«Αυτή είναι μια ευρωπαϊκή κατάσταση. Θα έπρεπε να είχε παραμείνει μια ευρωπαϊκή κατάσταση», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος, Ντόναλντ Τραμπ, από τον Λευκό Οίκο μετά το δίωρο τηλεφώνημα με τον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντίμιρ Πούτιν, για την Ουκρανία. Περιέγραψε τη συνομιλία ως «εξαιρετική», χωρίς, ωστόσο, να αναφέρει καν τον κίνδυνο επιβολής νέων κυρώσεων εις βάρος της Μόσχας, εάν δεν συμφωνήσει σε μια άνευ όρων 30ήμερη εκεχειρία με το Κίεβο, το οποίο μάχεται τη ρωσική εισβολή από τον Φεβρουάριο του 2022.
Ούτε ετέθη κάποια προθεσμία για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Απλά ο Τραμπ εξέφρασε την πεποίθηση πως θα ξεκινήσουν άμεσα, μια τοποθέτηση που κρίθηκε αισιόδοξη σε σχέση με την αόριστη ανακοίνωση του Κρεμλίνου πως οι προσπάθειες βρίσκονται «γενικά στον σωστό δρόμο». Από το ρωσικό θέρετρο στο Σότσι στη Μαύρη Θάλασσα, ο Πούτιν είπε πως «συμφωνήσαμε με τον πρόεδρο των ΗΠΑ πως η Ρωσία θα προχωρήσει σε προτάσεις και είναι έτοιμη να εργαστεί με την πλευρά της Ουκρανίας σ’ ένα μνημόνιο για μια μελλοντική συμφωνία ειρήνης».
Οι εξελίξεις αυτές είναι αρνητικές για την Ουκρανία και για την Ευρώπη, με τους ηγέτες της Ε.Ε. να εκφράζουν ανεπίσημα τον προβληματισμό τους για το γεγονός ότι ο Τραμπ δεν φάνηκε να ασκεί καμία πίεση στη Ρωσία για να δεσμευτεί σε μια 30ήμερη εκεχειρία, μια στάση που διαφέρει σε σχέση με μόλις δύο εβδομάδες πριν. Μετά την τηλεφωνική συνομιλία με τον Ρώσο ομόλογό του, ο Τραμπ μίλησε με τον πρόεδρο της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος επανέλαβε πως η χώρα του «ήταν έτοιμη για απευθείας διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία σε οποιοδήποτε πλαίσιο που θα φέρει αποτελέσματα». Παράλληλα, όμως, απηύθυνε έκκληση στον Τραμπ να μην «αποστασιοποιηθεί» από τον σκοπό του τερματισμού του τριετούς πολέμου στη χώρα του και πρόσθεσε πως ο μόνος που επωφελείται από αυτήν την κατάσταση είναι ο Πούτιν. Σημειωτέον ότι ο Ρώσος πρόεδρος ανακοίνωσε πως στόχος είναι να «εξαλειφθούν οι ρίζες της κρίσης», που σημαίνει, πιθανότατα, πως η Μόσχα δεν θα συναινέσει σε μια εκεχειρία, αλλά θα επιμείνει στρατιωτικά και διπλωματικά στον απόλυτο έλεγχο των τεσσάρων περιφερειών που έχουν εισβάλει τα στρατεύματά της -Λουχάνσκ, Ντονέτσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα.
Αποστασιοποίηση ΗΠΑ για τον πόλεμο στην Ουκρανία
Προ δεκαπενθημέρου ο Αμερικανός πρόεδρος είχε εκδηλώσει τη σύγχυσή του για την άρνηση του Κρεμλίνου σε μια κατάπαυση του πυρός στο πολεμικό μέτωπο της Ουκρανίας, μια προϋπόθεση που θεωρούνταν απαραίτητη από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη για να ξεκινήσουν ουσιαστικές διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου. Μάλιστα, οι Ρεπουμπλικανοί του Κογκρέσου είχαν κάνει λόγο για την επιβολή αυστηρών δευτερογενών κυρώσεων εις βάρος της Μόσχας, συμπεριλαμβανομένης πρότασης για δασμούς έως και 500% στις τρίτες χώρες που αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο.
