Παρά το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα οι θάνατοι από τροχαία δυστυχήματα έχουν μειωθεί, χάρη στη βελτίωση των υποδομών, την αυξημένη ασφάλεια των οχημάτων και την αλλαγή στη συμπεριφορά των οδηγών, η χώρα μας εξακολουθεί να συγκαταλέγεται ανάμεσα στις τρεις χώρες με τα περισσότερα τροχαία στην Ευρώπη. Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση προωθεί ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας, βασισμένο σε πέντε βασικούς άξονες, που αφορούν τη δημιουργία νέων, ασφαλέστερων υποδομών, τη βελτίωση των μέσων μαζικής μεταφοράς, την αναμόρφωση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, την εντατικοποίηση των ελέγχων με αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας και την ενίσχυση της οδικής παιδείας, με στόχο μια συνολική αλλαγή κουλτούρας στον δρόμο.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση για τα 20 χρόνια λειτουργίας του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς», η Ελλάδα έχει σημειώσει πρόοδο στον τομέα της οδικής ασφάλειας, ωστόσο η συνολική της επίδοση εξακολουθεί να υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου.
Το 1998 ήταν η χειρότερη χρονιά, με 2.182 θανάτους από τροχαία δυστυχήματα. Το 2023 ο αριθμός αυτός είχε μειωθεί στους 627, ενώ το 2024 αυξήθηκε στους 665 -δηλαδή σημειώθηκε άνοδος 7% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά. Στο διάστημα 2019–2024 η συνολική μείωση στα θανατηφόρα τροχαία στη χώρα ήταν μόλις 3%, όταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση έφτασε το 13%. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν ότι, παρά τη βελτίωση, δεν υπάρχει περιθώριο εφησυχασμού.
Ο στόχος για την Ελλάδα είναι η μείωση των ετήσιων θανάτων από τροχαία σε 344 έως το 2030 και ο μηδενισμός τους έως το 2050. Σημαντικό είναι ότι το 70% των θυμάτων ανήκει στον παραγωγικό πληθυσμό, με ιδιαίτερα υψηλό ποσοστό νέων ανθρώπων. Επιπλέον, το 29% των θυμάτων ήταν πεζοί -ένα ποσοστό που υπογραμμίζει τις ελλείψεις στην ασφάλεια των ευάλωτων χρηστών του δρόμου. Ένα ακόμα ζήτημα που επισημάνθηκε είναι η παλαιότητα του στόλου οχημάτων, η οποία αφορά όλα τα είδη μεταφορικών μέσων και συμβάλλει αρνητικά στην οδική ασφάλεια.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Σουηδία καταγράφει τον χαμηλότερο δείκτη, με 20 θανάτους ανά εκατομμύριο κατοίκων. Η Βουλγαρία βρίσκεται στην άλλη άκρη με 82, ενώ ο μέσος ευρωπαϊκός όρος είναι 46. Η Ρουμανία ακολουθεί με 77, καταδεικνύοντας το χάσμα ανάμεσα στις χώρες της Ε.Ε. στον τομέα της οδικής ασφάλειας.
Η οδική συμπεριφορά σώζει ζωές – Τα στοιχεία που προβληματίζουν
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης παρουσιάστηκε και έρευνα με τον τίτλο «Safe& Sustainable Mobility, Driving Chase», που δείχνει την οδική συμπεριφορά των Ελλήνων σήμερα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας, η χρήση κράνους, η ζώνη ασφαλείας και η αποφυγή χρήσης κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση είναι τρεις κρίσιμοι παράγοντες που μπορούν να σώσουν ζωές στον δρόμο. Κι όμως, τα στοιχεία δείχνουν ότι μεγάλο μέρος των οδηγών στην Ελλάδα εξακολουθεί να αδιαφορεί για τη σημασία αυτών των βασικών μέτρων ασφαλείας.
