Η κρίση ανάμεσα στο Πακιστάν και την Ινδία, που προκλήθηκε από τη δολοφονία 26 τουριστών στο Κασμίρ στις 22 Απριλίου κλιμακώνεται, με τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ να προειδοποιεί ότι ο κόσμος δεν αντέχει μια σύρραξη μεταξύ των δύο πυρηνικών κρατών. Το Πακιστάν λέει ότι οι ινδικές αεροπορικές επιδρομές σκότωσαν τουλάχιστον 31 άτομα και απειλεί με αντίποινα, ενώ το Δελχί λέει ότι 10 άτομα σκοτώθηκαν από πακιστανικούς βομβαρδισμούς.
Η Ινδία δήλωσε ότι επιτέθηκε σε υποδομές που φέρονται να χρησιμοποιούν οι μαχητές που πραγματοποίησαν τον περασμένο μήνα τη σφαγή τουριστών στο Κασμίρ, ο έλεγχος του οποίου είναι μοιρασμένος μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν, αλλά το οποίο αμφότερες οι χώρες διεκδικούν στο σύνολό του.
Το Πακιστάν δήλωσε ότι κατέρριψε πολλά ινδικά μαχητικά αεροσκάφη σε αντίποινα, με τρία αεροπλάνα να πέφτουν πάνω σε χωριά στο ελεγχόμενο από την Ινδία Κασμίρ.
Στο μεταξύ, το Πακιστάν επικαλούμενο το άρθρο 51 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, υποστήριξε το δικαίωμά του στην αυτοάμυνα και προειδοποίησε ότι διατηρεί το δικαίωμα να απαντήσει στην Ινδία «σε χρόνο, τόπο και τρόπο της επιλογής του» για να εκδικηθεί την απώλεια ζωών αμάχων και την «παραβίαση» της κυριαρχίας του. Οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας, ανέφερε σε ανακοίνωσή της, έχουν «πλήρη εξουσιοδότηση» να προβούν σε «αντίστοιχες ενέργειες».
Η δήλωση ακολούθησε τη συνεδρίαση της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας (ΕΣΑ) του Πακιστάν, υπό την προεδρία του πρωθυπουργού Σεχμπάζ Σαρίφ. Καταδίκασε τα πλήγματα, εξέφρασε συλλυπητήρια στους συγγενείς των νεκρών από τα πλήγματα και δεσμεύτηκε να αντιμετωπίσει τις «σοβαρές εξελίξεις που προκύπτουν από την απρόκλητη, άνανδρη και παράνομη πολεμική πράξη της Ινδίας».
Ο στρατός του Πακιστάν «υπερασπίστηκε αποφασιστικά» την εδαφική ακεραιότητα της χώρας απέναντι σε αυτό που αποκάλεσε ινδική επιθετικότητα, ανέφερε η δήλωση.
Το Πακιστάν ανέφερε στην ανακοίνωση ότι κατέρριψε πέντε ινδικά μαχητικά αεροσκάφη και μη επανδρωμένα αεροσκάφη – η Ινδία δεν απάντησε στον ισχυρισμό αυτό.
Μετά τη συνεδρίαση της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας, το Πακιστάν δήλωσε ότι απορρίπτει τους ισχυρισμούς της Ινδίας για στρατόπεδα τρομοκρατών στο έδαφός του, επαναλαμβάνοντας ότι οι ισχυρισμοί είναι αβάσιμοι.
«Υπενθυμίζεται επίσης ότι αμέσως μετά την 22α Απριλίου 2025, το Πακιστάν έκανε μια ειλικρινή προσφορά για μια αξιόπιστη, διαφανή και ουδέτερη έρευνα, η οποία δυστυχώς δεν έγινε δεκτή», ανέφερε η δήλωση.
Πρόσθεσε ότι τα διεθνή μέσα ενημέρωσης επισκέφθηκαν τα φερόμενα ως «στρατόπεδα τρομοκρατών» στις 6 Μαΐου και είχαν προγραμματιστεί και άλλες επισκέψεις για σήμερα.
Ωστόσο, χωρίς να παράσχει ούτε ένα ίχνος αποδείξεων για τους ισχυρισμούς της, η Ινδία προχώρησε και επιτέθηκε σε «αθώους πολίτες προκειμένου να ικανοποιήσει τους… κοντόφθαλμους πολιτικούς της στόχους», σημειώνεται στη σχετική δήλωση.
