Έντονη ελληνική «σφραγίδα» φέρει το Πακέτο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Δίκτυα (Grids Package) που αναμένεται να παρουσιαστεί την Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου και να υιοθετηθεί από το Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 15 Δεκεμβρίου. Όχι μόνο γιατί περιλαμβάνει προτάσεις που πρώτη η ελληνική πλευρά ήδη από το 2023 έφερε στο τραπέζι του ευρωπαϊκού διαλόγου, όπως τον κεντρικό σχεδιασμό των δικτύων (ηλεκτρισμού, φυσικού αερίου και υδρογόνου) με πανευρωπαϊκή «ματιά» (και όχι υπό το περιοριστικό πρίσμα των προτεραιοτήτων και των δυνατοτήτων κάθε χώρας) την επιτακτική ανάγκη βελτίωσης των υφιστάμενων διασυνδέσεων και την ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών ώστε να αυξηθεί η χρηματοδότηση για τα δίκτυα.
Αλλά και επειδή ελληνικού ενδιαφέροντος είναι τρία από τα οκτώ διασυνοριακά ενεργειακά projects στα οποία δίνει προτεραιότητα η Κομισιόν (πρόκειται για τις οκτώ «ενεργειακές λεωφόρους» που είχε αναφέρει η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης το Σεπτέμβριο) και περιλαμβάνονται στο πακέτο: Ο λόγος για τον Διαβαλκανικό Αγωγό, οι υποδομές του οποίου με αντίστροφή ροή αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, έργο που στην παρούσα βάση έχει ανέβει στην κορυφή της ατζέντας τόσο των Βρυξελλών όσο και της Ουάσιγκτον, την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου Great Sea Interconnector (GSI), και τέλος την ενίσχυση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων στην Νοτιοανατολική Ευρώπη -περιλαμβανομένου του «διακεκαυμένου άξονα» Ουγγαρίας-Ρουμανίας-Βουλγαρίας-Ελλάδας- ώστε να εξαλειφθούν τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια υψηλών τιμών και ακραίων διακυμάνσεων στην γειτονιά της Ελλάδας.
GSI, Κάθετος Διάδρομος και διασυνδέσεις στη ΝΑ Ευρώπη στο Πακέτο για τα Δίκτυα
Όσον αφορά στον GSI, η Επιτροπή αναφέρει ότι «η πρόοδος του έργου έχει υπονομευθεί από ένα περίπλοκο γεωπολιτικό περιβάλλον, με δυνητικές επιπτώσεις για τα χρονοδιαγράμματα και τα κόστη», προσθέτοντας ότι «η στρατηγική αξία της διασύνδεσης αυτής αναδεικνύει τη σημασία του ισχυρού συντονισμού μεταξύ των χωρών-μελών για να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις και να διασφαλιστεί η ολοκλήρωση του project. Σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα, η Κομισιόν θα συνεχίζει να στηρίζει πολιτικά και τεχνικά το έργο σε στενή συνεργασία με την κυπριακή προεδρία της ΕΕ το 2026, κάνοντας μάλιστα λόγο για «περαιτέρω εμπλοκή της προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι γεωπολιτικές πτυχές».
Για τον Κάθετο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, η Επιτροπή αναφέρει ότι αποτελεί «κλειδί» για την διαφοροποίηση των πηγών προμήθειας φυσικού αερίου στη ΝΑ Ευρώπη και το τέλος των εισαγωγών ρωσικού αερίου, προσθέτοντας ότι στην παρούσα φάση εμπόδια ρυθμιστικής και αγοραίας φύσης σε αρκετές χώρες-μέλη κατά μήκος της όδευσης υπονομεύουν την χρήση και την εμπορική βιωσιμότητα του έργου.
Να σημειωθεί ότι για την υπέρβαση ακριβώς αυτών των εμποδίων συστάθηκε με πρωτοβουλία του Έλληνα ΥΠΕΝ Σταύρου Παπασταύρου και του Αμερικανού ομολόγου του Κρις Ράιτ Ομάδα Εργασίας -με συμμετοχή αξιωματούχων από όλες τις εμπλεκόμενες χώρες- που θα συνεδριάσει για πρώτη φορά στις 10 Δεκεμβρίου. Η Κομισιόν από την πλευρά της θα ενισχύσει τη συνεργασία μέσω του CESEC (Ομάδα για τη Συνδεσιμότητα στην Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη) με στόχο την ενίσχυση της εμπορικής ελκυστικότητας του έργου το ταχύτερο δυνατό, με παράλληλη διασφάλιση του ενεργειακού κεκτημένου της ΕΕ.
