραγματεύσεις.
Η δήλωση της Μόσχας ότι «θα επανεξετάσει τη διαπραγματευτική της στάση» χωρίς να αποχωρεί επισήμως από τον διάλογο αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο σκλήρυνσης των όρων της. Αυτό μπορεί να μεταφραστεί είτε σε καθυστερήσεις είτε σε νέες απαιτήσεις που θα καθιστούν την επίτευξη συμφωνίας ακόμη πιο δύσκολη.
Ο ρόλος των ΗΠΑ και η διεθνής διάσταση
Παράλληλα, οι δηλώσεις Ζελένσκι ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να κερδίσει τον πόλεμο χωρίς την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών υπογραμμίζουν την εξάρτηση του Κιέβου από τη Δύση. Το γεγονός ότι, σύμφωνα με τον ίδιο, οι ΗΠΑ προσφέρουν περιορισμένες χρονικά εγγυήσεις ασφαλείας ενισχύει την αίσθηση αβεβαιότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, κάθε νέο επεισόδιο – πραγματικό ή υποτιθέμενο – λειτουργεί αποσταθεροποιητικά και δίνει επιχειρήματα σε όσους θεωρούν ότι η σύγκρουση απέχει ακόμη πολύ από το τέλος της.
Ένα βήμα πιο μακριά από την ειρήνη
Είτε η επίθεση συνέβη είτε όχι, το αποτέλεσμα είναι το ίδιο: το κλίμα πολώνεται περαιτέρω, η δυσπιστία βαθαίνει και το πολιτικό κόστος της διαπραγμάτευσης αυξάνεται για όλες τις πλευρές.
Σε έναν πόλεμο όπου η επικοινωνία και η προπαγάνδα παίζουν καθοριστικό ρόλο, τέτοιου είδους καταγγελίες μπορούν να αποδειχθούν εξίσου επικίνδυνες με τα όπλα στο πεδίο της μάχης.
Το επεισόδιο αυτό δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η προοπτική ειρήνης και πόσο εύκολα μπορεί να υπονομευθεί από ένα γεγονός — ή έναν ισχυρισμό — που αλλάζει τις ισορροπίες.
Οι διαπραγματεύσεις, αν συνεχιστούν, θα διεξαχθούν πλέον σε ακόμη πιο βαρύ και καχύποπτο κλίμα, με την ειρήνη να μοιάζει πιο μακρινή από ποτέ.
