Το Εξωστρέφεια ΜμΕ θα πάρει πιθανότατα παράταση, αφού τα 200 εκατ. δημόσια δαπάνη, που δίνει το πρόγραμμα, δεν στάθηκαν ικανά για να τραβήξουν την προσοχή των μικρομεσαίων εξαγωγικών επιχειρήσεων, δεδομένου ότι δεν υποβλήθηκαν περισσότερα από 45 αιτήματα, όταν η καταληκτική ημερομηνία υποβολής αιτημάτων είναι η 9η Οκτωβρίου.
Το πρώτο Εξωστρέφεια ΜμΕ, είχε ουσιαστικά ακυρωθεί από τις επιπτώσεις της πανδημίας και είναι θετικό, ότι το επανέφερε η κυβέρνηση, μετά και από επίμονα αιτήματα του εξαγωγικού κόσμου. Μάλιστα ο ΣΕΒΕ είχε ζητήσει να αυξηθούν τα ποσά με τα οποία επιδοτούνται οι ήπιες ενέργειες, αυτές δηλαδή που μετράνε για τις εξαγωγικές εταιρείες, όπως η συμμετοχή σε εκθέσεις, σε επιχειρηματικές αποστολές, η παραγωγή προωθητικού υλικού.
Μετά από παρέμβαση του Συνδέσμου, οι 15.000 ευρώ για τη συμμετοχή σε εκθέσεις, αυξήθηκαν στις 40.000 ευρώ, που και αυτό είναι ένα μικρό ποσό για τον ενάμισι χρόνο της υλοποίησης των δράσεων από πλευράς επιχειρήσεων.
Ωστόσο, το πρόγραμμα (στο πλαίσιο του Ανταγωνιστικότητα 2021-2017) δε «βοηθήθηκε» από τον καιρό, καθώς η πρόσκληση δημοσιεύτηκε κατακαλόκαιρο και, η περίοδος κατάθεσης φακέλων άνοιξε στις 17 Ιουλίου. Όμως, αυτός είναι μόνο ένας λόγος που το πρόγραμμα δεν έτυχε «ενθουσιώδους» υποδοχής.
Το ‘Εξωστρέφεια’ που είναι πανελλαδικής εμβέλειας, παρουσιάζει τα εξής ευαίσθητα σημεία στο σχεδιασμό και τον οδηγό του:
- Πρώτον, η αίτηση αξιολόγησης του επενδυτικού σχεδίου πρέπει να συγκεντρώνει βαθμό τουλάχιστον 75, που αναμφίβολα είναι υψηλός, συγκρινόμενος με τις απαιτήσεις για εντάξεις σε άλλα προγράμματα. Ποιες και πόσες επιχειρήσεις, μπορούν να πιάσουν αυτή την βαθμολογία; Επίσης, προβληματισμό προκαλεί το γεγονός ότι στα κριτήρια αξιολόγησης, συνεκτιμάται η συμμετοχή των εξαγωγών στο κύκλο εργασιών της εταιρείας (δίχως όμως να συγκεκριμενοποιείται η σύνδεση ποσοστού με τη βαθμολόγηση) όπως και το πόσοι εργαζόμενοι ασχολούνται με τις εξαγωγές.
- Δεύτερον, οι εταιρείες που θα ενταχθούν και οι οποίες μπορεί να είναι ως και πάρα πολύ νέες (ακόμη και με μία κλεισμένη διαχειριστική χρήση) θα πρέπει, με τους πόρους που θα απορροφήσουν σε 18 μήνες, να αυξήσουν υποχρεωτικά τις εξαγωγές τους, τουλάχιστον στο 70% της δημόσιας ενίσχυσης σε διάστημα τριετίας. Δηλαδή, αν δεν πιάσουν αυτό το στόχο, θα χρειαστεί να επιστρέψουν και χρήματα της επιδότησης.
- Τρίτον, συγκριτικά μικρό μέρος των επιλέξιμων δαπανών αφορά αυτό που πραγματικά χρειάζονται οι ΜμΕ εξαγωγικές επιχειρήσεις, δηλαδή επιδότηση soft ενεργειών, πρώτα και κύρια συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις, σε επιχειρηματικές αποστολές και, διαμόρφωση υλικού προώθησης των προϊόντων τους.