Χθες, όμως, από τον Κήπο των Ρόδων του Λευκού Οίκου ο Τραμπ είπε ξεκάθαρα πως «οι όροι» μιας συμφωνίας μπορούν να συμφωνηθούν μεταξύ των δύο εμπόλεμων πλευρών, «διότι γνωρίζουν τις λεπτομέρειες της διαπραγμάτευσης καλύτερα από οποιονδήποτε άλλον». Μετά την τηλεφωνική συνομιλία με τον Πούτιν και τον Ζελένσκι, ο Τραμπ επικοινώνησε με τους ηγέτες της Ε.Ε., της Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Γερμανίας και της Φινλανδίας, όπως ο ίδιος έγραψε στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης Truth Social. Από την πλευρά τους, οι κυβερνώντες την Ευρώπη δεσμεύτηκαν πως θα αυξήσουν τις πιέσεις στη Ρωσία μέσα από την επιβολή κυρώσεων.
Σε θέση ισχύος ο Πούτιν
Από τις χθεσινές εξελίξεις «δημιουργείται η εντύπωση πως επιστρέφουμε σ’ ένα μακροπρόθεσμο σενάριο, όπου ο Ρώσος προέδρος αγοράζει χρόνο στον ίδιο και στον στρατό του», δήλωσε στο Bloomberg η Κριστίν Μπερζίνα, γενική διευθύντρια του προγράμματος Geostrategy North του German Marshall Fund. Και πρόσθεσε: «Ο Πούτιν κέρδισε περισσότερες ευκαιρίες. Μια εκεχειρία και επίλυση φαίνονται όλο και μακρινές». Πηγές του αμερικανικού πρακτορείου και των Financial Times αποκαλύπτουν πως Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δήλωσαν κεκλεισμένων των θυρών πως εξεπλάγησαν από τις αναφορές του Αμερικανού προέδρου για τη συνομιλία με τον Ρώσο ομόλογό του, κρίνοντας πως η Ουάσιγκτον δεν είναι έτοιμη να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στη Ρωσία. Από τότε που ο Τραμπ αποκάλυψε πως αποκατέστησε τις επαφές με τη Ρωσία, οι Ευρωπαίοι φοβούνται μήπως οι ΗΠΑ αποδεχτούν τις εδαφικές διεκδικήσεις της Μόσχας στην Ουκρανία.
Ούτως ή άλλως, ο Τραμπ είχε δηλώσει σε συνέντευξη στο περιοδικό Time κατά τα τέλη Απριλίου για τις πρώτες 100 ημέρες της προεδρίας του πως η «Κριμαία θα μείνει στη Ρωσία» στους όρους μιας συμφωνίας Κιέβου-Μόσχας, προκαλώντας μεγάλη αναταραχή όχι μόνον στην Ουκρανία, αλλά και στην Ευρώπη. Οι χθεσινές τηλεφωνικές συνομιλίες του Αμερικανού προέδρου ακολούθησαν ένα ταραχώδες Σαββατοκύριακο, που ο Πούτιν αρνήθηκε να παραστεί σε διαβουλεύσεις με τον Ζελένσκι στην Κωνσταντινούπολη, ενώ ο ίδιος είχε προτείνει προ 10 ημερών να συναντηθούν οι δύο πλευρές απευθείας, αρνούμενος να συναινέσει σε μια 30ήμερη άνευ όρων εκεχειρία. Αντίθετα, ο ρωσικός στρατός συνεχίζει αμείωτα τις επιθέσεις ακόμη και σε άμαχο πληθυσμό, πέραν των πολεμικών εστιών στη νοτιοανατολική Ουκρανία, με τις εναέριες επιθέσεις να φτάνουν μέχρι το Κίεβο.
