Οι προοπτικές από μια ενιαία αγορά καταθέσεων στην ΕΕ, της τάξεως των 33,5 τρισ. ευρώ, είναι πολύ δελεαστικές για να μείνουν αναξιοποίητες, την ώρα που οι ανάγκες χρηματοδότησης της πράσινης μετάβασης, της ψηφιακής οικονομίας και των αμυντικών δαπανών είναι μεγάλες για τα 27 κράτη-μέλη. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει ανάλυση του ινστιτούτου ερευνών Bruegel, με αναφορά στις συστάσεις που διατυπώνει ο Ενρίκο Λέτα, πρώην πρωθυπουργός της Ιταλίας, στην πρόσφατη 147σέλιδη έκθεση του για την αναβάθμιση των μηχανισμών της ΕΕ, προκειμένου να μην αποδυναμωθεί περαιτέρω έναντι των ΗΠΑ και της Ασίας, οι οποίες εξελίσσονται αδιαλείπτως.
Οι συγκρίσεις με τις ΗΠΑ είναι αναπόφευκτες, καθώς αποτελούν πρωταγωνιστικό πόλο έλξης για επενδύσεις και άντληση κεφαλαίων. Στην ΕΕ, τα νοικοκυριά -μαζί με μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς που εξυπηρετούν πολίτες- διατηρούν αθροιστικά το 34% των περιουσιακών στοιχείων τους σε καταθέσεις και συνάλλαγμα αντί του 14% που καταγράφεται στις ΗΠΑ. Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτό φθάνει το 57,97%, αντανακλώντας το υψηλότερο μετά την Κροατία (59,71%), σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat και του ΟΟΣΑ που παραθέτει το Bruegel.
Στην Πορτογαλία το 48,29% των νοικοκυριών τοποθετεί τις περιουσίες του σε αποταμιεύσεις και συνάλλαγμα, στη Γερμανία το 42,77%, στη Γαλλία το 31,29% και στην Ιταλία το 32,28%. Αισθητή είναι, επίσης, η διαφορά ανάμεσα στην ΕΕ και τις ΗΠΑ σε χρηματικούς όρους. Η συνολική περιουσία, που διατηρούν τα νοικοκυριά των ΗΠΑ στον χρηματοπιστωτικό κλάδο, ανέρχεται σε 103 τρισ. δολάρια και μόνο τα 14 τρισ. δολάρια είναι τοποθετημένα σε συνάλλαγμα και καταθέσεις.
Οι επενδύσεις ως προθάλαμος στην ενοποίηση των αγορών κεφαλαίου της ΕΕ
Δεδομένου ότι το δεκαετές εγχείρημα της Ένωσης Κεφαλαιαγορών δεν έχει εκπληρώσει εν πολλοίς τις αρχικές προσδοκίες, μια «ένωση αποταμιεύσεων και επενδύσεων» ίσως να αποτελεί έναν πιο πρακτικό στόχο, επιχειρηματολογεί ο Λέτα στην έκθεσή του. Ως πρώτο βήμα για την ενοποίηση των αγορών στην ΕΕ, ο Λέτα προτείνει ένα νέο προϊόν που θα προσφέρεται στο ευρύ επενδυτικό κοινό. Έτσι, ενδεχομένως να γίνει αμεσότερη η ενότητα των χρηματοοικονομικών αγορών στην Ε.Ε.
Το Bruegel συναινεί πως οι επενδύσεις θα μπορούν να λειτουργήσουν ως προθάλαμος για την ενοποίηση των αγορών κεφαλαίων της ΕΕ. Και αυτό διότι τα κράτη – μέλη διστάζουν να παραχωρήσουν αρμοδιότητες σε έναν κοινό μηχανισμό εποπτείας (supervision). Ούτε η Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών (ESMA) «διαθέτει τη σωστή δομή για αναλάβει» μια κοινή εποπτεία, επισημαίνει το Bruegel. «Η τιτλοποίηση, από την άλλη πλευρά, είναι ένα πολύ τεχνητό ζήτημα για να πυροδοτήσει μεγάλες αλλαγές στη συναναστροφή της κοινωνίας με τα χρηματοοικονομικά», αναφέρει το Brugel. Οι επενδύσεις είναι «προσιτές και προσφέρουν τεράστιες προοπτικές».
Μια εικόνα των δυνατοτήτων που ανοίγονται από μια ενιαία πλατφόρμα κεφαλαίων, καταδεικνύεται από τη νορβηγική Norges Bank Investment Management. Διαθέτει ενεργητικό της τάξεως των 1,6 τρισ. δολαρίων από το πετρελαϊκό ταμείο της Νορβηγίας και οι επενδύσεις στα χρηματιστήρια αντιστοιχούν στο 1,5% όλων των εισηγμένων εταιρειών.
Στην ΕΕ η συνολική κεφαλαιοποίηση των χρηματιστηριακών αγορών φθάνει το 81% του ΑΕΠ, ενώ οι αποταμιεύσεις αντιπροσωπεύουν αθροιστικά το 25% του ΑΕΠ. Στις ΗΠΑ, αντίστοιχα, οι αποταμιεύσεις αντικατοπτρίζουν το 18% του ΑΕΠ, ενώ η συνολική κεφαλαιοποίηση των χρηματιστηρίων φθάνει το 227%. Αυτό το χάσμα μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ εξηγεί, εξάλλου, τον λόγο που ευρωπαϊκές εταιρείες στρέφονται στις αμερικανικές αγορές για να αντλήσουν κεφάλαια.