Το Πακιστάν ενημέρωσε τον Κινέζο πρέσβη
Ο υπουργός Εξωτερικών του Πακιστάν Μοχάμεντ Ισάκ Ντάρ ενημέρωσε τον Jiang Zaidong, πρεσβευτή της Κίνας στη χώρα, σχετικά με τις επιθέσεις της Ινδίας.
Το γραφείο του Νταρ ανέφερε σε ανακοίνωσή του ότι ο υπουργός ενημέρωσε τον πρέσβη για τη «σοβαρή κατάσταση μετά την απρόκλητη παραβίαση της κυριαρχίας του Πακιστάν από την Ινδία και την τραγική απώλεια αθώων ζωών».
«Ο Νταρ υπογράμμισε τη σταθερή αποφασιστικότητα του Πακιστάν να προστατεύσει την κυριαρχία και την εδαφική του ακεραιότητα με κάθε κόστος. Οι δύο πλευρές αντάλλαξαν απόψεις σχετικά με τις περιφερειακές εξελίξεις στον τομέα της ασφάλειας και συμφώνησαν να διατηρήσουν στενό συντονισμό και επικοινωνία σε όλους τους σχετικούς τομείς», προστίθεται.
Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών είχε χαρακτηρίσει νωρίτερα «λυπηρή» τη στρατιωτική επιχείρηση της Ινδίας κατά του Πακιστάν.
Δεν θέλουμε πόλεμο, λέει η Ινδία
Στις πρώτες δημόσιες δηλώσεις του μετά τα ινδικά πλήγματα κατά του Πακιστάν, ο Ομάρ Αμπντουλάχ, επικεφαλής υπουργός του Τζαμού και Κασμίρ, δήλωσε ότι κανείς στην περιοχή δεν επιθυμεί πόλεμο μεταξύ των δύο χωρών, αλλά ότι το βάρος για να «χαμηλώσουν τα όπλα» πέφτει στο Ισλαμαμπάντ.
Ο Αμπντουλάχ λέει ότι η ινδική κυβέρνηση επέλεξε τη «σωστή μέθοδο» για να δώσει μια «πρέπουσα απάντηση» σε όσους βρίσκονται πίσω από την επίθεση μαχητών στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ τον περασμένο μήνα.
«Χτυπήθηκαν μόνο τρομοκρατικές περιοχές στο Πακιστάν, όχι στρατιωτική περιοχή ή πολίτες. Αλλά το Πακιστάν βομβάρδισε ορισμένες περιοχές και οι πολίτες μας έγιναν στόχος σε αυτό», δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων ANI αναφερόμενος στους βομβαρδισμούς στα de facto σύνορα μεταξύ των χωρών.
Ο επικεφαλής υπουργός διαβεβαίωσε επίσης τους κατοίκους της περιοχής ότι δεν υπάρχει λόγος πανικού.
«Δεν χρειάζεται (οι κάτοικοι) να φύγουν από εδώ», λέει, προσθέτοντας ότι η περιοχή έχει αρκετά αποθέματα ειδών πρώτης ανάγκης για να τους συντηρήσει σε μια κρίση.
Πυραυλική επίθεση της Ινδίας στο Muridke, επαρχία Punjab, Πακιστάν © EPA/RAHAT DAR
Κλειστά τα αεροδρόμια στην Ινδία
Στο μεταξύ, οι κορυφαίες αεροπορικές εταιρείες της Ινδίας έχουν εκδώσει ταξιδιωτικές οδηγίες για τους πολίτες που επηρεάζονται λόγω του κλεισίματος πολλών αεροδρομίων στο βόρειο τμήμα της χώρας.
Η Air India δήλωσε ότι οι πτήσεις της από και προς το Τζαμού και το Σριναγκάρ στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ, το Λεχ στην ομοσπονδιακά διοικούμενη περιοχή του Λαντάκ, το Τσαντιγκάρ, το Τζόντπουρ στο κρατίδιο Ρατζαστάν, το Αμριτσάρ στο κρατίδιο Παντζάμπ και τα Μπουτζ, Τζαμναγκάρ και Ρατζκότ στο κρατίδιο Γκουτζαράτ ακυρώνονται μέχρι το πρωί της 10ης Μαΐου, αφού οι αεροπορικές αρχές ανακοίνωσαν το κλείσιμο των αεροδρομίων αυτών.
Η IndiGo δήλωσε επίσης ότι ακύρωσε πτήσεις από και προς αρκετές βόρειες πόλεις λόγω οδηγιών των αρχών. Εκτός από τα αεροδρόμια που ανέφερε η Air India, η IndiGo ανέφερε επίσης την Dharamsala στην πολιτεία Himachal Pradesh, το Bikaner και το Kishangarh στο Rajasthan και το Gwalior στην πολιτεία Madhya Pradesh.