Η χρήση κράνους μειώνει τον κίνδυνο ςοβαρού τραυματισμού κατά 42% και τον κίνδυνο θανάτου κατά 40%. Στην Αθήνα, περίπου το 75% των οδηγών δικύκλων φορούν κράνος, ενώ σε άλλες περιοχές -όπως στο Ηράκλειο- η συμμόρφωση είναι εντυπωσιακά υψηλή, φτάνοντας το 97%. Ωστόσο, μόλις το 46% των επιβατών σε δίκυκλα φορούν κράνος, γεγονός που εγείρει σοβαρά ερωτήματα για την ατομική ευθύνη και την αστυνόμευση.
Αντίστοιχα, η χρήση της ζώνης ασφαλείας παρουσιάζει διακυμάνσεις. Η γενική συμμόρφωση αγγίζει το 54%, με καλύτερα ποσοστά να καταγράφονται σε περιοχές όπως το Ηράκλειο. Ειδική μνεία αξίζει στους πίσω επιβάτες, οι οποίοι σε σημαντικό ποσοστό -ειδικά σε περιπτώσεις τριπλής καμπίνας- αμελούν τη χρήση της ζώνης. Εντυπωσιακή διαφορά παρατηρείται και μεταξύ των φύλων: μόλις το 6,3% των γυναικών φορά ζώνη ασφαλείας όταν κάθεται στο πίσω κάθισμα, έναντι 45,3% των ανδρών.
Η χρήση κινητού τηλεφώνου κατά την οδήγηση αποτελεί ένα ακόμη ανησυχητικό φαινόμενο. Περίπου το 13% των Ελλήνων οδηγών χρησιμοποιεί το κινητό εν κινήσει -ποσοστό υπερδιπλάσιο σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (5,5%). Το φαινόμενο εντοπίζεται εξίσου σε άνδρες και γυναίκες, ενώ σε δικυκλιστές, αν και το ποσοστό φτάνει μόλις το 2,2%, θεωρείται ιδιαιτέρως επικίνδυνο λόγω της φύσης του οχήματος.
Τέλος, φαίνεται πως η παρουσία συνεπιβάτη στο όχημα λειτουργεί αποτρεπτικά για την επικίνδυνη οδήγηση. Οι οδηγοί που μετακινούνται μόνοι τους τείνουν να παρουσιάζουν περισσότερες παραβάσεις, γεγονός που υπογραμμίζει τη σημασία της κοινωνικής πίεσης ακόμη και στο πλαίσιο της οδικής ασφάλειας.
Οι πέντε άξονες για την οδική ασφάλεια
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης για τα 20 χρόνια λειτουργίας του Ινστιτούτου Οδικής Ασφάλειας «Πάνος Μυλωνάς», ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης, Κωστής Χατζηδάκης, παρουσίασε το κυβερνητικό σχέδιο για την ενίσχυση της οδικής ασφάλειας, το οποίο βασίζεται σε πέντε κεντρικούς άξονες:
Σύγχρονες υποδομές που προστατεύουν
Ο κ. Χατζηδάκης έκανε αναφορά σε βασικά έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη ή έχουν ήδη παραδοθεί, τονίζοντας πως δεν έχουν μόνο αναπτυξιακή διάσταση, αλλά συμβάλλουν ουσιαστικά στην ενίσχυση της ασφάλειας των οδηγών. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η ολοκλήρωση του οδικού άξονα Πατρών–Πύργου μέσα στο 2024, η πρόοδος στον Ε65, με το βόρειο τμήμα να αναμένεται στις αρχές του 2025, καθώς και η κατασκευή του flyover στη Θεσσαλονίκη, που έχει ήδη ολοκληρωθεί σε ποσοστό άνω του 20%, με ορίζοντα ολοκλήρωσης τον Μάιο του 2027. Επιπλέον, την περασμένη Παρασκευή υπογράφηκαν οι συμβάσεις για τον Βόρειο Οδικό Άξονα Κρήτης (ΒΟΑΚ).
