Αν και οι διεθνείς τιμές τροφίμων υποχώρησαν στο χαμηλό διετίας κατά τη διάρκεια του Μάιου, το κόστος διαβίωσης των νοικοκυριών και κυρίως η κάλυψη βασικών αναγκών βρίσκεται ήδη σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με προ πανδημίας επίπεδα και κυρίως πριν το πόλεμο στην Ουκρανία. Ναι μεν ο δείκτης τιμών του Οργανισμού Γεωργίας και Τροφίμων του ΟΗΕ (FAO) υποχώρησε στο 124,3 τον Μάιο, αντανακλώντας το χαμηλότερο επίπεδο από τον Απρίλιο του 2021, όμως το κόστος παραμένει υψηλό ακόμη και στις ισχυρές οικονομίες του ανεπτυγμένου κόσμου. Οι ανατιμήσεις που προηγήθηκαν έχουν αφομοιωθεί πια από την οικονομία.
Στη Βρετανία, παραδείγματος χάριν, ο πληθωρισμός στα τρόφιμα διαμορφώθηκε τον Μάιο στο 15,4%, εξακολουθώντας να κυμαίνεται σε υψηλά επίπεδα παρά το γεγονός ότι υποχώρησε από το ιστορικό υψηλό του 15,7% τον περασμένο μήνα.
Γενικά στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις δίνουν τη μεγαλύτερη μάχη της τελευταίας 50ετίας για να συγκρατήσουν μια περαιτέρω άνοδο του κόστους διαβίωσης και των τροφίμων. Η υιοθέτηση μέτρων, όπως η πρωτοβουλία «Το καλάθι του Νοικοκυριού» που αναγγέλθηκε πέρσι τον Νοέμβριο για πρώτη φορά από το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων στην Ελλάδα ή το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους σε βασικά τρόφιμα, είναι πρωτόγνωρη για τις νεότερες γενιές.
Η Ισπανία ανήκει σε μια ομάδα χωρών που μείωσαν τον φόρο προστιθέμενης αξίας στα τρόφιμα. Σε άλλες, όπως η Ιταλία, έχουν ασκηθεί πιέσεις για να συγκρατηθεί το κόστος σε συγκεκριμένα είδα σαν την πάστα. Χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης προχώρησαν σε δυναμικότερα μέτρα. Στην Ουγγαρία και την Κροατία επιβλήθηκαν πλαφόν σε ορισμένα βασικά είδη για τη θωράκιση των πιο ευάλωτων πολιτών, οι οποίοι τείνουν να δαπανούν ένα μεγαλύτερο σκέλος των εισοδημάτων τους σε τρόφιμα.
Σύμφωνα με την Eurostat, οι τιμές των τροφίμων στην ΕΕ αναρριχήθηκαν 16,4% τον Απρίλιο και άρα κινήθηκαν αρκετά υψηλότερα από το 8,1% που ήταν ο πληθωρισμός. Αν και δεν ανακοινώθηκαν μεμονωμένα στοιχεία για τον Μάιο, ο πληθωρισμός στην Ευρωζώνη αποκλιμακώθηκε στο 6,1% από το 7% τον Απρίλιο. Εκτιμάται πως ο πληθωρισμός στα τρόφιμα θα έχει διαμορφωθεί στο 12,9% στην ΕΕ έως τα τέλη του τρέχοντος τριμήνου.
Όπως έδειξαν και τα τελευταία στοιχεία του FAO, οι ανατιμήσεις στη ζάχαρη παραμένουν ισχυρές, παρατείνοντας την άνοδο τους επί τέταρτο διαδοχικό μήνα και φθάνοντας το 4% μέσα στον Μάιο. Όμως οι τιμές των φυτικών ελαίων και των δημητριακών υποχώρησαν κατά 8,7% και 4,8% κατά τη διάρκεια του περασμένου μηνός, ενώ σε χαμηλότερα επίπεδα κινήθηκε και το κόστος των γαλακτοκομικών προϊόντων.
Πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραμάτισε η πτώση των τιμών του σιταριού χάρις στα πλούσια αποθέματα που αναμένεται να έχουν συγκεντρωθεί παγκοσμίως την καλλιεργητική σεζόν 2023/24 και την παράταση της Πρωτοβουλίας της Μαύρης Θάλασσας που άνοιξε τον δρόμο στην επανεκκίνηση των αγροτικών εξαγωγών από την Ουκρανία εδώ και έναν χρόνο. Μάλιστα, ορισμένες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν διαμαρτυρηθεί για το χαμηλό κόστος που φέρει ειδικά το σιτάρι από την Ουκρανία καθώς πλήττει την εγχώρια παραγωγή τους.
Παρόλα αυτά «δεν είχαμε ξανά μέτρα για τον έλεγχο των τιμών τροφίμων στον δυτικό κόσμο από τη δεκαετία του ΄70», σχολίασε ο οικονομολόγος Λαρς Τζόνουνγκ στους Financial Times. Αναλυτές, ωστόσο, αποδίδουν στους μεσάζοντες ένα μέρος από το υψηλό κόστος των τροφίμων καθώς οι ανατιμήσεις συσσωρεύονται μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή. «Ενώ ορισμένες αυξήσεις στις τιμές δικαιολογούνται, υπάρχει η υποψία πως σε ορισμένες περιπτώσεις οι επιχειρήσεις έχουν απλά επωφεληθεί από τις γενικότερες ανοδικές τάσεις», δήλωσε πρόσφατα η Μονίκ Γκογέν, γενική διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Γραφείου Ενώσεων Καταναλωτών (Bureau Europeen des Unions de Consommateurs), το οποίο εκπροσωπεί 46 ενώσεις καταναλωτών.
