Το Ιράν έχει στείλει επείγοντα σήματα, για τον τερματισμό των εχθροπραξιών και την επανέναρξη συνομιλιών για τα πυρηνικά του προγράμματα, μεταφέροντας μηνύματα προς το Ισραήλ και τις ΗΠΑ μέσω Αράβων μεσολαβητών, σύμφωνα με αξιωματούχους της Μέσης Ανατολής και της Ευρώπης που μίλησαν στη Wall Street Journal. Την ίδια ώρα βέβαια, λίγο μετά τις 19:00 ώρα Ελλάδος, το τοπίο φαίνεται να ανατρέπεται, αφού ιρανικά κρατικά μέσα ενημέρωσης μεταδίδουν ότι το Ιράν προετοιμάζει τη «μεγαλύτερη και σφοδρότερη πυραυλική επίθεση στην Ιστορία κατά ισραηλινού εδάφους».
Eν μέσω της σφοδρής ισραηλινής αεροπορικής εκστρατείας, η Τεχεράνη έχει δηλώσει σε Άραβες αξιωματούχους ότι είναι ανοιχτή στο ενδεχόμενο επιστροφής στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, εφόσον οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν συμμετάσχουν στις επιθέσεις. Παράλληλα, έχει διαβιβάσει μηνύματα στο Ισραήλ τονίζοντας ότι είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών να περιοριστεί η βία. Ωστόσο, με τα ισραηλινά πολεμικά αεροσκάφη να πετούν ανενόχλητα πάνω από την ιρανική πρωτεύουσα και τις ιρανικές αντεπιθέσεις να προκαλούν ελάχιστες ζημιές, οι Ισραηλινοί ηγέτες έχουν μικρό κίνητρο να σταματήσουν την επίθεση πριν επιτύχουν περισσότερη καταστροφή σε πυρηνικές εγκαταστάσεις και περαιτέρω αποδυνάμωση της εξουσίας του θεοκρατικού καθεστώτος, αναφέρει η WSJ.
Οι ισραηλινές επιδρομές έχουν σκοτώσει κορυφαίους στρατιωτικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου μεγάλου μέρους της ανώτατης ηγεσίας της ιρανικής αεροπορίας, αφήνοντας τον Ανώτατο Ηγέτη Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ όλο και πιο απομονωμένο. Ωστόσο, οι επιπτώσεις στις πυρηνικές εγκαταστάσεις παραμένουν περιορισμένες και αναλυτές εκτιμούν ότι ενδέχεται να χρειαστεί μακροχρόνιος αεροπορικός πόλεμος για να επιτύχει το Ισραήλ τους στόχους του.
Ο θρησκευτικός ηγέτης του Ιράν, Αλί Χαμενεΐ,
@EPA/IRAN SUPREME LEADER OFFICE HANDOUT HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES
Ο Μπενιαμίν Νετανιάχου έχει δηλώσει ότι οι επιθέσεις θα συνεχιστούν έως ότου καταστραφεί το πυρηνικό πρόγραμμα και το οπλοστάσιο βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν, και δεν έχει δείξει καμία πρόθεση να σταματήσει. Έχει επίσης τονίσει ότι η αλλαγή καθεστώτος δεν είναι στόχος, αλλά θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα, δεδομένης της αδυναμίας της ιρανικής ηγεσίας.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν αναφέρει ότι ο στρατός έχει προετοιμάσει τουλάχιστον δύο εβδομάδες επιθέσεων. Το Σάββατο, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε τον Ιρανό ομόλογό του «να επιστρέψει άμεσα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για να επιτευχθεί συμφωνία», ενώ Άραβες ηγέτες ζητούν τον τερματισμό των συγκρούσεων. Ο πρόεδρος Τραμπ είχε αποφύγει στρατιωτική επέμβαση για μεγάλο μέρος του έτους, αλλά πλέον επιδοκιμάζει τις ισραηλινές επιθέσεις. «Νομίζω ότι ήρθε η ώρα για μια συμφωνία, και θα δούμε τι θα γίνει, αλλά μερικές φορές πρέπει να ξεκαθαρίσουν τα πράγματα μέσω της μάχης», δήλωσε ο Τραμπ σε δημοσιογράφους την Κυριακή.
