Σοβαρές καταγγελίες για κατάχρηση ευρωπαϊκών κονδυλίων από την Τουρκία έρχονται στο φως της δημοσιότητας, με το Nordic Monitor να αποκαλύπτει ένα εκτεταμένο δίκτυο μυστικών επιχειρήσεων που χρηματοδοτήθηκε με χρήματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ από τα κονδύλια προενταξιακής βοήθειας που προορίζονταν για την εναρμόνιση της Τουρκίας με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, φέρονται να χρησιμοποιήθηκαν από την κυβέρνηση Ερντογάν για την ενίσχυση επιχειρήσεων κατασκοπείας σε ευρωπαϊκά κράτη.
Τα ευρωπαϊκά κονδύλια που διατέθηκαν μέσω του Μηχανισμού Προενταξιακής Βοήθειας (IPA) είχαν αρχικά στόχο την ενίσχυση της διοικητικής ικανότητας της χώρας και την προώθηση μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, μεταξύ 2014 και 2024, μεγάλο μέρος των τεσσάρων δισεκατομμυρίων ευρώ που έλαβε η Τουρκία, φέρεται να διοχετεύτηκε σε δραστηριότητες που δεν συνάδουν με τις ευρωπαϊκές αξίες.
Το Nordic Monitor, επικαλούμενο εμπιστευτικές πηγές, αναφέρει ότι χρήματα από τον Μηχανισμό χρησιμοποιήθηκαν από το τουρκικό Υπουργείο Εσωτερικών και το Υπουργείο Εξωτερικών για τη στήριξη δικτύων πληροφοριών εντός της ΕΕ, αλλά και για την παρακολούθηση διπλωματών ευρωπαϊκών χωρών που βρίσκονται στην Τουρκία. Μάλιστα, η μεταφορά των χρημάτων γινόταν μέσω εικονικών εταιρειών και οργανισμών-«βιτρίνα», που παρουσίαζαν ψευδή παραστατικά για να καλύψουν τη χρηματοδότηση των μυστικών επιχειρήσεων.
Επιστολή-καταπέλτης από τον Φιντάν
Στις 16 Ιουνίου 2025, ο Τούρκος Υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, σε επιστολή του προς το Κοινοβούλιο, αποκάλυψε ότι το υπουργείο του δαπάνησε 339,9 εκατομμύρια ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια την τελευταία δεκαετία, ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών χρησιμοποίησε άλλα 327,9 εκατομμύρια. Αν και δεν διευκρίνισε τον σκοπό των δαπανών, οι πηγές του Nordic Monitor ισχυρίζονται πως αυτά τα ποσά χρηματοδότησαν μυστικές υπηρεσίες που δραστηριοποιούνται υπό διπλωματική κάλυψη.
Ο Φιντάν, πρώην επικεφαλής της τουρκικής ΜΙΤ, από την ανάληψη των καθηκόντων του στο Υπουργείο Εξωτερικών το 2023, έχει φροντίσει να τοποθετήσει στελέχη των μυστικών υπηρεσιών σε καίριες θέσεις και να επεκτείνει δραστικά τη Διεύθυνση Πληροφοριών και Ερευνών. Επιπλέον, προχώρησε στη σύσταση νέας δομής με την ονομασία Γενική Διεύθυνση Διπλωματικής Ασφάλειας, η οποία, επισήμως, έχει την ευθύνη της ασφάλειας των τουρκικών διπλωματικών αποστολών. Στην πράξη όμως, λειτουργεί ως μηχανισμός διείσδυσης και συλλογής πληροφοριών στο εξωτερικό.
Η νέα Διεύθυνση ανέλαβε και την ευθύνη φύλαξης των ξένων πρεσβειών στην Τουρκία, ρόλος που προηγουμένως ανήκε στην αστυνομία και τη Διεύθυνση Πρωτοκόλλου. Η αλλαγή αυτή, κατά το Nordic Monitor, προσφέρει κάλυψη για συστηματικές επιχειρήσεις παρακολούθησης και παγίδευσης ξένων διπλωματικών αποστολών.
