Η συγκυρία δεν θα μπορούσε να είναι πιο δυσμενής για τη Βουλγαρία που μετρά αντίστροφα για την είσοδό της στη ζώνη του ευρώ. Παρά τον σκεπτικισμό στην Κομισιόν, με φόντο τη μεγάλη διαφθορά και τη συνεχιζόμενη ακυβερνησία, η ανάγκη απομάκρυνσης της Σόφιας από τη σφαίρα επιρροής της Μόσχας σε μια κρίσιμη χρονική περίοδο για την Ευρώπη, έβαλε στην άκρη τις όποιες δεύτερες σκέψεις για αλλαγές της τελευταίας στιγμής στον σχεδιασμό ένταξης στη ζώνη του ευρώ. Την 1η Ιανουαρίου 2026 η Βουλγαρία, παρά την πολιτική αστάθεια, θα ξεκινήσει να χρησιμοποιεί το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα, με την ισοτιμία μετατροπής να «κλειδώνει» στο 1 ευρώ προς 1,95583 λέβα.
Mείωση συναλλαγματικού κινδύνου, διευκόλυνση χρηματοδότησης και ενίσχυση εμπιστοσύνης των ξένων επενδυτών, τα βασικά επιχειρήματα των υποστηρικτών της ένταξης της Βουλγαρίας στη ζώνη του ευρώ. Στον αντίποδα ο φόβος για σημαντική αύξηση τιμών και απώλεια αγοραστικής δύναμης, όπως συνέβη και στην Ελλάδα, όταν εν μια νυκτί το μπουλακάκι με το νερό πήγε στα 0,50 λεπτά/του ευρώ από 50 δραχμές.
Πέρα, όμως, από την ανησυχία για την πιθανή άνοδο του πληθωρισμού, το βασικό πρόβλημα αυτήν τη στιγμή στη Βουλγαρία αφορά στην πολιτική σκηνή της γείτονος. Στις 11 Δεκεμβρίου έπεσε η κυβέρνηση, έπειτα από εκτεταμένες λαϊκές κινητοποιήσεις κατά της διαφθοράς. Χιλιάδες πολίτες κατέβηκαν στους δρόμους, καταγγέλλοντας φαινόμενα διαφθοράς, ενώ στο επίκεντρο της κριτικής βρέθηκε το προσχέδιο για τον κρατικό προϋπολογισμό του 2026, το οποίο προέβλεπε δραστικό «ψαλίδι» στις κοινωνικές δαπάνες και τις φοροελαφρύνσεις ως απόρροια της αναπόφευκτης συμμόρφωσης με τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες.
Χωρίς εκλεγμένη κυβέρνηση και χωρίς εγκεκριμένο προϋπολογισμό, η Βουλγαρία απέχει λίγες ώρες από το να μπει στο ευρώ, ενώ πάνω από το 50% των ερωτηθέντων στις δημοσκοπήσεις δεν συμφωνεί με την υιοθέτηση του κοινού νομίσματος. Ωστόσο, η διαδικασία είναι μη αναστρέψιμη. Όπως αναφέρει σε άρθρο της η γερμανική Die Welt, οι τεχνικές προετοιμασίες έχουν ολοκληρωθεί και τα βουλγαρικά κέρματα του ευρώ έχουν σχεδιαστεί και παραχθεί εδώ και καιρό, έτοιμα να χρησιμοποιηθούν στις καθημερινές συναλλαγές.
Με ανάπτυξη 3% και ανεργία κάτω από 4% μπαίνει στο ευρώ η Βουλγαρία
Η σταθερή ισοτιμία του Λεβ, με το ευρώ (1,95583 λέβα ανά ευρώ) δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για την ίδια ακριβώς ισοτιμία που είχε στο παρελθόν το γερμανικό μάρκο έναντι του ευρώ. Ήδη, από τη δεκαετία του 1990, μετά από μια περίοδο έντονου πληθωρισμού, η Βουλγαρία είχε επιλέξει να συνδέσει αυστηρά το νόμισμά της με το μάρκο, ώστε να αποκαταστήσει την οικονομική σταθερότητα και να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των πολιτών προς το εθνικό νόμισμα, σε μια προσπάθεια να περιορίσει τις εκροές συναλλάγματος. Μετά την εισαγωγή του ευρώ, αυτή η σύνδεση μεταφέρθηκε αυτομάτως στο νέο νόμισμα και διατηρήθηκε μέχρι σήμερα.