Για τις επενδύσεις σε εξοπλισμό και τεχνολογία, υπάρχουν άλλα χρηματοδοτικά προγράμματα. Καταλήγει λοιπόν, στο ‘Εξωστρέφεια’, να σπάζουν οι πόροι που διατίθενται, καθώς μπορούν να υποβληθούν επενδυτικά σχέδια από 80.000 ευρώ έως 400.000 ευρώ, τα οποία επιδοτούνται σε ποσοστό 40%-60% και αφορούν ευρύ φάσμα δαπανών (εξοπλισμό, τεχνολογία, λογισμικό, υπηρεσίες, προβολή και δικτύωση, έμμεσες δαπάνες).
Όπως υποστηρίζουν όσοι γνωρίζουν καλά τις ανάγκες των επιχειρήσεων – οι οποίες θέλουν στοχευμένα, απλά και εύκολα διαχειρίσιμα προγράμματα – θα ήταν καλή ιδέα, να γίνει ένα πρόγραμμα αποκλειστικά για τη χρηματοδότηση συμμετοχών σε εκθέσεις και προωθητικών ενεργειών, ακόμη και διαφημίσεων. Σημειωτέον ότι μία πολύ «μετρημένη» συμμετοχή σε διεθνή έκθεση, χωρίς μεγάλα και ιδιαίτερα περίπτερα, έχει κόστος περί τις 20.000 ευρώ μαζί με τα μεταφορικά, την ενοικίαση του χώρου, τα κόστη διαμόρφωση του περιπτέρου, τις ενέργειες B2B της εταιρείας με πιθανούς νέους συνεργάτες και πελάτες.
Με μέγιστο προϋπολογισμό των επενδυτικών σχεδίων στο ‘Εξωστρέφεια ΜμΕ΄, τις 400.000 ευρώ, για τη συμμετοχή σε εκθέσεις μπορούν να διατεθούν μόνο 40.000 ευρώ σε διάστημα ενάμισι έτους (χρόνος ολοκλήρωσης οι 18 μήνες).
Ο χρονισμός των προγραμμάτων
Άλλος σημαντικός παράγοντας για να «περπατήσει» ένα πρόγραμμα, είναι ο χρονισμός του, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου προγραμματισμού των χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Το Πρόγραμμα βγήκε στον αέρα, λίγο μετά από δύο άλλα προγράμματα για ΜμΕ από τα οποία μπορούν να χρηματοδοτηθούν αντίστοιχες δράσεις, ουσιαστικά με τα ίδια ποσοστά επιδότησης. Πρόκειται για προγράμματα του ΠΕΠ Κ. Μακεδονίας, το ‘Κλειδί Προόδου’ και το ‘Αφετηρία Καινοτομίας και Εξωστρέφειας’, με συνολική δημόσια δαπάνη 200 εκατ. ευρώ (140+60 εκατ.).
Βέβαια το ‘Κλειδί’ και η «Αφετηρία’, που αποδείχθηκαν πολύ ελκυστικά, αφορούν μία συγκεκριμένη Περιφέρεια, η οποία όμως συμβαίνει να είναι η δεύτερη μεγαλύτερη σε εξαγωγές (8 δις. το 2024), από τις 13 Περιφέρειες της χώρας και μάλιστα, με πολλές μικρομεσαίες εταιρείες που επιχειρούν εξαγωγικά.
Όμως πριν βγει το Εξωστρέφεια ΜμΕ’, αρχές Ιουλίου 2025, άνοιξε στο πλαίσιο του ΠΕΠ Κρήτης, αντίστοιχο πρόγραμμα για την ενίσχυση των εξαγωγικών επιχειρήσεων της συγκεκριμένης Περιφέρειας. Τρόπον τινά, όλα μαζί τα προγράμματα, με την ίδια στόχευση και αντικείμενο.
Το Εξωστρέφεια ΜμΕ’, είναι ένα από τα προγράμματα του ‘Ανταγωνιστικότητα 2021-2027, του μεγαλύτερου Προγράμματος του ΕΣΠΑ που υλοποιείται και το οποίο ως στόχο έχει, ό,τι λέει ο τίτλος του, την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων στη διεθνή αγορά. Σε μία περίοδο που έτρεχε και τρέχει ακόμη το Ταμείο Ανάκαμψης, είναι πολύ κρίσιμος ο σχεδιασμός των προγραμμάτων για την αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων, στο ταχύτερο δυνατό χρόνο.
Να σημειωθεί ότι μετ’ ου πολύ, τέλος 2026, θα πρέπει να αρχίσει ο σχεδιασμός για την επόμενη Προγραμματική Περίοδο, στη βάση ενός πιο απλουστευμένου και με ταχύτερες διαδικασίες χρηματοδοτικού προγράμματος.
