Αν και τα παραδοσιακά αντισταθμιστικά οφέλη στους αμυντικούς εξοπλισμούς χαρακτηρίζονται ως εξαίρετο εργαλείο για τη δημιουργία εγχώριας προστιθέμενης αξίας (ΕΠΑ), εντούτοις η χώρα μας δεν αξιοποίησε τα οφέλη αυτά με αναπτυξιακό τρόπο. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της EFA Ventures, Νίκο Καλογιάννη, τα αντισταθμιστικά οφέλη των προηγούμενων δεκαετιών υλοποιήθηκαν με τέτοιον τρόπο που το τέλος των αμυντικών συμβάσεων ή των προγραμμάτων τους οδήγησε στο τέλος της εγχώριας δραστηριότητας και δεν προσέδωσε ανταγωνιστικά χαρακτηριστικά στις επιχειρήσεις.
Στη νέα προγραμματική περίοδο αμυντικών εξοπλισμών που τώρα ξεκινά, ύψους πολλών δισ. ευρώ για την ερχόμενη 12ετία, δεν πρέπει να επαναληφθεί το ίδιο λάθος. Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της EFA Ventures, η όποια ΕΠΑ επιχειρηθεί να δημιουργηθεί στη χώρα, θα πρέπει να στοχεύσει στην παραγωγή προϊόντων και όχι υπο-κατασκευαστικού έργου.
«Πρέπει ν’ αλλάξουμε το μοντέλο του υπο-κατασκευαστικού έργου», παραδέχεται επιτακτικά. «Εμείς», προσθέτει ο διευθύνων σύμβουλος της EFA Ventures, «δεν θα θέλαμε μια χαριστική πολιτική για τη δημιουργία υπο-κατασκευαστικού έργου επί τη βάσει των συμβάσεων που γίνονται. Δεν θέλουμε να επαναληφθεί ό,τι έγινε πριν από 20 χρόνια με τα αντισταθμιστικά οφέλη, δηλαδή να κάνουμε υπο-κατασκευαστικό έργο απλά και μόνον για να υλοποιηθεί η σύμβαση και να πούμε ότι δημιουργήσαμε 20% ή 30% ΕΠΑ».
Το μοντέλο αυτό, σύμφωνα με τον κ. Καλογιάννη, δεν πάει μακριά την εγχώρια βιομηχανία, καθώς μόλις τελειώσει η σύμβαση σταματούν οι εργασίες και τα έσοδα. Πάντως οι εγχώριες αμυντικές βιομηχανίες σήμερα, όπως παραδέχεται ο διευθύνων σύμβουλος της EFA Ventures, δεν είναι τόσο εξαρτημένες από τις συμβάσεις του υπ. Εθνικής Άμυνας, όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Και αυτό συμβαίνει επειδή στα δύσκολα χρόνια της κρίσης και των μνημονίων οι επιχειρήσεις του κλάδου έστρεψαν τις δυνάμεις τους προς τις αγορές του εξωτερικού. Έτσι, πλέον δεν βασίζονται στα εγχώρια συμβόλαια για να κάνουν δουλειές.
Παράδειγμα αποτελεί το EFA Group, όπου πάνω από το 60% των εσόδων του προέρχονται από το εξωτερικό. Βεβαίως, η εταιρεία έχει πελάτες και στην εγχώρια αγορά, με πιο σημαντικούς το υπ. Εθνικής Άμυνας, το υπουργείο Περιβάλλοντος και το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας.