Σημειώνεται ότι η δημοσιονομική πολιτική της Βουλγαρίας, παρά την υψηλή διαφθορά, χαρακτηρίστηκε επί δεκαετίες από πειθαρχία και εγκράτεια. Ως αποτέλεσμα, το δημόσιο χρέος της Βουλγαρίας ανέρχεται σήμερα περίπου στο 25% του ΑΕΠ, ποσοστό ιδιαίτερα χαμηλό σε σύγκριση με το ανώτατο όριο του 60% που θέτει η ΕΕ. Ακόμη και οικονομικά ισχυρά κράτη, όπως η Γερμανία, το υπερβαίνουν. Δεν είναι τυχαίο, εξάλλου, ότι οι Βούλγαροι αποκαλούνται συχνά ως οι… Πρώσοι των Βαλκανίων. Επίσης, παρά το χαμηλό -κατά κεφαλήν- εισόδημα, η οικονομία της Βουλγαρίας παρουσιάζει σημαντική δυναμική: η ανάπτυξη αναμένεται να φτάσει το 3%, ενώ η ανεργία κινείται κάτω από το 4%.
Το δίλημμα της Βουλγαρίας
Υπό αυτές τις συνθήκες, ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι η Βουλγαρία θα μπορούσε να εξελιχθεί σε παράγοντα σταθερότητας για την ευρωζώνη. Παράλληλα, το ευρώ ενδέχεται να ενισχύσει τις φιλοευρωπαϊκές φωνές στο εσωτερικό της χώρας. Σύμφωνα με μελέτες που επικαλείται η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), σε πολλές χώρες η αρχική αντίθεση προς το ευρώ μειώθηκε αισθητά μετά την εισαγωγή του, όπως συνέβη στη Γερμανία, τη Σλοβενία, την Κύπρο, τη Μάλτα και την Κροατία. Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης έχουν ήδη αναβαθμίσει τις εκτιμήσεις τους για τη βουλγαρική οικονομία.
Ωστόσο, η μετάβαση στο ευρώ ενδέχεται να λειτουργήσει και ως πυροκροτητής νέων εντάσεων. Η αντίδραση δεν περιορίζεται τόσο στον φόβο για αυξήσεις τιμών, αλλά συνδέεται και με μια βαθύτερη ιδεολογική σύγκρουση. Ένα σημαντικό τμήμα της κοινωνίας απορρίπτει την… πορεία προς Δυσμάς, συνεχίζοντας να βλέπει τη Ρωσία ως φυσικό εταίρο. Αυτή η αντίθεση αποτυπώνεται και στο πολιτικό σκηνικό, με τον φιλορώσο πρόεδρο Ρούμεν Ράντεφ να βρίσκεται απέναντι στα φιλοευρωπαϊκά κόμματα της προηγούμενης κυβέρνησης.
Σκεπτικισμός στη Βουλγαρία για το ευρώ και την πιθανή αύξηση τιμών που φέρνει στην καθημερινότητα των πολιτών © EPA/BORISLAV TROSHEVEPA/BORISLAV TROSHEV
Τι απεικονίζουν και τι γράφουν τα βουλγαρικά ευρώ
Η πολιτισμική αυτή διχοτόμηση αντικατοπτρίζεται ακόμη και στον σχεδιασμό των νέων κερμάτων του ευρώ στη Βουλγαρία. Αν και η μπροστινή πλευρά είναι ίδια με των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, η πίσω όψη (σ.σ. η εθνική) φέρει έντονα βουλγαρικά χαρακτηριστικά. Οι επιγραφές είναι γραμμένες στο κυριλλικό αλφάβητο και αναγράφουν το όνομα της χώρας «БЪЛГАРИЯ». Παράλληλα, στα κέρματα εμφανίζεται η λέξη «ЕВРО», ενώ τα λεπτά φέρουν την ονομασία «стотинка», από το παλαιό νόμισμα. Στο κέρμα των δύο ευρώ χαράχτηκε, μάλιστα, η φράση «Ο Θεός να προστατεύει τη Βουλγαρία», σύμβολο της ισχυρής ορθόδοξης παράδοσης, που υπάρχει στη χώρα.
Οι μορφές που απεικονίζονται –όπως ο Παΐσιος του Χιλανδαρίου και ο Άγιος Ιβάν Ρίλσκι– καθώς και ο Ιππέας της Μαντάρα στα κέρματα των λεπτών, υπογραμμίζουν τη συνέχεια της βουλγαρικής ιστορίας, υπενθυμίζοντας παράλληλα τα μετέωρα βήματα ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Το γεγονός, τέλος, ότι τα σχέδια των νέων κερμάτων του ευρώ μοιάζουν πολύ με εκείνα του Λεβ περιορίζει σημαντικά το αίσθημα της αλλαγής. Το αν οι πολίτες θα αποδεχτούν τις βαθύτερες πολιτικές και οικονομικές μεταβολές που συνεπάγεται το ευρώ, μένει να φανεί στο άμεσο μέλλον, με πρώτο σταθμό την τσέπη τους…