Τέλος, σημαντική εξέλιξη για την Ελλάδα είναι η συμπερίληψη στα οκτώ διασυνοριακά έργα προτεραιότητας των ηλεκτρικών διασυνδέσεων στην Νοτιοανατολική Ευρώπη ώστε να αντιμετωπιστούν τα κενά στις κρίσιμες υποδομές της περιοχής, να βελτιωθεί η σταθερότητα των τιμών και ασφάλεια εφοδιασμού και να ενισχυθεί η ενοποίηση της αγοράς ηλεκτρισμού της περιοχής. Ο σχεδιασμός της Κομισιόν κάνει λόγο για καλύτερη χρήση των υφιστάμενων διασυνδέσεων (κάτι που έχει αναδείξει η ελληνική κυβέρνηση στο πλαίσιο της Task Force της ΕΕ για τις τιμές ενέργειας) και την αντιμετώπιση των μελλοντικών αναγκών ώστε να εξαλειφθούν οι διαφορές στις τιμές ηλεκτρισμού με τον πυρήνα της Ευρώπης.
Στο πλαίσιο αυτό, κρίσιμη παράμετρος για την επιτάχυνση της προόδου είναι η ταχεία υλοποίηση των υφιστάμενων Έργων Κοινού/Αμοιβαίου Ενδιαφέροντος και των έργων προτεραιότητας στο πλαίσιο του CESEC, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται η δεύτερη ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Ιταλίας (GRITA 2) και μια σειρά διασυνδέσεων μεταξύ Αυστρίας- Ιταλίας, Ουγγαρίας-Ρουμανίας, Ουγγαρίας-Σλοβακίας, Ουγγαρίας-Σερβίας, Σερβίας-Βουλγαρίας (Κεντρικός Βαλκανικός Διάδρομος), Γεωργίας-Ρουμανίας (Διασύνδεση Μαύρης Θάλασσας), Ουκρανίας-Ρουμανίας κ.α.
Κομισιόν: Ετήσιο όφελος 40 δις. ευρώ από την ενοποίηση της αγοράς ηλεκτρισμού της ΕΕ
Σύμφωνα με το προσχέδιο του Πακέτου για τα Δίκτυα που περιήλθε στην κατοχή του energygame.gr, η Κομισιόν θεωρεί το έλλειμμα επενδύσεων στα ηλεκτρικά δίκτυα και την ανεπαρκή ενοποίησή τους ως έναν εκ των «υπαίτιων» αφενός για τις υψηλότερες τιμές του βιομηχανικού ρεύματος στην ΕΕ σε σχέση με ΗΠΑ και Κίνα , αφετέρου για τις μεγάλες διαφορές στα οικιακά τιμολόγια ρεύματος μεταξύ των «27» (από 10,4 λεπτά/κιλοβατώρα στην Ουγγαρία έως 38,3 λεπτά/κιλοβατώρα στη Γερμανία).