Πάντως, ο επικεφαλής της EFA Ventures σημειώνει ότι πρέπει η χώρα να εστιάσει συνολικά στη δημιουργία ενός αμυντικού οικοσύστηματος, στο οποίο εκτός από το υπ. Εθνικής Άμυνας θα πρέπει να περιλάβει ενδεχομένως και το υπουργείο Ανάπτυξης ή άλλα υπουργεία. Όπως λέει, το ΥΠΕΘΑ εστιάζεται στις δικές του ανάγκες που είναι καθαρά οι αμυντικές και δεν στοχεύει στην ανάπτυξη της οικονομίας και του εγχώριου αμυντικού οικοσυστήματος. Ενδιαφέρεται μόνον για την αμυντική ικανότητα της χώρας και πώς αυτή προστατεύεται επαρκώς. Άρα σε μια τέτοια στρατηγική ανάπτυξης του εγχώριου αμυντικού οικοσυστήματος θα πρέπει να συμμετάσχουν και άλλα υπουργεία.
Αναφερόμενος στο γεγονός ότι στο παρελθόν οι συμβάσεις άμυνας δεν περιείχαν υποχρεωτική συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων, το δικαιολογεί, καθώς από το 2020 και μετά υπήρξαν μεγάλες πιέσεις κάποια συμβόλαια να προχωρήσουν άμεσα. Έτσι, πλέον είναι στη διακριτική ευχέρεια του μεγάλου προμηθευτή -συνήθως από το εξωτερικό- αν θα αναθέσει σε εγχώριες βιομηχανίες υποκατασκευαστικό έργο ή και την ανάπτυξη προϊόντων.
Ποιος είναι ο όμιλος EFA
Ο όμιλος EFA (EFA Group) έχει δραστηριότητες τόσο στην παραγωγή ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, αισθητήρων όπως επίσης και στη δημιουργία λογισμικού για συστήματα διοίκησης και ελέγχου (C4I). Επίσης, εισήλθε στην αγορά των drones, εξαγοράζοντας δύο start-up επιχειρήσεις, μία στην Αθήνα και μία στα Χανιά, ενώ πολύ πρόσφατα εισήλθε στην αγορά της κυβερνοασφάλειας και της Τεχνητής Νοημοσύνης. Ακόμη, επεκτάθηκε στο εξωτερικό με την εξαγορά δύο εταιρειών, μία στην Εσθονία και μία στις ΗΠΑ, με δραστηριότητες στην υψηλή τεχνολογία.
Συνολικά 12 εταιρείες αποτελούν το οικοσύστημα του EFA Group. Καθεμία από αυτές εστιάζεται στο αντικείμενό της. Η πρώτη είναι η EFA Ventures που δημιουργεί τις ολοκληρωμένες λύσεις αμυντικών αλλά και πολιτικών εφαρμογών. Η δεύτερη η Aerospace Ventures και η τρίτη η Epicos, που εστιάζονται στα αντισταθμιστικά και τη βιομηχανική συνεργασία. Η Scytalys είναι η τέταρτη εταιρεία του ομίλου και η δημιουργός του λογισμικού και των πλατφορμών C4I.
Η πέμπτη εταιρεία είναι ιδιαιτέρως σημαντική, καθώς διαθέτει μεταποιητική δραστηριότητα. Πρόκειται για την ES Systems, που σχεδιάζει και παράγει ολοκληρωμένα κυκλώματα στο Κορωπί. Μάλιστα, στις αρχές του 2026 θα εγκαινιάσει τις νέες εγκαταστάσεις της, που ο όμιλος EFA ονομάζει «Αντικύθηρα».
Η ονομασία αυτή προέκυψε από τον γνωστό ιστορικό μηχανισμό και, σύμφωνα με τα στελέχη της, στις εγκαταστάσεις της θα συστεγαστεί η μονάδα drones, της εταιρείας Ucadrone.
AETHER Crete ©EFA
Η τελευταία ήταν μια start-up που αποκτήθηκε το 2022 από την EFA Group, και η οποία εστιάζεται στην παραγωγή αεροχημάτων καθοδηγούμενων ηλεκτρονικά (drones) που στόχο έχουν κλασσικές υπηρεσίες αναγνώρισης, επιτήρησης και ταυτοποίησης στόχων. Παράλληλα, η Ucadrone αναπτύσσει και πολιτικές εφαρμογές επιτήρησης, μεταφορών κ.ά.