Η επίτευξη μιας παύσης των εχθροπραξιών θα μπορούσε να δώσει στο Ιράν τον απαραίτητο χρόνο για ανασύνταξη και θα ενίσχυε τη διεθνή πίεση κατά της ισραηλινής στρατιωτικής εκστρατείας. Παράλληλα, θα αποτελούσε νίκη για την Τεχεράνη το να παραμείνουν εκτός σύγκρουσης οι ΗΠΑ και να μη χρησιμοποιηθούν οι ισχυρές «bunker-buster» δυνατότητες του αμερικανικού στρατού.
Η Τεχεράνη φαίνεται να ποντάρει στο ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να αντέξει έναν πόλεμο φθοράς και ότι αργά ή γρήγορα θα αναγκαστεί να αναζητήσει διπλωματική λύση, σύμφωνα με Άραβες διπλωμάτες που έχουν συνομιλήσει με Ιρανούς αξιωματούχους. Οι Ιρανοί εκτιμούν ότι το Ισραήλ δεν έχει σαφή στρατηγική εξόδου και ότι χρειάζεται τη βοήθεια των ΗΠΑ για να προκαλέσει ουσιαστική ζημιά σε στόχους όπως η εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στο Φορντό, η οποία είναι θαμμένη κάτω από βουνό.
«Οι Ιρανοί γνωρίζουν ότι οι ΗΠΑ υποστηρίζουν το Ισραήλ στην άμυνά του και είναι βέβαιοι ότι παρέχουν και υλικοτεχνική υποστήριξη», δήλωσε Άραβας αξιωματούχος. «Αλλά θέλουν εγγυήσεις ότι οι ΗΠΑ δεν θα συμμετάσχουν στις επιθέσεις». Το Ιράν έχει αναφέρει σε Άραβες αξιωματούχους ότι θα μπορούσε να επιταχύνει το πυρηνικό του πρόγραμμα και να διευρύνει την έκταση του πολέμου εάν δεν υπάρξει προοπτική επανέναρξης συνομιλιών με τις ΗΠΑ.
Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι το Ιράν είναι έτοιμο να κάνει νέες παραχωρήσεις στις συνομιλίες για τα πυρηνικά, ανέφεραν οι Άραβες μεσολαβητές. Η διπλωματική προσπάθεια υπό την ηγεσία της κυβέρνησης Τραμπ είχε παγώσει λόγω της άρνησης του Ιράν να σταματήσει τον εμπλουτισμό ουρανίου, πριν οι διαπραγματεύσεις διακοπούν από τις ισραηλινές επιθέσεις την περασμένη εβδομάδα.
Πύραυλοι του Ιράν πάνω από το Τελ Αβίβ του Ισράηλ © EPA/ATEF SAFADI
Πριν την επίθεση, ένας ανώτερος Ισραηλινός αξιωματούχος είχε δηλώσει ότι ο τερματισμός του εμπλουτισμού είναι το ελάχιστο που μπορεί να αποδεχθεί το Ισραήλ από πλευράς Ιράν. Το Ισραήλ και τα κράτη του Κόλπου ανησυχούν επίσης για την υποστήριξη που προσφέρει το Ιράν σε περιφερειακές παραστρατιωτικές οργανώσεις, καθώς και για το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του — ζητήματα που, θεωρητικά, θα μπορούσαν να τεθούν ξανά στο τραπέζι αν το Ιράν πιεστεί αρκετά.
Το Ισραήλ έχει στοχεύσει τόσο πυρηνικές εγκαταστάσεις και προσωπικό όσο και την ανώτατη στρατιωτική ηγεσία του Ιράν. Το Σαββατοκύριακο, το Ισραήλ και το Ιράν άνοιξαν μια νέα διάσταση στη σύγκρουση, πλήττοντας τις ενεργειακές εγκαταστάσεις του ενός του άλλου. Παράλληλα, οι απώλειες μεταξύ των αμάχων αυξάνονται συνεχώς.
