Λιγότερο από το 5% των καλλιεργήσιμων εκτάσεων ης Λωρίδας της Γάζας μπορούν πλέον να καλλιεργηθούν λόγω της καταστροφής και των περιορισμών πρόσβασης, γεγονός που επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την παραγωγή τροφίμων και αυξάνει τον κίνδυνο λιμού, σύμφωνα με την τελευταία εκτίμηση του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO) και του United Nations Satellite Centre (UNOSAT).
Το επίπεδο καταστροφής δεν αφορά μόνο την απώλεια σε επίπεδο υποδομών – «πρόκειται για κατάρρευση του αγροδιατροφικού συστήματος και των γραμμών ζωής της Γάζας», δηλώνει η Μπεθ Μπέτσντολ, υποδιευθύντρια του FAO.
Στην μελέτη χρησιμοποιήθηκαν υψηλής ανάλυσης δορυφορικές φωτογραφίες. Το υλικό αυτό συγκρίθηκε με την δορυφορική καταγραφή του εδάφους πριν από τον πόλεμο.
Μέχρι τον Απρίλιο 2025, περισσότερο του 80% των συνολικών καλλιεργήσιμων εκτάσεων του παλαιστινιακού θύλακα είχε υποστεί ζημιές και το 77,8% δεν είναι πλέον προσβάσιμο στους καλλιεργητές. Μόνο το 4,6% είναι διαθέσιμο για καλλιέργεια. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα κρίσιμη στην Ράφα και στον βόρειο τομέα, όπου η πρόσβαση είναι αδύνατη για το σύνολο σχεδόν των εκτάσεων.
Το 71,2% των θερμοκηπίων έχει υποστεί ζημιές ή έχει καταστραφεί. Η Ράφα είναι η περιοχή με τις μεγαλύτερες καταστροφές στα θερμοκήπια. Το 82,8% των γεωτρήσεων έχει υποστεί ζημιές ή καταστραφεί σε ολόκληρη την Λωρίδα της Γάζας.
Πριν από τον πόλεμο, η γεωργία αποτελούσε το 10% της οικονομίας της Γάζας. Περί τους 560.000 άνθρωποι ασχολούνταν αποκλειστικά ή μερικώς με τις αγροτικές καλλιέργειες, την κτηνοτροφία, την αλιεία για τον βιοπορισμό τους.
Στα πρόθυρα λιμοκτονίας οι κάτοικοι της Γάζας
Έπειτα από έντεκα εβδομάδες πίεσης, η ισραηλινή κυβέρνηση τελικά έκανε πίσω: αυτήν την εβδομάδα φορτηγά που μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια μπόρεσαν να μπουν στη Λωρίδα της Γάζας, όπου οι άνθρωποι είναι στα πρόθυρα λιμοκτονίας.
Μεταξύ 20 και 22 Μαΐου πέρασαν από το πέρασμα Κερέμ Σαλόμ 198 φορτηγά, μεταφέροντας μεταξύ άλλων αλεύρι, βρεφικά τρόφιμα, ιατροφαρμακευτικό εξοπλισμό και φάρμακα, μεταδίδει η Deutsche Welle.
Οι επικριτές βέβαια τονίζουν πως αυτές οι ανθρωπιστικές προμήθειες αποτελούν μόνο μία «σταγόνα στον ωκεανό». Κατά την κατάπαυση πυρός νωρίτερα φέτος, την οποία έσπασε το Ισραήλ, περνούσαν στη Λωρίδα της Γάζας καθημερινά έως και 600 φορτηγά με προμήθειες για τους περίπου 2 εκατομμύρια ανθρώπους που βρίσκονται στην περιοχή.
Όπως δήλωσε στην DW ο Μάρτιν Φρικ, επικεφαλής της υπηρεσίας του Παγκοσμίου Επισιτιστικού Προγράμματος (WFP) του ΟΗΕ στη Γερμανία, οι νέες προμήθειες «είναι μία αχτίδα ελπίδας, αλλά και πάλι είναι ελάχιστες για τις ανάγκες των ανθρώπων. Χρειάζονται εκατοντάδες φορτηγά κάθε ημέρα – και πολλά περιμένουν έτοιμα πίσω από τα σύνορα».
