Μετά την αποτυχημένη πρωινή ψηφοφορία, που σόκαρε τη Γερμανία και την Ευρώπη, ο Φρίντριχ Μερτς κατάφερε νωρίς το απόγευμα να εκλεγεί καγκελάριος με τη δεύτερη φορά, εξασφαλίζοντας 325 ψήφους, από τις 316 που απαιτούνταν. Τα τυπικά δύσκολα τέλειωσαν και πλέον καλείται, από δυσμενή θέση, να κερδίσει πίσω τη χαμένη εμπιστοσύνη μερίδας κόσμου, που τον τίμησε στις εκλογές και να ανταπεξέλθει στα βάρη, που συνοδεύουν την εκλογή του στο «τιμόνι» της μεγαλύτερης οικονομίας της ΕΕ.
Ο 69χρονος Μερτς αναλαμβάνει πλέον την ηγεσία ενός εύθραυστου συνασπισμού, που αποτελείται από το συντηρητικό μπλοκ του CDU/CSU και το κεντροαριστερό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD). Ο συνασπισμός αυτός διαθέτει μία από τις πιο οριακές κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με μόλις 52% των εδρών.
Οι ψήφοι που έχουν λάβει οι Γερμανοί καγκελάριοι από τη Μπούντεσταγκ από το 1949 έως και σήμερα © DW
Η αποτυχημένη πρωινή ψηφοφορία, αποτέλεσε αδιαμφισβήτητη ένδειξη αδυναμίας για τον Μερτς, καθώς ξεκινά τη θητεία του ως καγκελάριος. Πριν από την Τρίτη, κανείς υποψήφιος καγκελάριος δεν είχε αποτύχει να εκλεγεί από τη Bundestag αφού είχε ήδη συνάψει συμφωνία συνασπισμού. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η δημοτικότητα του Μερτς έχει καταρρεύσει από τότε που κέρδισε τις εκλογές στις 23 Φεβρουαρίου, ενώ και οι συντηρητικοί έχουν υποχωρήσει στις τάσεις. Η δεύτερη ψηφοφορία κατέστη δυνατή μόνο μετά την έγκριση τεσσάρων κοινοβουλευτικών ομάδων — συμπεριλαμβανομένων των Πρασίνων και της Αριστεράς — να παρακαμφθούν οι χρονοβόρες διαδικασίες, επιτρέποντας στο κοινοβούλιο να συνεδριάσει εκ νέου λίγες ώρες μετά το σοκ της πρώτης αποτυχίας.
Βουλευτές απέδωσαν την αρχική ήττα του Μερτς σε σιωπηρούς διαφωνούντες εντός του ίδιου του συνασπισμού, σε μια μυστική ψηφοφορία. «Υποψιάζομαι ότι υπήρξαν κάποιοι διαφωνούντες και στις δύο ομάδες, ίσως περισσότερο στη μία από την άλλη», δήλωσε η Σεράπ Γκιουλέρ, ανώτερη βουλευτής του συντηρητικού μπλοκ του Μερτς. «Ελπίζω ότι τις τελευταίες ώρες οι συνάδελφοί μας είχαν την ευκαιρία να το ξανασκεφτούν, γιατί δεν πρόκειται για προσωπικές ευαισθησίες — πρόκειται για το μέλλον της χώρας μας.»
Το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD), που αποτελεί πλέον τη μεγαλύτερη δύναμη της αντιπολίτευσης, μετά τη δεύτερη θέση στις εθνικές εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου, επιτέθηκε άμεσα στον Μερτς μετά την αρχική ψηφοφορία. «Πρόκειται για μια ιστορική ήττα, που δεν έχει ξανασυμβεί στην Bundestag», δήλωσε ο επικεφαλής της κοινοβουλευτικής ομάδας του AfD, Μπερντ Μπάουμαν, πριν από τη δεύτερη ψηφοφορία. «Οι ίδιοι οι βουλευτές σας αρνούνται να σας στηρίξουν, και δεν είναι τυχαίο», συνέχισε, επικαλούμενος τις «αθετημένες προεκλογικές υποσχέσεις» του Μερτς.