Η SpiceJet δήλωσε επίσης ότι η κατάσταση επηρέασε τις πτήσεις της από και προς αυτά τα αεροδρόμια.
Έκκληση για αποκλιμάκωση από ΟΗΕ, ΗΠΑ και Γαλλία
«Ο κόσμος δεν θα άντεχε στρατιωτική σύγκρουση» ανάμεσα στην Ινδία και στο Πακιστάν, τόνισε χθες ο ΟΗΕ, απευθύνοντας έκκληση για «αυτοσυγκράτηση», ενώ οι δυο πλευρές δεν σταματούν να επικαλούνται το «δικαίωμά τους στη νόμιμη άμυνα» εδώ και δυο εβδομάδες.
Εν μέσω κλιμάκωσης, ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εξέφρασε την ευχή οι εχθροπραξίες να «τελειώσουν πολύ γρήγορα».
Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο συνομίλησε με τους ομολόγους του τόσο της Ινδίας όσο και του Πακιστάν για να τους «ενθαρρύνει» να αρχίσουν διάλογο προκειμένου να «εξουδετερωθεί» η κρίση, να «αποφευχθεί νέα κλιμάκωση», ανέφερε ο Μπράιαν Χιουζ, εκπρόσωπος του συμβουλίου εθνικής ασφαλείας της αμερικανικής προεδρίας, του οποίου το τρέχον διάστημα ο κ. Ρούμπιο είναι υπηρεσιακός επικεφαλής.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Γαλλίας Ζαν-Νοέλ Μπαρό κάλεσε το Δελχί και την Ισλαμαμπάντ να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση μετά τις αεροπορικές επιδρομές της Ινδίας εναντίον του Πακιστάν.
Κατανοούμε την επιθυμία της Ινδίας να προστατευτεί από τη μάστιγα της τρομοκρατίας, αλλά προφανώς καλούμε τόσο την Ινδία όσο και το Πακιστάν να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση για να αποφύγουν την κλιμάκωση και, φυσικά, να προστατεύσουν τους πολίτες», δήλωσε ο Μπαρό σε συνέντευξή του, εξωτερικό σε γαλλικό ειδησεογραφικό κανάλι.
Θα κόψουμε το νερό» στο Πακιστάν, απείλησε η Ινδία
Από την πλευρά του, το Νέο Δελχί απείλησε να «κόψει το νερό» στο Πακιστάν, σε αντίποινα για την επίθεση της 22ης Απριλίου.
«Το νερό που ανήκει στην Ινδία έρρεε μέχρι τώρα προς το εξωτερικό. Στο εξής θα το σταματήσουμε, ώστε να εξυπηρετήσουμε τα συμφέροντα της Ινδίας και θα το χρησιμοποιούμε για τη χώρα μας» είπε ο Μόντι στην ομιλία του.
Η Ινδία ανέστειλε τη συμμετοχή της σε μια συνθήκη που υπέγραψε το 1960 με το Πακιστάν και αφορούσε τον διαμοιρασμό του νερού, σε αντίποινα για την επίθεση ενόπλων σε τουρίστες, στις 22 Απριλίου στο Παχαλγκάμ, που στοίχισε τη ζωή σε 26 ανθρώπους. Μολονότι κανείς δεν έχει αναλάβει την ευθύνη για την επίθεση, το Νέο Δελχί κατηγορεί το Πακιστάν, που αρνείται κάθε εμπλοκή του.
Νωρίτερα, το Πακιστάν κατηγόρησε την Ινδία ότι προσπαθεί να αλλάξει το ρου του ποταμού Σενάμπ, ενός εκ των τριών που τέθηκε υπό τον έλεγχο του Ισλαμαμπάντ με τη συνθήκη του 1960. «Παρατηρήσαμε αλλαγές στον Σενάμπ, που δεν είναι φυσικές (…) Η ροή του ποταμού μειώνεται από τη μια μέρα στην άλλη» ανέφερε ο Καζίμ Πιρζάντα, ο υπουργός Άρδευσης του Παντζάμπ.
Αφού η Ινδία αποφάσισε να αναστείλει μονομερώς τη συνθήκη, το Πακιστάν προειδοποίησε ότι κάθε προσπάθεια διατάραξης της ροής των ποταμών του θα θεωρηθεί «πράξη πολέμου».