Καθυστερήσεις στις διαδικασίες ελέγχου
Το WFP έχει 116.000 τόνους τροφίμων σε διάφορα περάσματα στην Αίγυπτο, την Ιορδανία και το Ισραήλ – αυτά θα έφταναν για να καλύψουν τις ανάγκες ενός εκατομμυρίου ανθρώπων για περίπου τέσσερις μήνες. Σύμφωνα με τις υπηρεσίες του ΟΗΕ, σε αναμονή βρίσκονται σχεδόν 3.000 φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια.
Ωστόσο, η κίνηση στα σημεία διανομής είναι πολύ αργή. Στο Κερέμ Σαλόμ, το μοναδικό πέρασμα προς τη Γάζα που είναι ανοιχτό επί του παρόντος, όλες οι προμήθειες πρέπει να φορτωθούν σε άλλα φορτηγά και εν συνεχεία μεταφέρονται σε ένα σημείο ελέγχου, περιμένοντας το «πράσινο φως» από τον ισραηλινό στρατό – το οποίο κιόλας μπορεί να ανακληθεί ανά πάσα στιγμή, οπότε και οι προμήθειες επανελέγχονται.
Ποιοι διανέμουν τις προμήθειες;
Η Υπηρεσία Αρωγής και Έργων του ΟΗΕ για τους Παλαιστίνιους Πρόσφυγες στην Εγγύς Ανατολή (UNRWA) είναι αρμόδια για τα καταφύγια έκτακτης ανάγκης, ενώ έχει γεμίσει και 3.000 φορτηγά με ανθρωπιστική βοήθεια.
Το WFP από την άλλη πλευρά προμηθεύεται αλεύρι, οργανώνει αποστολές προμηθειών και λειτουργεί 25 αρτοποιεία, τα οποία ωστόσο έκλεισαν στα τέλη Μαρτίου εξαιτίας της έλλειψης τροφίμων – τώρα ορισμένα από αυτά ξεκινούν και πάλι σταδιακά τη λειτουργία τους. Η UNICEF και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συμβάλλουν στις προμήθειες γευμάτων, εμβολίων, χειρουργικών εργαλείων και εξοπλισμού.
Στις ανθρωπιστικές προμήθειες, την παροχή φαγητού και την περίθαλψη του πληθυσμού συμβάλλουν επίσης δεκάδες διεθνείς ΜΚΟ, η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού και άλλες οργανώσεις κρατών της περιοχής.
Το Ισραήλ κατηγορεί τη Χαμάς
Προκειμένου να δικαιολογήσει το μπλοκάρισμα που επέβαλε από τις 2 Μαρτίου, το Ισραήλ κατηγορεί τη Χαμάς, την παραστρατιωτική ισλαμιστική ομάδα που κυβερνά τη Γάζα και χαρακτηρίζεται από πολλά κράτη ως τρομοκρατική οργάνωση, πως κλέβει προμήθειες. Ο μόνος λόγος που το Ισραήλ επέτρεψε περιορισμένες προμήθειες στη Λωρίδα της Γάζας ήταν η διεθνής πίεση – και αυτό θα γίνει «προσωρινά», έως ότου τα νέα κέντρα διανομής ξεκινήσουν να λειτουργούν κανονικά.
Τα τελευταία θα κατασκευαστούν από το Ισραήλ σε συνεργασία με ιδιωτικές αμερικανικές επιχειρήσεις. Πρόκειται για ένα εγχείρημα που ο ΟΗΕ επικρίνει έντονα, επισημαίνοντας πως ο Οργανισμός έχει ήδη αποτελεσματικά δίκτυα διανομής, όπως και την απαραίτητη εμπειρία και τεχνογνωσία.