Ακόμη, στα «Αντικύθηρα», όπως αναφέρει ο κ. Καλογιάννης, το EFA Group θέλει να δημιουργήσει ένα εκκολαπτήριο (incubator) εταιρειών. Ωστόσο, τα «Αντικύθηρα» δεν είναι η μοναδική παραγωγική εγκατάσταση του EFA Group. Ο όμιλος δημιούργησε μια δεύτερη μονάδα παραγωγής στα Χανιά, μετά την εξαγορά της εταιρείας Aether.
Η μονάδα αυτή παράγει και αυτή drones, τα οποία ωστόσο επιτελούν μια διαφορετική δραστηριότητα, εκείνη της αξιολόγησης οπτικών συστημάτων. Τα drones της Aether γίνονται τα ίδια στόχοι όπλων, προκειμένου να αξιολογούνται τα όπλα (πολυβόλα, πύραυλοι κ.λπ.) που βάλλουν κατά αεροχημάτων, είτε αυτά είναι καθοδηγούμενα από ανθρώπους (αεροπλάνα) είτε όχι (drones).
Ucandrone ©EFA
Οι εξαγορές στο εξωτερικό
Ακόμη, το EFA Group προχώρησε στη δημιουργία δύο νέων εταιρειών και εξαγόρασε άλλες τρεις εταιρείες, οι δύο εκτός της Ελλάδος και μια τρίτη εντός, με στόχο την απόκτηση τεχνογνωσίας σε προχωρημένες τεχνολογίες. Οι νέες εταιρείες που δημιουργήθηκαν εντός του Group είναι η Sthenos ΑΙ, που εξειδικεύεται στην Τεχνητή Νοημοσύνη, και η Thyreos, που εξειδικεύεται στην κυβερνοασφάλεια.
Οι εταιρείες που εξαγοράσθηκαν είναι η ελληνική Reliscape, η Εσθονική Wayren και η αμερικανική -αλλά με ελληνικό DNA- Acromove. Η πρώτη από τις τρεις εξειδικεύεται στις προσομοιώσεις, η δεύτερη στα ανθεκτικά συστήματα επικοινωνιών (resilient communications) και η τρίτη κατά σειρά στα συστήματα cloud computing.
Antikythera ©EFA
Στόχος όλων αυτών των επιχειρήσεων είναι η εξειδίκευσή τους σε προϊόντα και λύσεις που αναπτύσσονται και προσαρμόζονται για τη χρήση τους από ευρύτερες πλατφόρμες διοίκησης και ελέγχου, όπως είναι αυτές της Scytalys. «Μας ενδιαφέρει η δημιουργία ενός οικοσυστήματος όπου κάθε εταιρεία να συνεργάζεται με τις υπόλοιπες ώστε να δημιουργούμε ολοκληρωμένες λύσεις. Αυτός είναι ο στόχος», σημειώνει ο διευθύνων σύμβουλος της EFA Ventures.
Προσθέτει ακόμη, ότι ο όμιλος ενδιαφέρεται για κάθε είδους επιχειρησιακή δυνατότητα, είτε αφορά τον αέρα, είτε τη θάλασσα, είτε τη Γη. Γι’ αυτό, παρ’ όλο που σήμερα ο όμιλος παράγει μόνον εναέρια drones (UAVs), στο μέλλον θα εστιαστεί σε κάθε είδους drone, είτε αφορά τη θάλασσα (USV) -ή και κάτω από την επιφάνειά της (UUV)- είτε τη γη (UGV). Πέρυσι ο όμιλος είχε έσοδα 100 εκατ. ευρώ, 250 άτομα προσωπικό, γραφεία σε 6 χώρες και δραστηριότητες σε 40 χώρες.
Το EFA Group έχει δημιουργηθεί από τον επιχειρηματία Κρίστιαν Χατζημηνά, ο οποίος είναι ο βασικός μέτοχος του.