Η επαρχία Παντζάμπ του Πακιστάν, όπου κατοικούν σχεδόν οι μισοί από τα 240 εκατομμύρια των Πακιστανών, συνορεύει με την Ινδία και είναι η «καρδιά» της αγροτικής παραγωγής της χώρας.
Η Συνθήκη του Ινδού δίνει στο Νέο Δελχί το δικαίωμα να χρησιμοποιεί τους ποταμούς που μοιράζεται με το Πακιστάν για τα φράγματα και τις καλλιέργειες της Ινδίας, όχι όμως και να εκτρέπει τη ροή του νερού ή να περιορίζει τον όγκο το
Σχεδόν κάθε βράδυ τις τελευταίες δεκαπέντε νύχτες, στρατιωτικοί των δυο χωρών αντάλλασσαν πυρά με ελαφρά όπλα στη λεγόμενη γραμμή ελέγχου, τα de facto σύνορα, χωρίς να έχουν ανακοινωθεί θύματα. Μέχρι σήμερα.
Το Πακιστάν από την πλευρά του έκανε δυο δοκιμές πυραύλων εδάφους-εδάφους. Αυτή που έγινε το Σάββατο ήταν βαλλιστικού πυραύλου με βεληνεκές 450 χιλιομέτρων.
Διόλου τυχαία, πρόκειται για την ίδια απόσταση με αυτή από τα σύνορα του Πακιστάν ως την πρωτεύουσα της Ινδίας Νέο Δελχί.
Η Ινδία αναμένεται να κάνει σήμερα γυμνάσια της πολιτικής προστασίας προκειμένου, σύμφωνα με το υπουργείο Πληροφοριών, να προετοιμαστεί ο πληθυσμός να «προστατευτεί σε περίπτωση επίθεσης».
Γιατί το Κασμίρ αποτελεί σημείο ανάφλεξης μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν;
Η νέα κλιμάκωση της έντασης ανάμεσα στα δυο γειτονικά κράτη, οι σχέσεις ανάμεσα στα οποία είναι τεταμένες ήδη από ιδρύσεώς τους, με τον αιματηρό και οδυνηρό διαχωρισμό τους όταν απέκτησαν την ανεξαρτησία τους το 1947, είχε αφορμή επίθεση που προκάλεσε σοκ στην Ινδία.
Το Κασμίρ διεκδικείται εξ ολοκλήρου από την Ινδία και το Πακιστάν, αλλά διοικείται μόνο εν μέρει από την καθεμία από τότε που διχοτομήθηκαν μετά την ανεξαρτησία τους από τη Βρετανία το 1947. Οι χώρες έχουν διεξάγει δύο πολέμους γι’ αυτό.
Αλλά πιο πρόσφατα, ήταν οι επιθέσεις μαχητών που έφεραν τις δύο χώρες στο χείλος του γκρεμού. Στο υπό ινδική διοίκηση Κασμίρ εκδηλώνονται ένοπλες εξεγέρσεις κατά της ινδικής κυριαρχίας από το 1989, με μαχητές να στοχεύουν τόσο τις δυνάμεις ασφαλείας, όσο και τους πολίτες.
Αυτή ήταν η πρώτη μεγάλη επίθεση εναντίον αμάχων αφότου η Ινδία ανακάλεσε το άρθρο 370, που έδωσε στο Κασμίρ ημιαυτόνομο καθεστώς το 2019.
Μετά την απόφαση αυτήν, η περιοχή είδε διαμαρτυρίες, αλλά και την υποχώρηση της μαχητικότητας και την τεράστια αύξηση του αριθμού των τουριστών που επισκέπτονται την περιοχή.
Το 2016, αφού 19 Ινδοί στρατιώτες σκοτώθηκαν στο Ουρί, η Ινδία εξαπέλυσε «χειρουργικά πλήγματα» κατά μήκος της Γραμμής Ελέγχου -των de facto συνόρων μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν-, με στόχο βάσεις μαχητών.
Το 2019 η βομβιστική επίθεση στην Pulwama, η οποία άφησε πίσω της 40 Ινδούς παραστρατιωτικούς νεκρούς, προκάλεσε αεροπορικές επιδρομές βαθιά μέσα στο Balakot -η πρώτη τέτοια ενέργεια εντός του Πακιστάν από το 1971-, προκαλώντας επιδρομές αντιποίνων και αερομαχία.
