Μόλις δύο εβδομάδες έχουν περάσει από την εκεχειρία μεταξύ Ισραήλ και Ιράν και λες και η ένταση στη Μέση Ανατολή έχει εξαφανιστεί από την επικαιρότητα. Ιδιαίτερα στη χώρα μας, οι κραδασμοί από τις αποκαλύψεις στον ΟΠΕΚΕΠΕ και η πολιτική σύγκρουση που κλιμακώνεται, έχει εκτοπίσει μια αναγκαία συζήτηση για το τί (δεν) συνέβη τελικά από τον εναέριο πόλεμο των 10 ημερών.
Γιατί η αλήθεια είναι πως έχουμε να κάνουμε με μια νέα πραγματικότητα στη Μέση Ανατολή, με νέα δεδομένα, ισορροπίες, συμμαχίες. Αλλά παράλληλα με μια διάψευση σεναρίων και αναλύσεων, που πριν από τη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν διακινούνταν ευρύτατα και έδιναν εφιαλτικές διαστάσεις σε επικείμενη σύγκρουση
Ας κωδικοποιήσουμε το τι δεν επαληθεύτηκε από τα σενάρια καταστροφής που προηγήθηκαν των βαλλιστικών πυραύλων.
- Το Ισραήλ δεν εξαφανίστηκε από τον χάρτη. Αντίθετα, εμφανίζεται ενισχυμένο στρατιωτικά, έχοντας αλλάξει δραματικά το δόγμα ασφαλείας του, μετά την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023. Η Χαμάς αποδυναμώθηκε-με τον Παλαιστινιακό λαό να εξακολουθεί να πληρώνει όμως βαρύ τίμημα για αυτό-, η Χεσμπολάχ εξουδετερώθηκε και ακολούθησε η στοχευμένη επίθεση στις πυρηνικές υποδομές του Ιράν, με πλήρη κυριαρχία του Ισραήλ στον εναέριο χώρο. Στη χειρότερη περίπτωση, το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης πήγε πίσω, με το Ισραήλ να διατηρεί ανοιχτή την επιλογή της εκ νέου επίθεσης, αν κριθεί απαραίτητο…
- Επί σειρά ετών οι αναλύσεις στις ΗΠΑ κατέληγαν στο συμπέρασμα ότι μια αμερικανική εμπλοκή με βομβαρδισμούς στο Ιράν, θα προκαλούσε inferno στη Μέση Ανατολή, γενίκευση του πολέμου, με θανάσιμα αντίποινα από το Ιράν και θύματα χιλιάδες Αμερικανούς, που βρίσκονται στις βάσεις στην ευρύτερη περιοχή. Τίποτε από αυτά δεν συνέβη.
- Λίγο πριν από το ξέσπασμα του πολέμου, οι προβλέψεις για εκτίναξη των τιμών του πετρελαίου περίσσευαν. Τελικά, έγινε το αδιανόητο. Το Ιράν να βομβαρδίσει στο Κατάρ αμερικάνικη βάση και οι τιμές να… κατρακυλάνε! Οι αγορές είχαν λάβει το μήνυμα. Η επίθεση έγινε για την τιμή των όπλων, αφού προηγουμένως είχε ειδοποιηθεί το Κατάρ, η Ουάσιγκτον- και ποιος ξέρει ποιοι άλλοι-από την Τεχεράνη.
- Μεγάλες ήταν οι ανησυχίες ότι η επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν θα ενεργοποιούσε τον σύγχρονο «άξονα του κακού»-τη συμμαχία δηλαδή της Κίνας, της Ρωσίας, της Βόρειας Κορέας και του Ιράν (γνωστή διεθνώς ως CRINK), στο πλευρό του δοκιμαζόμενου Ιράν. Τίποτε δεν συνέβη. Η Ρωσία έχει ανοιχτή πληγή στην Ουκρανία, η Β. Κορέα βοηθάει τον Πούτιν, η Κίνα ζυγίζει τα συμφέροντά της κυρίως σε σχέση με τις ΗΠΑ. Κι έτσι το Ιράν, που δέχτηκε την πιο σφοδρή επίθεση στην επικράτειά του από το 1979, βρέθηκε μόνο του.
