Αν ταξιδέψει κάποιος σε οποιαδήποτε χώρα της Ευρώπης, θα απολαύσει μια μοναδική εμπειρία: όταν πατάς το πόδι σου σε κάθετη διάβαση πεζών-αυτή τη διαγραμμισμένη με τις λευκές λωρίδες- αυτόματα τα αυτοκίνητα σταματούν για να περάσεις. Ο κίνδυνος είναι ο εξής: επιστρέφοντας στην Ελλάδα, εθισμένος από την αγωγή των οδηγών στο εξωτερικό, να κάνεις το λάθος να περάσεις σε διάβαση πεζών. Εδώ, στην πατρίδα, οι οδηγοί όχι μόνο δεν σταματούν αλλά κορνάρουν να κάνεις άκρη και πατούν γκάζι για εκφοβισμό. Η μόνη ίσως περίπτωση να νιώσεις… Ευρώπη στο θέμα αυτό είναι οι διαβάσεις πεζών στο αεροδρόμιο «Ελ. Βενιζέλος».
Ο νέος Κώδικας Οδικής Κυκλοφορίας (ΚΟΚ) ασφαλώς και κινείται σε θετική κατεύθυνση με τη αυστηροποίηση και προσωποποίηση ποινών για υπερβολική ταχύτητα, για τα κινητά, για τα κράνη, για τους μεθυσμένους-αλλά αρκεί αυτό από μόνο του να μας αλλάξει προς το καλύτερο σε ό,τι αφορά την οδηγική μας συμπεριφορά; Είναι βέβαια σημαντικό πως θεσπίζεται ένα σύστημα ποινών που εστιάζει στη συστηματική παραβατικότητα, και υιοθετεί βαριές ποινές για την υποτροπή σε επικίνδυνες συμπεριφορές.
Ας δούμε μερικές παραμέτρους για την επιτυχία ή μη της εφαρμογής του νέου ΚΟΚ.
Αν γίνει κάποια δημοσκόπηση για την αξία του νέου ΚΟΚ, είναι βέβαιο ότι η συντριπτική πλειοψηφία θα την επικροτήσει. Μόνο που για πολλούς από εμάς, ο αυστηρός ΚΟΚ είναι για τους ΔΙΠΛΑ, όχι για εμάς. Ο επιμερισμός ευθυνών μας εξαιρεί. Πάντα θα αναζητήσουμε ένα «παράθυρο» για να περάσουμε κάτω από τα ραντάρ του ΚΟΚ είτε στο δρόμο της γειτονιάς είτε στην Εθνική Οδό. Ακόμα και ο πιο λεπτομερής Κώδικας δεν είναι σε θέση να τα βάλει με την ικανότητα πολλών από εμάς να παρανομούμε με κάθε τρόπο για να εξυπηρετήσουμε το σκοπό μας. Για παράδειγμα, ποιο άρθρο του Κώδικα μπορεί να τα βγάλει πέρα με το μηχανάκι της φωτογραφίας;
Μια άλλη καθοριστική παράμετρος: Θα μπορέσει η Πολιτεία να επιβλέψει και να ελέγξει την εφαρμογή των διατάξεων του νέου νόμου; Είναι η Τροχαία σε θέση να επιτελέσει ουσιαστικούς ελέγχους; Ή θα έχουμε σποραδικά μπλόκα ή εφόδους μια φορά το μήνα για κόψιμο κλήσεων και κατά τα λοιπά ό,τι ήθελε προκύψει; Γιατί η αυστηροποίηση του ΚΟΚ είναι στενά συνυφασμένη με επαρκείς και έξυπνους ελέγχους στο οδικό δίκτυο. Αλλιώς το στοίχημα εύκολα θα χαθεί σε σύντομο μάλιστα διάστημα. Και εμείς θα μαθαίνουμε πού και πού την επιβολή κάποιας βαριάς ποινής σε κάποιον διπλανό, συνεχίζοντας απτόητοι την παραβατική συμπεριφορά μας;
Ένα τρίτο ερώτημα: μήπως τώρα που ψηφίστηκε ο νέος ΚΟΚ-με ευρεία συναίνεση μάλιστα- χρειάζεται ένα γενναίο επόμενο βήμα ενημέρωσης του κοινού; Μια καμπάνια στα Μέσα Ενημέρωσης για το τι σηματοδοτεί ο νέος Κώδικας, για τις αυστηρές ποινές για το κινητό, τη μέθη, την παραβίαση του κόκκινου, την αμέλεια για τα κράνη στις μηχανές; Μήπως αξίζει αυτή τη φορά να γίνει μια συστηματική και σε βάθος χρόνου επικοινωνιακή καμπάνια για τα νέα μέτρα; Γιατί τώρα, με την ανακοίνωση των μέτρων και όσο η συζήτηση είναι «ζεστή», μια προσοχή από τους οδηγούς θα υπάρχει. Μόνο που αύριο, εάν φύγει το θέμα από την επικαιρότητα, οι κακές συνήθειες δεν είναι δύσκολο να επανέλθουν. Ας θυμηθούμε πως το ενδιαφέρον μας όλο το προηγούμενο διάστημα μονοπώλησε η κόντρα του υπουργού Μεταφορών με τους ιδιοκτήτες ταξί για το αν τα οχήματά τους θα μπαίνουν ή όχι στις λεωφορειολωρίδες. Σημαντική παράμετρος βέβαια και αυτή καθώς αξίζει κάθε προσπάθεια να κινούνται απρόσκοπτα τα λεωφορεία. Αλλά σημαντικό μέρος της κοινής γνώμης έχει μείνει με την εντύπωση ότι ο καυγάς έγινε για τα ταξί και ότι πέρασαν στον ΚΟΚ κάποιες πιο αυστηρές διατάξεις. Τελεία. Μια οργανωμένη καμπάνια ενημέρωσης θα δώσει μια πιο σφαιρική εικόνα του τι σημαίνει ο νέος ΚΟΚ για την καθημερινότητά μας. Μαζί με αυτό ίσως ήρθε ο καιρός-και αργά είναι- να γίνει πιο συστηματική η «εκπαίδευση» και σε μικρές ηλικίες για τη σημασία του ΚΟΚ. Εκλαϊκευμένα, κατανοητά, με σοβαρότητα, μήπως και οι επόμενες γενιές αποβάλλουν τις κακές οδηγικές συμπεριφορές των μεγαλύτερων.
Κάτι ακόμα. Ψηφίστηκε ο νόμος και πάει, τελείωσε; Στην προσπάθεια υλοποίησης των διατάξεων εμπλέκονται οι Δήμοι της χώρας, οι Περιφέρειες. Πώς θα οριστούν τα ανώτατα όρια ταχύτητας στον αστικό ιστό; Πώς θα δοθεί προτεραιότητα στην ανθρώπινη ζωή; Δεν είναι μόνο υπόθεση των «από πάνω» ούτε λύνεται μόνο με αστυνόμευση.
Κάτι τελευταίο. Πολλοί υποστηρίζουν ότι η παραβατική συμπεριφορά στους δρόμους, η ανυπακοή στους κανόνες κυκλοφορίας έχουν αποτυπωθεί στο DNA μας. Δεν υπάρχει πιο μοιρολατρική διαχείριση του προβλήματος από αυτήν. Θυμίζω ότι υπήρξε μια χρυσή περίοδος άψογης συμπεριφοράς-και στους δρόμους. Ήταν η περίοδος πριν και κατά τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, το 2004. Μπορούν αυτές οι εξαιρετικές εμπειρίες να γίνουν κανόνας καθημερινότητας; Αυτό είναι το στοίχημα.