Οι χώρες του Κόλπου —συμπεριλαμβανομένων της Σαουδικής Αραβίας, του Κατάρ και του Ομάν— πιέζουν τις ΗΠΑ να ασκήσουν επιρροή στο Ισραήλ για να σταματήσει τις επιθέσεις, σύμφωνα με Άραβες αξιωματούχους. Έχουν προειδοποιήσει ότι η σύγκρουση θα μπορούσε να επεκταθεί εάν το Ισραήλ και το Ιράν δεν επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων — κάτι που θα έθετε σε κίνδυνο ενεργειακές υποδομές στην περιοχή, με δυνητικά σοβαρές συνέπειες για τις διεθνείς αγορές πετρελαίου και την παγκόσμια οικονομία.
Πέφτουν οι τιμές του πετρελαίου
Στο άκουσμα του ρεπορτάζ της Wall Street Journal, η άνοδος στις τιμές του πετρελαίου σταμάτησε, με τις τιμές να υποχωρούν πάνω από 4%. Το αμερικανικό αργό υποχωρεί κατά 1,93 δολάρια ή 2,64%, στα 71,05 δολάρια το βαρέλι, ενώ το μπρεντ πέφτει κατά 1,99 δολάρια ή 2,68%, στα 72,24 δολάρια.
Οι τιμές του πετρελαίου στις ΗΠΑ έφτασαν σε υψηλό διανυκτέρευσης τα 77,49 δολάρια το βαρέλι, αφού το Ισραήλ έπληξε δύο εγκαταστάσεις φυσικού αερίου στο Ιράν. Όμως οι τιμές υποχώρησαν στη συνέχεια, καθώς επικράτησε αισιοδοξία ότι η σύγκρουση δεν έχει ακόμη σημαντικό αντίκτυπο στις παγκόσμιες αγορές ενέργειας, και ότι ο Περσικός Κόλπος και τα Στενά του Ορμούζ παραμένουν ανοιχτά για τη ναυσιπλοΐα. Παρά τη σύγκρουση, οι τιμές του πετρελαίου δύσκολα θα ξεπεράσουν τα 80 δολάρια ανά βαρέλι, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Rystad Energy. Η κυβέρνηση Τραμπ επιθυμεί χαμηλότερες τιμές, κοντά στα 50 δολάρια ανά βαρέλι, και έχει συμφέρον να συγκρατήσει τη σύγκρουση ώστε να μην εκτιναχθούν οι τιμές της ενέργειας, σύμφωνα με την εταιρεία.
FT: Το καθεστώς του Ιράν παλεύει για την επιβίωσή του
Αφού η νεοϊδρυθείσα Ισλαμική Ηγεσία του Ιράν σύρθηκε σε πόλεμο από τον Ιρακινό Σαντάμ Χουσεΐν το 1980, πολέμησε, σύμφωνα με τα λόγια ενός ανώτατου διοικητή, με «άδεια χέρια». Για τους νεαρούς, ιδεολογικά καθοδηγούμενους ηγέτες της δημοκρατίας, που ήταν αποφασισμένοι να εξάγουν το όραμά τους για τον ισλαμικό ριζοσπαστισμό, ήταν μια σκληρή αναμέτρηση: ο συμβατικός στρατός του Ιράν βρισκόταν σε κατάσταση αποδιοργάνωσης και αντιμετώπιζε έναν αντίπαλο που υποστηριζόταν από περιφερειακές και δυτικές δυνάμεις.
Χρόνια αργότερα, οι ίδιοι ηγέτες παραδέχτηκαν ότι το απομονωμένο καθεστώς είχε φτάσει στο σημείο να ικετεύει τα ελάχιστα κράτη με τα οποία διατηρούσε σχέσεις για τα πιο βασικά εφόδια, όπως το συρματόπλεγμα. Κι όμως, το Ιράν πολέμησε επί οκτώ χρόνια, παρά το τρομακτικό ανθρώπινο κόστος, προτού ο Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί, ο ηγέτης της Επανάστασης, αποδεχτεί με βαριά καρδιά μια κατάπαυση πυρός με το Ιράκ — απόφαση που περιέγραψε ως «το να πίνεις από το ποτήρι με το δηλητήριο».
Τώρα, το Ιράν αντιμετωπίζει τη σοβαρότερη απειλή από εκείνον τον πόλεμο, καθώς δέχεται σφοδρούς βομβαρδισμούς από το Ισραήλ, το οποίο διαθέτει έναν από τους πιο προηγμένους στρατούς στον κόσμο, γεμάτο με αμερικανικό εξοπλισμό, ενώ οι υπηρεσίες πληροφοριών του έχουν διεισδύσει βαθιά εντός της Ισλαμικής Δημοκρατίας, παρατηρούν οι Financial Times.
