Εκτός της πρωτοφανούς ανόδου του πληθωρισμού, ως άμεση επίπτωση κυρίως των διογκούμενων δαπανών θέρμανσης και ηλεκτροδότησης, οι πολίτες στην Ευρώπη καλούνται να αντιμετωπίσουν μια ακόμη πρόκληση. Οι δόσεις των στεγαστικών δανείων, ιδίως αυτών με κυμαινόμενο επιτόκιο, σκαρφαλώνουν από τη μια στιγμή στην άλλη. Οι επιπτώσεις αναμένεται να επηρεάσουν και την αγορά κατοικίας καθώς υποψήφιοι δανειολήπτες ενδεχομένως να επανεξετάσουν τις επιλογές τους, παγώνοντας μια αγορά μέχρι να βελτιωθούν οι οικονομικές συνθήκες.
Είναι μια ακόμη διάσταση μιας εξαιρετικά δυσμενούς συγκυρίας που αναμένεται να εντείνει τις πιέσεις στους κυβερνώντες στην Ευρωζώνη. Τα κράτη-μέλη, ιδιαίτερα του ευρωπαϊκού Νότου, κατάφεραν με δυσκολίες να συνέλθουν από το πλήγμα της τεράστιου προβλήματος των «κόκκινων» δανείων από τη χρηματοπιστωτική κρίση και την κρίση δημοσίου χρέους.
Βέβαια η ρίζα του προβλήματος των κόκκινων, μη εξυπηρετούμενων δανείων διαφέρει από την τρέχουσα κατάσταση. Σήμερα οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να δαμάσουν τον υψηλό πληθωρισμό που είναι αποτέλεσμα, κυρίως, της ενεργειακής κρίσης στην Ευρώπη και της γεωπολιτικής αστάθειας προκαλεί η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Αλλά ο αρνητικός αντίκτυπος είναι ίδιος για τους δανειολήπτες που προσπαθούν να ανταπεξέλθουν ταυτόχρονα σε ένα αυξημένο κόστος διαβίωσης και μεγαλύτερες δόσεις στα στεγαστικά τους δάνεια.
Αλυσιδωτές αντιδράσεις
Στην Ισπανία, μια από τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου με αρκετά πικρές αναμνήσεις από την κρίση του 2008, οι αλυσιδωτές αντιδράσεις από την αύξηση των επιτοκίων είναι ήδη αισθητές σε έναν μεγάλο αριθμό δανειοληπτών καθώς τα δυο τρίτα των στεγαστικών δανείων είναι με κυμαινόμενο επιτόκιο. Σε ανάλογη μοίρα βρίσκεται η Πορτογαλία. Στην Ιταλία υπολογίζεται πως το 10% των στεγαστικών δανείων είναι με κυμαινόμενο επιτόκιο -δίχως κανένα πλαφόν χάρις μιας μακράς περιόδου με ιστορικά χαμηλά επιτόκια- σύμφωνα με τα στοιχεία της κεντρικής τράπεζας.
Τα διατραπεζικά επιτόκια στην αγορά Euribor, τα οποία καθορίζουν το κόστος δανεισμού μεταξύ των εμπορικών τραπεζών με βάση την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής στην Ευρωζώνη, είχαν ήδη σημειώσει μεγάλη αύξηση από τα μέσα Ιουνίου.
Τότε οι οιωνοί μιας δυναμικής αναπροσαρμογής των επιτοκίων της ΕΚΤ είχαν ήδη οδηγήσει το 12μήνο επιτόκιο Euribor στη μεγαλύτερη ημερήσια άνοδο από το 2012. Μέσα Ιουνίου, το 12μήνο Euribor κυμαίνονταν στο 0,957% από το -0,431% στις αρχές του 2022. Σήμερα κινείται στο 2,686%. Και πράγματι, τα επιτόκια της ΕΚΤ έχουν οδηγηθεί από τον Ιούλιο 200 μονάδες βάσης υψηλότερα. Αναμένεται δε μια επιπλέον της τάξεως των 50 μ.β. τον Δεκέμβριο.
Στην Ισπανία αυτό σημαίνει πως σε στεγαστικό δάνειο 145.000 ευρώ, εναπομείναντα διάστημα αποπληρωμής μια 20ετία και επιτόκιο 1% επιπλέον του Euribor, οι μηνιαίες καταβολές αναπροσαρμόζονται κατά 200 ευρώ από τα 636 ευρώ στα 850 ευρώ μέσα στις επόμενες εβδομάδας, επισημαίνουν πηγές των Financial Times στη χώρα.
Τα στεγαστικά δάνεια
Μια από τις συνηθισμένες περιπτώσεις στην Ιταλία είναι τα 25ετή στεγαστικά δάνεια με κεφάλαιο 150.000 ευρώ και κυμαινόμενο επιτόκιο. Μετά την αύξηση των επιτοκίων της ΕΚΤ τον Σεπτέμβριο κατά 75 μ.β -ακολούθησε μια ακόμη τον Οκτώβριο- οικονομικοί αναλυτές υπολόγιζαν πως οι μηνιαίες δόσεις αυξάνονται κατά 53 ευρώ στα 590 ευρώ από τα 643 ευρώ. Η ετήσια επιβάρυνση υπολογίζονταν στα 636 ευρώ.
Αλλά η Ευρωζώνη δεν αποτελεί εξαίρεση. Στις ΗΠΑ, όπου η Ομοσπονδιακή Τράπεζα έχει αυξήσει πάνω από 300 μ.β. τα επιτόκιά της και αναμένεται να φθάσουν στο φάσμα του 4,5% με 4,75% μέσα στο 2023, οι δανειολήπτες επίσης καλούνται να ανταπεξέλθουν σε μεγαλύτερες μηνιαίες πληρωμές. Όπως διαπιστώνει στο CNBC, ο Τζέικομπ Τσάνελ της πλατφόρμας σύγκρισης δανείων LendingTree, μια αύξηση του επιτοκίου σε 30ετές στεγαστικό δάνειο από το 4% στο 4,5% θα αυξήσει τη μηνιαία δόση κατά 131 δολάρια από τα 1.432 δολάρια.
Η ΕΚΤ ναι μεν αναγνωρίζει τις επιπτώσεις της σημερινής σύσφιξης στη νομισματική πολιτική της. Όμως, βασική αποστολή της είναι να δαμάσει τον πληθωρισμό που καταρρίπτει το ένα ιστορικό υψηλό μετά το άλλο, φθάνοντας το 10,7% τον Οκτώβριο. Σε πρόσφατη ανάλυσή της, η ΕΚΤ υπολογίζει πως μια αύξηση των επιτοκίων στα στεγαστικά δάνεια κατά 1% οδηγεί σε μια πτώση των τιμών των κατοικιών περίπου κατά 5% την επόμενη διετία και σε πτώση των επενδύσεων κατά 8% το ίδιο διάστημα.