Όπως επισημαίνεται, “Αν δεν αναληφθεί δράση, το 45% της απαιτούμενης δυναμικότητας στης διασυνοριακές διασυνδέσεις (41 GW) θα παραμείνει στα χαρτιά έως το 2030 και η αναξιοποίητη καθαρή ενέργεια από ΑΠΕ (βλέπε περικοπές) μπορεί να φτάσει τις 310 ΤWh έως το 2040, που αντιστοιχεί στο 50% της κατανάλωσης ηλεκτρισμού της ΕΕ το 2030. Στον αντίποδα, εάν η ΕΕ κινηθεί δυναμικά στο «μέτωπο» των κρίσιμων υποδομών, τότε θα μπορούσε να δει ετήσιο όφελος της τάξης των 40 δις ευρώ ετησίως από την ενοποίηση της αγοράς ηλεκτρισμού των 27. Η δε αύξηση του διασυνοριακού εμπορίου κατά 50% θα μπορούσε να ενισχύσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά 18 δις. ευρώ ετησίως έως το τέλος της δεκαετίας»
Πώς θα μειωθούν τα κόστη του συστήματος
Σύμφωνα πάντα με την Κομισιόν, έως το 2030 το έλλειμμα στο capacity των διασυνοριακών διασυνδέσεων έως το τέλος της δεκαετίας ανέρχεται σε 88 GW. Εάν επενδύονταν 5 δις. Ευρώ (ποσό που αντιστοιχεί στο 1/6 του προτεινόμενου προϋπολογισμού του Ταμείου Connecting Europe Facility (CEF) από το οποίο χρηματοδοτούνται τα ενεργειακά Έργα Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος, συμπεριλαμβανομένων και των διασυνοριακών διασυνδέσεων) αυτό θα μείωνε τα κόστη του συστήματος κατά 8 δις. ευρώ. Προκύπτει δηλαδή καθαρό οικονομικό όφελος 3 δις. ευρώ που δείχνει πώς η ανάπτυξη των δικτύων μπορεί να δημιουργήσει πραγματική προστιθέμενη αξία για τους Ευρωπαίους καταναλωτές.
Το «αγκάθι» της χρηματοδότησης των νέων υποδομών
Η Επιτροπή υπογραμμίζει την πρόοδο που έχει επιτευχθεί μέχρι σήμερα, σημειώνοντας ότι από το 2014 έως σήμερα 124 έργα PCI/PMI (μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται ο GSI, η δεύτερη διασύνδεση Ελλάδας-Βουλγαρίας κ.α.) έχουν λάβει χρηματοδότηση ύψους 8,4 δις. ευρώ από το CEF, «ξεκλειδώνοντας» σχεδόν 16,8 δις. ευρώ σε ιδιωτικές επενδύσεις, Εάν ωστόσο ληφθεί υπόψη ο υπολογισμός των ίδιων των αξιωματούχων της Κομισιόν ότι απαιτούνται επενδύσεις της τάξης των 1,2 τρισ, ευρώ για τα δίκτυα ηλεκτρισμού (εκ των οποίων μόνο τα 730 δισ. ευρώ για τα δίκτυα διανομής) έως το 2040, ποσό που «μεταφράζεται» σε επενδύσεις 80 δις. ευρώ ετησίως για την επόμενη 15ετία, γίνεται αντιληπτό ότι απαιτείται ένα τεράστιο άλμα για το οποίο δεν αρκεί μόνο το CEF, παρά τον πενταπλασιασμό του προϋπολογισμού του.
Η Κομισιόν παραδέχεται ότι απαιτείται κινητοποίηση πολύ μεγαλύτερων ιδιωτικών επενδύσεων σε σχέση με τα υφιστάμενα επίπεδα για να επιτευχθεί μια «βιώσιμη» ανάπτυξη των δικτύων, χωρίς υπέρμετρη επιβάρυνση των καταναλωτών, με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο ποσό των σχετικών επενδύσεων που πραγματοποιούν οι Διαχειριστές ανακτάται από τις χρώσεις χρήσης. Δεν δίνει ωστόσο πειστικές απαντήσεις στο πού θα βρεθούν αυτά τα θηριώδη κεφάλαια, παραπέμποντας σε ένα…μελλοντικό πακέτο, την Στρατηγική Επενδύσεων για την Καθαρή Ενέργεια που «θα προτείνει συγκεκριμένες δράσεις για ενισχυμένη στήριξη από τον ιδιωτικό τομέα, συμπεριλαμβανομένων και θεσμικών επενδυτών, καθώς και περαιτέρω χρηματοδότηση από την ΕυρωπαΪκή Τράπεζα Επενδύσεων”. Μια άλλη λύση που εξετάζεται είναι να διοχετευθεί μέρος των εσόδων από τις συμφορήσεις δικτύου (που προκύπτουν από το διαφορικό τιμών όταν δυο γειτονικές αγορές είναι αποσυζευγμένες και σύμφωνα με εκτιμήσεις ξεπέρασαν τα 6,5 δις. ευρώ το 2024) για επενδύσεις σε διασυνδέσεις που βρίσκονται στην λίστα PCI/PMI της ΕΕ.
Διαβάστε περισσότερα στο energygame.gr