- Η απειλή για κλείσιμο των στενών του Ορμούζ από το Ιράν, στην κορύφωση της κρίσης, αποδείχτηκε χωρίς αντίκρισμα. Μια χώρα που εξάγει το σύνολο σχεδόν της παραγωγής της από τα Στενά, με την Κίνα να απορροφά το 90% της παραγωγής ιρανικού πετρελαίου μέσω αυτής της οδού, ήταν αδύνατο να τολμήσει τέτοιο βήμα.
- Αίγυπτος, Σαουδική Αραβία, Ιορδανία, Ιράκ, Κατάρ, Κουβέιτ κρατήθηκαν μακριά από τις φλόγες της σύρραξης. Μάλιστα, στη νέα φάση μετά τον δεκαήμερο πόλεμο, φαίνεται πως οι συμφωνίες του Αβραάμ (Ισραήλ-Μπαχρέιν-Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα), που είναι σε ισχύ το 2020 όχι μόνο αντέχουν αλλά πιθανότατα να ενισχυθούν με τη συμμετοχή της Σαουδικής Αραβίας και άλλων χωρών.
- Το Ισραήλ εξαπέλυσε την επίθεση στο Ιράν, με τον Νετανιάχου να δηλώνει πως ήρθε η ώρα να πέσει το «καθεστώς των μουλάδων». Κάποιοι θεωρούσαν βέβαιο το τέλος εποχής του Χαμενεί. Ακόμα και ο υιός του Σάχη έκανε δηλώσεις ότι έρχεται η αλλαγή και υπάρχει σχέδιο για την επόμενη μέρα. Τίποτα από αυτά δεν επιβεβαιώθηκε. Το θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν, παρά τους κραδασμούς που υπέστη, παραμένει κυρίαρχο.
- Αρκετοί αναλυτές προεξοφλούσαν την ενίσχυση της Τουρκίας στην περιοχή, μετά το ξέσπασμα του πολέμου. Η πεποίθηση για ένα πανίσχυρο Ιράν κυριαρχούσε και στην Άγκυρα, με την χωρίς προσχήματα, άλλωστε, φιλοξενία της Χαμάς και στήριξη της Χεσμπολάχ. Αδιαμφισβήτητα, η έκβαση της σύρραξης φέρνει την Τουρκία σε αμήχανη θέση, χωρίς τα οφέλη που προσδοκούσε σε ό,τι αφορά στο ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή, με το Ισραήλ να αποδεικνύεται πλέον η ισχυρότερη πολεμική μηχανή στη Μέση Ανατολή.
- Υπάρχει και ένα ερώτημα που δεν έχει απαντηθεί. Τι έγινε τελικά με τις πυρηνικές υποδομές του Ιράν; Καταστράφηκαν τελείως, όπως δήλωσε ο Τραμπ ή μήπως ο βομβαρδισμός του Φορντό δεν «άγγιξε» το εμπλουτισμένο ουράνιο που μεταφέρθηκε έγκαιρα; Το πρόγραμμα του Ιράν καθυστερεί εβδομάδες, μήνες ή χρόνια; Θα χρειαστεί χρόνος για μια τεκμηριωμένη απάντηση.
Δεν είναι καινοφανές στην ιστορία, οι συρράξεις να ξεσπούν με άλλους σχεδιασμούς, υπολογισμούς, σενάρια και η δυναμική της πολεμικής σύγκρουσης να αναδεικνύει μια νέα πραγματικότητα, νέους συσχετισμούς. Ειδικά για τη Μέση Ανατολή, η αρχή της αβεβαιότητας και η θεωρία του απρόβλεπτου καθιστούν έωλες πολλές «τεκμηριωμένες» αναλύσεις…