Βιώσιμη και ασφαλής μετακίνηση με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς
Όπως ανέφερε, πάνω από 400 νέα λεωφορεία έχουν ήδη ενταχθεί στον στόλο της Αθήνας, με τον αριθμό να αναμένεται να ξεπεράσει τα 950 έως το τέλος του έτους. Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη τα έργα για τη Γραμμή 4 του Μετρό, ενώ παραδόθηκε πρόσφατα το μετρό Θεσσαλονίκης έπειτα από 18 χρόνια καθυστερήσεων. Στις αρχές του 2025 αναμένεται και η επέκτασή του προς την Καλαμαριά. Επεκτάθηκε επίσης η λειτουργία του μετρό της Αθήνας έως τις 2:30 τα ξημερώματα τις Παρασκευές και τα Σάββατα, ενώ σχεδιάζεται η 24ωρη λειτουργία των μέσων σταθερής τροχιάς τα Σαββατοκύριακα. Ο αντιπρόεδρος της Κυβέρνησης υπογράμμισε πως η ενίσχυση των ΜΜΜ δεν αποτελεί μόνο ζήτημα κυκλοφορίας ή περιβαλλοντικής πολιτικής, αλλά προσφέρει και μια πιο ασφαλή εναλλακτική μετακίνησης για τους πολίτες.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Στέφανός Αγιάσογλου, Διευθύνων Σύμβουλος της ΟΣΥ, δήλωσε στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ότι σημαντικά βήματα για την αναβάθμιση των δημόσιων συγκοινωνιών έχουν γίνει τα τελευταία πέντε χρόνια. Όπως ανέφερε, έχουν ήδη επενδυθεί πάνω από 2 δισεκατομμύρια ευρώ, με στόχο να γίνουν οι μετακινήσεις πιο αξιόπιστες και φιλικές προς τον πολίτη.
Έως το τέλος του 2025 πρόκειται να κυκλοφορήσουν 951 ολοκαίνουργια λεωφορεία, αλλάζοντας το 70% του υφιστάμενου στόλου. Ήδη 140 ηλεκτρικά λεωφορεία βρίσκονται σε διαδικασία ένταξης, ενώ 300 ακόμα αναμένονται να παραδοθούν μέσα στο καλοκαίρι. «Οδεύουμε προς τη μεγαλύτερη ανανέωση στόλου που έχει γίνει ποτέ», τόνισε ο κ. Αγιάσογλου.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στην ενεργειακή μετάβαση: γίνονται τα πρώτα βήματα προς την υδρογονοκίνηση, αφήνοντας πίσω το πετρέλαιο και ανοίγοντας τον δρόμο για φιλικότερες προς το περιβάλλον λύσεις.
Ο σχεδιασμός περιλαμβάνει σύγχρονα, πιο άνετα λεωφορεία, που βελτιώνουν τις συνθήκες εργασίας για τους οδηγούς και κάνουν τις δημόσιες συγκοινωνίες πιο ελκυστικές για το επιβατικό κοινό. «Θέλουμε νέους και νέες οδηγούς», ανέφερε χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως η ένταξη περισσότερων γυναικών στο επάγγελμα θα βοηθήσει στη μείωση των χρονοκαθυστερήσεων και, τελικά, και των τροχαίων ατυχημάτων.
Ήδη αρκετές λεωφορειακές γραμμές λειτουργούν σε 24ωρη βάση όλες τις ημέρες της εβδομάδας, σε συνδυασμό με τη λειτουργία του μετρό. Επιπλέον, αναμένεται από την κυβέρνηση η ανακοίνωση νέου επενδυτικού πακέτου, ύψους άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ, που θα αφορά την προμήθεια νέων συρμών και την ενίσχυση των υποδομών σταθερής τροχιάς. «Στόχος μας είναι να κάνουμε την Αθήνα μια σύγχρονη πόλη με τεχνολογικά προηγμένες, ποιοτικές δημόσιες μεταφορές», δήλωσε καταλήγοντας ο Στέφανος Αγιάσογλου.
Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας
Εντός του Μαΐου πρόκειται να κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Κωστή Χατζηδάκη. Προβλέπει μεταξύ άλλων μείωση του ορίου ταχύτητας στις πόλεις από 50 σε 30 χλμ./ώρα, ενώ κατατάσσει τις παραβάσεις σε 4 κατηγορίες, ανάλογα με την επικινδυνότητά τους: χαμηλή, μεσαία, υψηλή και υψηλή, με ιδιαίτερες επιπτώσεις στην οδική ασφάλεια.
Για τις βαριές παραβάσεις -υπερβολική ταχύτητα, μη συμμόρφωση με κόκκινη σηματοδότη, οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ- οι ποινές γίνονται πραγματικά αυστηρές: πρόστιμα έως 1.500 ευρώ, αφαίρεση διπλώματος για μήνες, ακόμα και φυλάκιση. Παράλληλα, προβλέπεται κλιμάκωση των κυρώσεων για τους οδηγούς που υποπίπτουν συχνά σε παραβάσεις.
Περισσότεροι έλεγχοι, με αξιοποίηση των σύγχρονων τεχνολογιών
Τα τελευταία χρόνια έχουν πολλαπλασιαστεί τόσο οι έλεγχοι, όσο και οι παραβάσεις που βεβαιώνονται. «H Τροχαία δεν μπορεί να είναι πανταχού παρούσα. Οι νέες τεχνολογίες, όμως, μπορούν να παίξουν καθοριστικό ρόλο σε αυτήν την προσπάθεια», επισήμανε ο κ. Χατζηδάκης. Στο πλαίσιο αυτό, όπως ανέφερε: «Μέχρι το καλοκαίρι θα έχουν εγκατασταθεί στους δρόμους της Αττικής 388 κάμερες. Στόχος είναι οι κάμερες να φτάσουν τις 2.000 και άλλες 500 να τοποθετηθούν σε λεωφορεία εν κινήσει για τον έλεγχο των λεωφορειολωρίδων. Η εγκατάστασή των επιπλέον καμερών θα ξεκινήσει στα τέλη του έτους. Με τις κάμερες αυτές θα ελέγχονται μια σειρά από παραβάσεις, όπως υπέρβαση ορίου ταχύτητας, παράβαση ερυθρού σηματοδότη, χρήση κινητού, μη χρήση κράνους. Οι παραβάσεις θα βεβαιώνονται αυτόματα και ψηφιακά και θα επιδίδονται στους πολίτες μέσω του gov.gr».
Οδική παιδεία
«Θα πρέπει να διδάσκουμε τα νέα παιδιά ότι καλός οδηγός δεν είναι εκείνος που τρέχει υπερβολικά ή κάνει επικίνδυνες προσπεράσεις. Αλλά εκείνος που οδηγεί με ασφάλεια, εκείνος που δείχνει σεβασμό και στους υπόλοιπους οδηγούς, αλλά και στους πεζούς», σημείωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης.
Προσέθεσε ότι το Ινστιτούτο Οδικής Ασφάλειας, με χιλιάδες σεμινάρια, με προσομοιωτές, με ομιλίες, έχει μπει σε σχολικές αίθουσες, σε στρατόπεδα, σε πανεπιστήμια και ότι είναι υποχρέωση της Πολιτείας να υποστηρίξει το έργο του. Στο πλαίσιο αυτό, ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση προχωράει στην ικανοποίηση ενός αιτήματος του Ινστιτούτου:
«Στον ΣΕΑ Μεγάρων, στην Εθνική Οδό Αθηνών-Πατρών, προχωρούμε, επιτέλους, στην εγκατάσταση Χώρου Εκδηλώσεων Προαγωγής της Οδικής Ασφάλειας. Η σχετική Υπουργική Απόφαση υπογράφηκε την Παρασκευή από τον αρμόδιο υπουργό, Χρίστο Δήμα. Είναι ένας τρόπος να σας πούμε ένα μεγάλο ευχαριστώ για τις πολύτιμες δράσεις σας», τόνισε ο κ. Χατζηδάκης.