Η αυξανόμενη αδυναμία των κεντρώων κομμάτων της Γερμανίας μπορεί να καταστήσει παρόμοια γεγονότα πιο συνηθισμένα στο παρελθόν σταθερό και προβλέψιμο πολιτικό σκηνικό της χώρας. «Ζούμε σε καιρούς που η βεβαιότητα μειώνεται — όχι μόνο σε σχέση με σημαντικές πολιτικές αποφάσεις, αλλά και όσον αφορά τις πλειοψηφίες», δήλωσε ο πολιτικός επιστήμονας Καρλ-Ρούντολφ Κόρτε στη γερμανική δημόσια τηλεόραση.
Ο Μερτς ξεκίνησε την πολιτική του πορεία ως ευρωβουλευτής το 1989. Αποχώρησε από την πολιτική στις αρχές της δεκαετίας του 2000, μετά από ήττα σε εσωκομματική διαμάχη με την Άνγκελα Μέρκελ, που εκπροσωπούσε πιο κεντρώες θέσεις. Περίπου μια δεκαετία αργότερα, το 2018, επέστρεψε στην πολιτική όταν η Μέρκελ αποχώρησε από την ηγεσία του κόμματος.
Η επόμενη μέρα στη Γερμανία μετά το σοκ με τον Μερτς
Η συμφωνία συνασπισμού περιλαμβάνει σχέδια πολιτικής που αφορούν τη μετανάστευση, αλλαγές στη φορολογία φυσικών προσώπων και επιχειρήσεων, καθώς και μέτρα κοινωνικής πρόνοιας όπως ο κατώτατος μισθός.
Η οικονομολόγος της Deutsche Bank Research, Μάριον Μίλμπεργκερ, υιοθετεί μια πραγματιστική προσέγγιση μετά την τελική εξασφάλιση της απαιτούμενης πλειοψηφίας από τον Μερτς: «Αν η νέα κυβέρνηση εφαρμόσει άμεσα το 100ήμερο πρόγραμμά της με τα επειγόντως αναγκαία μέτρα στήριξης για τη γερμανική οικονομία, το γεγονός ότι χρειάστηκαν δύο ψηφοφορίες για την εκλογή καγκελάριου θα περάσει γρήγορα σε δεύτερη μοίρα.»
Μόλις δύο μήνες πριν, αναφέρει σχόλιο της ING, η νέα γερμανική κυβέρνηση είχε ξεκινήσει δυναμικά και εντυπωσιακά με μια στροφή στην δημοσιονομική πολιτική, την ανακοίνωση του πακέτου υποδομών των 500 δισ. ευρώ και αλλαγές στον δημοσιονομικό φρένο του χρέους για να επιτραπεί ατελείωτη χρηματοδότηση για την άμυνα. Δυστυχώς, ό,τι ακολούθησε ήταν μια σειρά από παραλείψεις και μερικές φορές αδέξιες πολιτικές κινήσεις.
Ωστόσο, η έλλειψη μακροπρόθεσμων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και τα ασαφή σχέδια χρηματοδότησης στη συμφωνία συνασπισμού είχαν σε κάποιο βαθμό αντισταθμιστεί από την παρουσία νέων προσώπων στην προγραμματισμένη κυβέρνηση, διατηρώντας τις ελπίδες ζωντανές ότι μπορεί να ξεπεράσει τις φιλοδοξίες της συμφωνίας συνασπισμού.
Η σημερινή ημέρα φέρνει μια ατυχή κορύφωση των τελευταίων εξελίξεων· η νέα γερμανική κυβέρνηση ξεκινά με κακή τύχη. Μας θυμίζει έναν αθλητή που παραπατά αμέσως στην εκκίνηση ενός Ολυμπιακού τελικού. Καθώς οι ψήφοι είναι μυστικές, δεν θα μάθουμε τους επίσημους λόγους για την αποτυχία του πρώτου γύρου το πρωί — αλλά για εμάς, φαίνεται ότι κάποιοι βουλευτές από τη CDU/CSU ήθελαν να εκφράσουν την σαφή δυσαρέσκειά τους με την στροφή του Μερτς στη δημοσιονομική πολιτική μετά τις εκλογές.
Κοιτάζοντας μπροστά, τα σημερινά γεγονότα είναι μια οδυνηρή υπενθύμιση ότι θα είναι δύσκολο για την επερχόμενη κυβέρνηση να εκπληρώσει τις υψηλές προσδοκίες για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις. Φαίνεται ότι δεν έχουν όλοι στα κόμματα της συμμαχίας κατανοήσει πλήρως την αίσθηση της επείγουσας ανάγκης για μια λειτουργική κυβέρνηση, προσθέτει η ING.