Ενδεικτικό της σημασίας που αποδίδει ο Φιντάν στο συγκεκριμένο δίκτυο είναι και η στάση του απέναντι στις περικοπές του προϋπολογισμού του Υπουργείου Εξωτερικών. Ο Πρόεδρος Ερντογάν, προφανώς ανήσυχος για την πολιτική ισχύ του Φιντάν, περιόρισε δραστικά τα κονδύλια του υπουργείου, μειώνοντας το μερίδιό του στον κρατικό προϋπολογισμό από 0,5% στο μόλις 0,284% για το 2025. Ωστόσο, ο Φιντάν φαίνεται να έχει αντισταθμίσει τις περικοπές, στρεφόμενος ακόμη πιο επιθετικά στα κοινοτικά κονδύλια.
Αστυνομικοί-πράκτορες στο εξωτερικό
Στην εξίσωση μπαίνει και η Διεύθυνση Πληροφοριών της τουρκικής αστυνομίας, η οποία – όπως αποκαλύπτεται – διατηρεί ένα ευρύ δίκτυο πρακτόρων στην Ευρώπη. Υπό το πρόσχημα της φύλαξης πρεσβειών ή της αστυνομικής συνεργασίας, το τουρκικό Υπουργείο Εσωτερικών στέλνει στελέχη στο εξωτερικό που ασκούν ουσιαστικά κατασκοπευτική δράση. Σύμφωνα με το Nordic Monitor, αυτοί οι πράκτορες έχουν στραφεί ιδιαίτερα προς τις τουρκικές κοινότητες της διασποράς και τις πρεσβείες της ΕΕ στην Τουρκία.
Οι στόχοι είναι κυρίως πολιτικοί αντίπαλοι του καθεστώτος Ερντογάν, δημοσιογράφοι, ακτιβιστές, μη κυβερνητικές οργανώσεις και κυρίως μέλη του κινήματος Γκιουλέν. Οι επιχειρήσεις αυτές έχουν ενταθεί ιδιαίτερα σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Σουηδία, η Αυστρία και η Ολλανδία.
Η σιωπή της ΕΕ και το «χαρτί του μεταναστευτικού»
Παρά τις συνεχείς ενδείξεις για κατάχρηση κονδυλίων από την Άγκυρα και την καταστρατήγηση του ευρωπαϊκού νομικού και αξιακού πλαισίου, οι Βρυξέλλες δεν έχουν προχωρήσει σε συγκεκριμένα μέτρα. Σύμφωνα με το Nordic Monitor, η ΕΕ γνωρίζει πολύ καλά ότι σημαντικό μέρος των κονδυλίων καταλήγει σε φιλοκυβερνητικούς τουρκικούς οργανισμούς που προωθούν αντιανατολικές και αυταρχικές θέσεις.
Η απροθυμία της ΕΕ να παρέμβει αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στην εξάρτηση των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων από την Τουρκία για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Ο Ερντογάν, κρατώντας το «κλειδί» των συνόρων, έχει καταφέρει να αποσπάσει σημαντικές παραχωρήσεις, ενώ η ΕΕ φαίνεται πρόθυμη να θυσιάσει τη λογοδοσία και τις θεμελιώδεις ελευθερίες στο όνομα της σταθερότητας και της αποτροπής μιας νέας προσφυγικής κρίσης.
Καθώς η γεωπολιτική αστάθεια εντείνεται στην ευρύτερη περιοχή, η στρατηγική σημασία της Τουρκίας για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ φαίνεται να υπερισχύει της ανάγκης για διαφάνεια. Ενώ χρήματα των Ευρωπαίων φορολογουμένων κατευθύνονται σε κατασταλτικούς μηχανισμούς, η Ένωση παραμένει απρόθυμη να αντιμετωπίσει κατά μέτωπο το αυταρχικό καθεστώς του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
