Εκτός του ότι το Κατάρ είναι ένας από τους ισχυρότερους παίκτες στην παγκόσμια αγορά ενέργειας, αποτελεί πολύτιμο μεσάζοντα ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ηγεσία της Χαμάς. Λειτουργώντας ως γέφυρα επικοινωνίας με την Ουάσιγκτον, διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην απελευθέρωση τεσσάρων πολιτών που κρατούνταν όμηροι από τη Χαμάς, η οποία βρίσκεται σε πόλεμο με το Ισραήλ μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου εις βάρος αμάχων κοντά στη Λωρίδα της Γάζας.
Σήμερα το Κατάρ βρίσκεται στο προσκήνιο της διεθνούς σκηνής ενώ, παράλληλα, η θέση του αραβικού κρατιδίου στην παγκόσμια αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) είναι αδιαμφισβήτητη. Όμως, ο ρόλος του μεσάζοντα αντιμετωπίζεται επίσης με επιφυλακτικότητα από τη Δύση και βέβαια το Ισραήλ, σχολιάζουν πολιτικοί αναλυτές στους Financial Times και Washington Institute.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και την κατάρρευση των σχέσεων του Κρεμλίνου με τη Δύση, το Κατάρ μαζί με τις ΗΠΑ έχουν εξελιχθεί στους βασικούς προμηθευτές LNG των διεθνών αγορών. Μεγάλοι προμηθευτές της Ευρώπης -όπως οι Eni, Total Energies και Shell- έχουν συνάψει 27ετείς συμβάσεις με το Κατάρ.
Μέσα από τα στενά του Ορμούζ περνούν τα φορτία LNG της QatarEnergyLNG, της μεγαλύτερης εταιρείας στην παγκόσμια αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου. Η παραγωγική της ικανότητα ανέρχεται σε 77 εκατ. τόνους και ελέγχεται εξ ολοκλήρου από την κρατική Qatar Energy. Συν τοις άλλοις, οι προοπτικές για το Κατάρ είναι θετικές, σύμφωνα με τις πρόσφατες προβλέψεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΙΕΑ). Μαζί με τις ΗΠΑ εκτιμάται πως θα πρωταγωνιστήσουν στην αύξηση της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας στην αγορά LNG.
Σήμερα, οι μεγαλύτεροι φόβοι για την επάρκεια φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές δεν πηγάζει από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η οποία συνεχίζεται επί 600 ημέρες και πλέον, αλλά από τον κίνδυνο εμπλοκής του Ιράν, το οποίο στηρίζει τόσο τη Χαμάς, όσο και την Χεζμπολάχ. Σε ένα τέτοιο ακραίο σενάριο θα μπορούσε να παρεμποδίσει τη διέλευση των εμπορικών πλοίων μέσα από τα Στενά του Ορμούζ, απ’ όπου περνά το 30% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου και το 25% του LNG, αντίστοιχα.
Με τις εναλλακτικές διόδους να είναι ελάχιστες, το Κατάρ θα βρεθεί σε δεινή θέση καθώς δεν θα μπορεί να διοχετεύσει την παραγωγή του σε LNG στις διεθνείς αγορές. «Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στο ευρωπαϊκό και παγκόσμιο ισοζύγιο LNG θα ήταν μια πιθανή κλιμάκωση με τη συμμετοχή του Ιράν που θα προκαλούσε εντάσεις στα Στενά του Ορμούζ», αναφέρει σε έκθεση η Energy Aspects. Αυτή η αβεβαιότητα αντανακλάται από τη νευρικότητα στην αγορά φυσικού αερίου TTF της Ολλανδίας, με τις τιμές να κυμαίνονται στα 50 ευρώ τη μεγαβατώρα, υπερδιπλάσιες από τον μέσον όρο που ίσχυε τη δεκαετία πριν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, ο οποίος ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022.
Ο ρόλος του διαμεσολαβητή σε σχεδόν απροσπέλαστες καταστάσεις
Εδώ και μια δεκαετία η Ντόχα έχει λειτουργήσει ως διαμεσολαβητής που προσφέρει διέξοδο σε δύσκολες εάν όχι απροσπέλαστες καταστάσεις διότι κρατά ανοικτές τις διόδους επικοινωνίας με ριζοσπαστικές οντότητες του ισλαμικού κόσμου. Η πολιτική ηγεσία της Χαμάς φιλοξενείται στο Κατάρ, το οποίο είχε επίσης παίξει κομβικό ρόλο το 2020-21 στην απομάκρυνση των Αφγανών που είχαν συνεργαστεί με το διοικητικό καθεστώς των Αμερικανών και των συμμαχικών δυνάμεων. Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, ήταν κρίσιμη η συμβολή της Ντόχα στην ανταλλαγή κρατουμένων μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν που οδήγησε, επίσης, στην αποδέσμευση 6 δισ. δολαρίων σε πετρελαϊκά έσοδα της Τεχεράνης.
Αλλά οι πρόσφατες τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς εκθέτουν το Κατάρ διότι κρατά επαφές με μια οργάνωση που θεωρείται τρομοκρατική από τις ΗΠΑ και την ΕΕ. Αν μη τι άλλο, το Ισραήλ έχει διακόψει κάθε επίσημη επικοινωνία με την Ντόχα. Όμως, όπως επισημαίνεται και από το Washington Institute, αξιωματούχοι των ΗΠΑ και του Ισραήλ έχουν ανεπιτυχώς προσπαθήσει να αναζητήσουν έναν εναλλακτικό μεσάζοντα από το Κατάρ. Τέλος, η στρατηγική θέση του στην περιοχή δίνει κίνητρα στο αραβικό κρατίδιο να αξιοποιήσει τη διπλωματική του δεξιοτεχνία για μια αποκλιμάκωση της έκρυθμης κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής.