Για άλλη μια φορά, το διακύβευμα για το ιρανικό καθεστώς είναι υπαρξιακό, με τον διάδοχο του Χομεϊνί, τον 86χρονο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, να αντιμετωπίζει τη σοβαρότερη δοκιμασία της τεσσαρακονταετούς ηγεσίας του. «Είναι η πιο καθοριστική στιγμή του Χαμενεΐ. Έχει περάσει πολλές αναταράξεις από τότε που έγινε ανώτατος ηγέτης το 1989, αλλά αυτή τις ξεπερνά όλες», δήλωσε η Σανάμ Βακίλ, διευθύντρια του τομέα Μέσης Ανατολής στο Chatham House. «Η προτεραιότητά του είναι η επιβίωση του καθεστώτος — να αναστρέψει την κατάσταση όσο καλύτερα μπορεί το Ιράν. Βλέπουν τον εαυτό τους ως τον Δαβίδ απέναντι στον Γολιάθ, οπότε το να επιβιώσουν αποτελεί νίκη γι’ αυτούς».
Ο ανώτατος πνευματικός ηγέτης του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ,
@EPA/IRAN SUPREME LEADER OFFICE / HANDOUT HANDOUT EDITORIAL USE ONLY/NO SALES
Υπερκερασμένο στρατιωτικά και στην πιο ευάλωτη θέση εδώ και δεκαετίες, ακόμη και πριν ο Νετανιάχου ξεκινήσει τον πόλεμο την Παρασκευή, το Ιράν έχει περιορισμένες επιλογές για να αποκρούσει τον θανάσιμο εχθρό του, όπως λένε αναλυτές. Το Ιράν είναι επίσης μια εντελώς διαφορετική κοινωνία από εκείνη που πολέμησε για την επιβίωσή της απέναντι στον Σαντάμ Χουσεΐν.
Ο επαναστατικός ενθουσιασμός της δεκαετίας του 1980 δεν ενώνει πλέον τον πληθυσμό, και η άνευ όρων στήριξη προς το κράτος δεν είναι καθόλου δεδομένη. Αντιθέτως, το καθεστώς βρίσκεται σε πόλεμο σε μια περίοδο άνευ προηγουμένου λαϊκής δυσαρέσκειας απέναντι στη θεοκρατική ηγεσία, με μια νεανική κοινωνία εξαντλημένη από δεκαετίες καταστολής, εξαντλητικών αμερικανικών κυρώσεων και οικονομικής δυσχέρειας.
Ωστόσο, από τη στιγμή που άρχισαν να πέφτουν οι ισραηλινοί βομβαρδισμοί, για πολλούς Ιρανούς — ακόμη και επικριτές του καθεστώτος — η εθνική ασφάλεια έχει υπερκεράσει τις οικονομικές ανησυχίες ή τα αιτήματα για πολιτικές ελευθερίες. Ορισμένοι Ιρανοί διερωτώνται ανοιχτά γιατί η Ισλαμική Δημοκρατία επένδυσε τόσους κρατικούς πόρους στο πυρηνικό της πρόγραμμα χωρίς να το έχει ακόμη μετατρέψει σε αποτρεπτικό όπλο απέναντι σε εξωτερικές επιθέσεις — τη στιγμή που οι πυρηνικές της εξελίξεις αποτελούν το πρόσχημα του Νετανιάχου για την επίθεση.
Παρόλα αυτά, πολλοί αναλυτές και δυτικοί διπλωμάτες πιστεύουν ότι η επιβίωση του καθεστώτος δεν θα καθοριστεί από τις βόμβες του Ισραήλ, αλλά από τις εσωτερικές δυναμικές του ίδιου του συστήματος, προειδοποιώντας ότι είναι πολύ νωρίς για να προβλεφθεί η κατάρρευσή του. Για την ώρα, η απουσία μιας αξιόπιστης εναλλακτικής για την αντικατάσταση του καθεστώτος παραμένει το ισχυρότερο αποτρεπτικό στοιχείο υπέρ της παραμονής των σημερινών ηγετών στην εξουσία.