Κανένα από τα δύο δεν εξελίχθηκε σε σπιράλ, αλλά ο ευρύτερος κόσμος παραμένει σε εγρήγορση για τον κίνδυνο του τι θα μπορούσε να συμβεί αν συνέβαινε αυτό. Έχουν γίνει προσπάθειες από διάφορες χώρες και διπλωμάτες σε όλο τον κόσμο να σταματήσουν την κλιμάκωση της τρέχουσας κατάστασης.
Ινδός ποταμός: Ο πόλεμος για το νερό
Σε μια περιοχή όπου η ένταση είναι διαρκής και η εμπιστοσύνη είδος εν ανεπαρκεία, τα νερά του Ινδού ποταμού δεν αποτελούν απλώς φυσικό πόρο αλλά και γεωπολιτικό διακύβευμα. Ο Ινδός, ποταμός ζωτικής σημασίας για εκατομμύρια ανθρώπους στο Πακιστάν και την Ινδία, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας από τις πιο μακροχρόνιες διακρατικές αντιπαραθέσεις της Ασίας, που σήμερα ξανάρχεται στην επικαιρότητα εξαιτίας της κλιμάκωσης των ινδο-πακιστανικών συγκρούσεων στην περιοχή του Κασμίρ.
Ο Ινδός ποταμός πηγάζει στο Θιβέτ, διασχίζει την Ινδία και καταλήγει στο Πακιστάν, αποτελώντας την κύρια αρτηρία του πακιστανικού υδρολογικού συστήματος. Περισσότερο από το 90% της πακιστανικής γεωργίας εξαρτάται άμεσα ή έμμεσα από τα ύδατά του. Στην Ινδία, το ποτάμι διατρέχει το διαφιλονικούμενο Κασμίρ, την περιοχή που από την εποχή της ανεξαρτησίας από τη Βρετανία το 1947 αποτελεί την πηγή πολλών στρατιωτικών και πολιτικών συγκρούσεων μεταξύ των δύο χωρών.
Τα νερά του ποταμού, εκτός από αδιαμφισβήτητη πηγή ζωής για εκατομμύρια ανθρώπους, έχει εξελιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες σε ισχυρό μέσο πολιτικών και διπλωματικών πιέσεων.
Η Συνθήκη του Ινδού: Το μοντέλο ειρηνικής διαχείρισης
Το 1960, με τη διαμεσολάβηση της Παγκόσμιας Τράπεζας, η Ινδία και το Πακιστάν υπέγραψαν τη Συνθήκη για τα Ύδατα του Ινδού (Indus Waters Treaty – IWT). Η συνθήκη διαχώρισε τους έξι βασικούς ποταμούς της λεκάνης του Ινδού και παραχώρησε στην Ινδία την αποκλειστική χρήση των ανατολικών ποταμών (Ravi, Beas, Sutlej), ενώ στο Πακιστάν τον έλεγχο στους δυτικούς ποταμούς (Indus, Jhelum, Chenab), με την Ινδία να έχει περιορισμένα δικαιώματα μη καταναλωτικής χρήσης.
Η συμφωνία θεωρείτο ένα από τα πιο επιτυχημένα παραδείγματα διακρατικής διαχείρισης υδάτων, αφού άντεξε στο παρελθόν ακόμη και πολεμικές αναμετρήσεις και πολιτικές κρίσεις.
Παρά την ανθεκτικότητα που επέδειξε, η Συνθήκη δεν έχει μείνει στο απυρόβλητο. Το Πακιστάν εκφράζει έντονη ανησυχία για τα έργα υποδομής της Ινδίας στους δυτικούς ποταμούς – έργα όπως το φράγμα Baglihar και το υδροηλεκτρικό έργο Kishanganga, τα οποία θεωρεί ότι παραβιάζουν τη Συνθήκη ή απειλούν την ασφάλειά του.
Αντίστοιχα, Ινδοί αξιωματούχοι έχουν κατά καιρούς εκφράσει τη βούληση για “επανεξέταση” της Συνθήκης, ειδικά μετά από τρομοκρατικές επιθέσεις με φερόμενη πακιστανική υποκίνηση. Μάλιστα χθες, μπροστά στην ανησυχητική κλιμάκωση των συγκρούσεων στο Κασμίρ, η Ινδία έθεσε για πρώτη φορά στο τραπέζι και ζήτημα αποκλεισμού του Πακιστάν από την πρόσβαση στα ύδατα του Ινδού, αναδεικνύοντας το ρόλο του νερού ως εν δυνάμει “όπλο” ή εργαλείο πίεσης σε ένα ιδιαίτερα ασταθές γεωπολιτικό πλαίσιο.