Ενώ Ισραήλ και ΟΗΕ διαφωνούν για το ποιος θα αναλάβει τη διαχείριση της διανομής, οι καθυστερήσεις μεγαλώνουν και εξαιτίας άλλων προβλημάτων. Ακόμα και οι αποστολές που μπαίνουν στη Γάζα αντιμετωπίζουν προβλήματα εξαιτίας του ότι πέφτουν βόμβες, γίνονται λεηλασίες και περνούν από κατεστραμμένους δρόμους. Επιπλέον, προκύπτουν ζητήματα διανομής και αποθήκευσης των προμηθειών και εξαιτίας της έλλειψης βενζίνης – με αποτέλεσμα να είναι συχνά αδύνατη η πρόσβαση σε σημεία όπου αποθηκεύονται οι προμήθειες μέσα στη Γάζα.
Αδύνατες οι προμήθειες διά θαλάσσης
Την ίδια στιγμή, η επιχείρηση «Αμάλθεια» για την παροχή έκτακτης βοήθειας από την Κύπρο στη Γάζα διά θαλάσσης δεν αποδείχθηκε αξιόπιστη οδός για τις προμήθειες. Αν και τον Μάρτιο του 2024 παραδόθηκαν πάνω από 100 τόνοι φαγητού μέσω ενός προσωρινού λιμένα στα βόρεια της Γάζας, οι επιχειρήσεις σταμάτησαν έπειτα από ισραηλινή επίθεση τον Απρίλιο του περασμένου έτους, στην οποία σκοτώθηκαν επτά εθελοντές της Παγκόσμιας Κεντρικής Κουζίνας.
Παρόμοιες προσπάθειες από τις ΗΠΑ και διάφορες ΜΚΟ απέτυχαν επίσης. Πλέον καμία αποστολή προμηθειών δεν εκτελείται διά θαλάσσης.
Κίνδυνος λιμού τις επόμενες εβδομάδες
Ακόμη και πριν από το «μπλοκ» του Ισραήλ στις ανθρωπιστικές προμήθειες, πάνω από τα δύο τρίτα του πληθυσμού της Γάζας εξαρτώνταν από τη διεθνή βοήθεια. Οι τελευταίες έντεκα εβδομάδες όμως επιδείνωσαν έτι περαιτέρω την ήδη τραγική κατάσταση: σύμφωνα με την Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας του ΟΗΕ (FAO), από τις αρχές Απριλίου έως και τις 10 Μαΐου το 93% (1,95 εκατομμύρια άνθρωποι) βρισκόταν σε κρίση. Από αυτούς το 44% (925.000 άνθρωποι) βρίσκεται σε κατάσταση «έκτακτης ανάγκης», ενώ το 12,4% (244.000 άνθρωποι) είναι σε φάση «καταστροφής/ λιμοκτονίας».
«Από τις 11 Μαΐου και μέχρι τα τέλη Σεπτεμβρίου 2025 ολόκληρος ο πληθυσμός της Γάζας αναμένεται να βρεθεί σε κατάσταση “κρίσης ή σε ακόμα χειρότερη κατάσταση” αναφορικά με την προμήθεια τροφίμων», γράφει η FAO στην ιστοσελίδα της, εξηγώντας ακόμα πως σε κατάσταση λιμού βρίσκεται μία περιοχή όταν ένα στα πέντε νοικοκυριά αντιμετωπίζει ακραίο πρόβλημα εύρεσης φαγητού και απειλείται να πεθάνει από την πείνα.
Η Γάζα χρειάζεται περίπου 1.300 τόνους φαγητού σε καθημερινή βάση, προκειμένου να καλύπτονται οι ανάγκες των 2,2 εκατομμυρίων ανθρώπων που βρίσκονται εκεί. Το μέσο φορτηγό μεταφοράς προμηθειών έχει χωρητικότητα περίπου 25 τόνων – επομένως χρειάζονται 50 με 60 φορτηγά καθημερινά μόνο για τη μεταφορά τροφίμων. Δεδομένου ότι πρέπει να εισάγονται επίσης καύσιμα, φάρμακα, προϊόντα υγιεινής, ακόμα και νερό, οι οργανώσεις του ΟΗΕ εκτιμούν πως χρειάζονται συνολικά τουλάχιστον 500 φορτηγά καθημερινά.
Με άλλα λόγια, εάν οι προμήθειες συνεχιστούν με τον παρόντα ρυθμό, μέσα στις επόμενες εβδομάδες ο πληθυσμός στη Γάζα απειλείται με λιμοκτονία.