Ο Φρίντριχ Μερτς και η κυβέρνησή του τώρα αντιμετωπίζουν την τεράστια πρόκληση να αποκαταστήσουν τη οικονομική δύναμη, ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να διατηρήσουν την ενότητα στις δικές τους τάξεις.
Στις «Συμπληγάδες» του Τραμπ και της ακροδεξιάς
Σε αυτήν την συγκυρία, ο παραδοσιακά σημαντικότερος και ισχυρότερος σύμμαχος της Γερμανίας εδώ και δεκαετίες – οι Ηνωμένες Πολιτείες – έχει αρχίσει να υπονομεύει τον Μερτς σε κάθε βήμα. Η κυβέρνηση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να έχει την πρόθεση να τον αποδυναμώσει ακόμη περισσότερο ενισχύοντας πολιτικούς του αντιπάλους, κυρίως το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD).
Οι κεντρώες κυβερνήσεις που σχηματίζονταν τα τελευταία χρόνια μετά από συμφωνίες του SPD και των Χριστιανοδημοκρατών ονομάζονταν παραδοσιακά «μεγάλοι συνασπισμοί» λόγω των σαρωτικών τους πλειοψηφιών. Όμως τίποτα το επιβλητικό δεν υφίσταται στον τρέχοντα «μεγάλο συνασπισμό»: είναι η πιο αδύναμη τέτοια συνεργασία στην ιστορία και αφήνει τον Μερτς εκτεθειμένο σε κατηγορίες ότι ηγείται των υπολειμμάτων μιας τάξης που εξαφανίζεται.
Οι προσδοκίες της Γαλλίας για το μέτωπο της ενέργειας
Από την πλευρά της, η Γαλλία βλέπει την αυριανή συνάντηση μεταξύ του Προέδρου Εμανουέλ Μακρόν και του Φρίντριχ Μερτς ως ευκαιρία να “γυρίσει σελίδα” στις προηγούμενες διαφωνίες σχετικά με την πυρηνική ενέργεια και την τεχνολογική ουδετερότητα. Η υπέρμαχος της πυρηνικής ενέργειας Γαλλία και η «πολέμιος» της, Γερμανία, συγκρούονται εδώ και χρόνια για τον ρόλο που πρέπει – ή δεν πρέπει – να διαδραματίσει η πυρηνική ενέργεια στην αποανθρακοποίηση του ευρωπαϊκού ενεργειακού μείγματος.
Παρίσι και Βερολίνο έχουν συχνά ηγηθεί αντίπαλων στρατοπέδων κρατών-μελών στην ΕΕ όσον αφορά την πυρηνική ενέργεια, μπλοκάροντας εκατέρωθεν πρωτοβουλίες στο Συμβούλιο της ΕΕ. Ωστόσο, η προσωπική φιλοπυρηνική στάση του Μερτς θεωρείται στο Παρίσι ως μια νέα ευκαιρία. «Θα θέλαμε να καθιερώσουμε ένα νέο αντανακλαστικό συντονισμού μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας σε αυτά τα θέματα και να επανασυγχρονίσουμε την ατζέντα μας ώστε να προάγουμε μεγαλύτερη τεχνολογική ουδετερότητα στον τομέα της ενέργειας», δήλωσε τη Δευτέρα αξιωματούχος του Ελιζέ.
«Όταν μιλάμε για νέο αντανακλαστικό, ή επανεκκίνηση, ή επανασυγχρονισμό, εννοούμε πως υπάρχει κοινός στόχος: να μη γίνεται διάκριση ανάμεσα στις διαφορετικές πηγές χαμηλών εκπομπών άνθρακα. Αυτό θα είναι ένα από τα θέματα που θα συζητηθούν», πρόσθεσε ο Γάλλος αξιωματούχος. «Εναπόκειται σε εμάς να κάνουμε τη γαλλογερμανική μηχανή και το κοινό αντανακλαστικό ισχυρότερα από ποτέ. Εναπόκειται σε εμάς να επιταχύνουμε την ευρωπαϊκή μας ατζέντα για κυριαρχία, ασφάλεια και νταγωνιστικότητα», έγραψε ο Εμανουέλ Μακρόν στην πλατφόρμα X, καλωσορίζοντας την εκλογή του Μερτς. «Ραντεβού στο Παρίσι αύριο για να εργαστούμε από κοινού σε αυτό», πρόσθεσε.
