Το Ιράν διεξάγει στην Τουρκία συνομιλίες για το πυρηνικό πρόγραμμα της χώρας με τη Βρετανία, τη Γαλλία και τη Γερμανία, παράλληλα με τις διαπραγματεύσεις για το ζήτημα με τις ΗΠΑ.
Η τριάδα των ευρωπαϊκών χωρών –ή E3 για συντομία– ήταν μέρος των μεγάλων δυνάμεων, μαζί με την Κίνα, τη Ρωσία και τις ΗΠΑ, που είχαν υπογράψει τη διεθνή συμφωνία του 2015 με το Ιράν, επισήμως το κοινό ολοκληρωμένο σχέδιο δράσης (ΚΟΣΔ), που προέβλεπε την επιβολή στο ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα με αντάλλαγμα τη χαλάρωση μέρους των διεθνών κυρώσεων σε βάρος της Τεχεράνης.
Το κείμενο αυτό όμως μετατράπηκε de facto σε αδειανό κέλυφος μετά τη μονομερή απόφαση των ΗΠΑ να αποσυρθούν μονομερώς το 2018, κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία.
Ο Ρεπουμπλικάνος, που αφότου επέστρεψε στον Λευκό Οίκο τον Ιανουάριο άσκησε ασφυκτική πίεση στην Τεχεράνη να διαπραγματευτεί νέα συμφωνία, υποστήριξε χθες πως οι δυο πλευρές πλησιάζουν σε αυτόν τον στόχο.
Σύμφωνα με τον επικεφαλής της ιρανικής διπλωματίας Αμπάς Αραγτσί, οι σημερινές διαπραγματεύσεις θα γίνουν σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών. Πηγή του στο Κε ντ’ Ορσέ επιβεβαίωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο πως οι συνομιλίες θα γίνουν σήμερα.
Δυτικές δυνάμεις, με πρώτες τις ΗΠΑ, και το Ισραήλ –το εβραϊκό κράτος, ορκισμένος εχθρός του Ιράν, θεωρείται από ειδικούς η μοναδική δύναμη με πυρηνικά όπλα στη Μέση Ανατολή– ερίζουν εδώ και χρόνια ότι η Ισλαμική Δημοκρατία έχει σκοπό να αποκτήσει πυρηνικό οπλοστάσιο. Η Τεχεράνη διαψεύδει την κατηγορία κι υπερασπίζεται το κυριαρχικό δικαίωμα της χώρας να διαθέτει πυρηνικό πρόγραμμα για πολιτικούς σκοπούς, ιδίως για την παραγωγή ενέργειας.
Σε άρθρο του που δημοσιεύθηκε την Κυριακή στην ψηφιακή έκδοση του εβδομαδιαίου περιοδικού Le Point, ο κ. Αραγτσί προειδοποίησε την E3 εναντίον της συνέχισης της «στρατηγικής της σύγκρουσης» που εφαρμόζουν, κατ’ αυτόν.
Στα τέλη Απριλίου, ο Γάλλος ομόλογός του Ζαν-Νοέλ Μπαρό διεμήνυε ότι η E3 δεν θα διστάσει «ούτε δευτερόλεπτο» να επαναφέρει σε ισχύ τις κυρώσεις σε βάρος Τεχεράνης σε περίπτωση που κρίνει ότι απειλείται η ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Ευρωπαίοι διπλωμάτες τονίζουν πως έχουν τη δυνατότητα ενεργοποίησης της ρήτρας «snapback» –επαναφοράς των κυρώσεων σε ισχύ– σε περίπτωση αθέτησης των υποχρεώσεων της Τεχεράνης.
«Αυτή η στρατηγική της αναμέτρησης εγείρει κίνδυνο να προκληθεί παγκόσμια κρίση διάδοσης των πυρηνικών που θα έπληττε πρωτίστως τους ίδιους τους Ευρωπαίους», προειδοποίησε ο επικεφαλής της ιρανικής διπλωματίας.
Διαβεβαίωσε μολαταύτα πως η χώρα του είναι «έτοιμη να γυρίσει τη σελίδα» στις σχέσεις της με την Ευρώπη.
Η σημερινή συνάντηση διεξάγεται προτού συμπληρωθεί μια εβδομάδα από τον τέταρτο κύκλο των διαπραγματεύσεων Ιράν-ΗΠΑ, με μεσολάβηση του Ομάν.
Μετά την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο την 20ή Ιανουαρίου, ο Τραμπ έθεσε ξανά σε εφαρμογή τη λεγόμενη πολιτική «μέγιστης πίεσης» στο Ιράν, στοχοποιώντας ειδικά τον τομέα του πετρελαίου, κι απαίτησε από την Ισλαμική Δημοκρατία να διαπραγματευτεί, απειλώντας να διατάξει βομβαρδισμούς των πυρηνικών εγκαταστάσεών της σε περίπτωση αποτυχίας της διπλωματίας.
Χθες Πέμπτη ο αμερικανικός ειδησεογραφικός ιστότοπος Axios, επικαλούμενος αμερικανό αξιωματούχο και άλλες πηγές του, ανέφερε πως η κυβέρνηση Τραμπ επέδωσε «γραπτή πρόταση» συμφωνίας την Κυριακή.
Την Τρίτη στο Ριάντ ο Τραμπ είπε πως έτεινε στους ιρανούς ηγέτες «κλάδο ελαίας», σπεύδοντας να συμπληρώσει πως η πρόσφορά αυτή δεν θα διαρκέσει αιωνίως.
Ο Αλί Σαμχανί, σύμβουλος του ιρανού ανώτατου ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, δήλωσε προχθές Τετάρτη στο NBC News ότι η Τεχεράνη δεσμεύτηκε να μην κατασκευάσει ποτέ πυρηνικά όπλα, να απαλλαγεί από τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου που έχει στη διάθεσή της, να μην εμπλουτίζει πλέον ουράνιο παρά στο επίπεδο που απαιτείται για ειρηνική χρήση και να επιτρέψει σε επιθεωρητές του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) να επιβλέπουν τη διαδικασία, με αντάλλαγμα την άμεση άρση όλων των κυρώσεων σε βάρος της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Το Ιράν εμπλουτίζει το τρέχον διάστημα ουράνιο στο 60%, πολύ πάνω από το όριο του 3,67% δυνάμει της διεθνούς συμφωνίας του 2015, πάντως αρκετά κάτω από το επίπεδο 90% που απαιτείται για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Τα αποθέματά του σε σχάσιμο υλικό ανησυχούν δυτικές κυβερνήσεις και το Ισραήλ.
Έναν χρόνο αφού αποσύρθηκαν οι ΗΠΑ από τη συμφωνία, το Ιράν άρχισε να αθετεί δεσμεύσεις που είχε αναλάβει.
Η ιρανική κυβέρνηση επιμένει στο δικαίωμά της να συνεχίσει να εμπλουτίζει ουράνιο, που θεωρεί μη διαπραγματεύσιμο, αλλά λέει πως είναι ανοικτή στη μείωση του επιπέδου και της ποσότητας του εμπλουτισμού.
