Γράφει η Ελευθερία Δαρλή, Clinical Development Centre Director, Novo Nordisk, Greece
Η δημόσια υγεία είναι από τους πιο απαιτητικούς και καθοριστικούς τομείς για την κοινωνική πρόοδο, όπου η καινοτομία δεν αποτελεί επιλογή, αλλά αναγκαιότητα. Μια αναγκαιότητα που αναδεικνύεται σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, με ασθένειες που απειλούν εκατομμύρια ανθρώπους…
Σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, με ασθένειες οι οποίες επηρεάζουν εκατομμύρια ανθρώπους, αλλά και εξαιρετικά δείγματα φαρμακευτικής καινοτομίας, οι κλινικές δοκιμές λειτουργούν ως καταλύτης με πολλαπλά επίπεδα απόδοσης. Δεν είναι απλώς το τελικό στάδιο για την έγκριση ενός φαρμάκου· είναι μια στρατηγική επένδυση που παράγει αξία για τους ασθενείς, τα συστήματα υγείας, την οικονομία και κατ’ επέκταση την κοινωνία.
Η ιστορική πορεία, η προσήλωσή της στην έρευνα και την καινοτομία, καθώς τα οικονομικά μεγέθη της Novo Nordisk δείχνουν πώς η επένδυση στην κλινική έρευνα πολλαπλασιάζει αυτά τα οφέλη.
Ιστορικό πλαίσιο και εξέλιξη. Η Novo Nordisk προκύπτει από τη συγχώνευση δύο δανέζικων εταιρειών (Novo Industri και Nordisk Gentofte) το 1989, έχοντας καθιερωθεί ως παγκόσμιος ηγέτης στην έρευνα και διαχείριση του σακχαρώδους διαβήτη. Η εταιρεία έχει μακρά ιστορία καινοτομιών. Από πρώιμα προϊόντα ζωικής ινσουλίνης και το πρώτο στυλό ινσουλίνης που ήταν μια επανάσταση στη θεραπεία του διαβήτη μέχρι σύγχρονες βιολογικές και μονοκλωνικές θεραπείες. Τις τελευταίες δεκαετίες η Novo Nordisk επεκτάθηκε σε θεραπείες για τη διαχείριση της παχυσαρκίας, σπάνιες νόσους και ενδοκρινολογικές διαταραχές, με αποτέλεσμα να αυξηθεί σημαντικά το κλινικό της έργο και οι επενδύσεις σε έρευνα και ανάπτυξη.
Η Novo Nordisk επενδύει συστηματικά, σε παγκόσμιο επίπεδο, σε πολυάριθμα ερευνητικά κέντρα βασικής και κλινικής έρευνας: σύμφωνα με τις ετήσιες εκθέσεις της εταιρείας, οι δαπάνες για καινοτομία και ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια ξεπερνούν το 1 δισεκατομμύριο ευρώ κάθε χρόνο. Στο υποκατάστημα της Novo Nordisk στην Ελλάδα, το οποίο έχει επιλεγεί να είναι ένα από 25 κέντρα κλινικών μελετών της εταιρείας παγκοσμίως, μόνο την περίοδο 2022–2024 επενδύθηκαν περισσότερα από 23 εκατομμύρια ευρώ για ολοκληρωμένα προγράμματα κλινικών μελετών.
Ελευθερία Δαρλή, Clinical Development Centre Director, Novo Nordisk, Greece
Οι κλινικές δοκιμές και η αξία για τους συμμετέχοντες
Το 2024 στα κλινικά προγράμματα της Novo Nordisk συμμετείχαν περισσότεροι από 39.000 ασθενείς, σε 195 κλινικές δοκιμές και 10.600 ερευνητικά κέντρα τα οποία βρίσκονται σε 60 χώρες. Οι υπό ανάπτυξη θεραπείες κάλυψαν 9 διαφορετικές θεραπευτικές κατηγορίες. Σε πρώτη ανάγνωση οι ασθενείς μας συμβάλουν στην ανάπτυξη νέων θεραπειών, καθώς αυτά τα μεγέθη επιτρέπουν την εξαγωγή ισχυρών, γενικεύσιμων συμπερασμάτων για την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα των υπό ανάπτυξη θεραπειών. Όμως είναι εξίσου σημαντικά και τα λιγότερο απτά οφέλη των κλινικών μελετών, όπως έχουν καταγραφεί από την εταιρεία σε ασθενείς που συμμετείχαν σε αυτές:
- Το 86% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι η συμμετοχή του στην κλινική δοκιμή είχε μακροχρόνια θετική επίδραση στη γενική του υγεία.
- Το 90% των συμμετεχόντων εξέφρασε ότι θα συμμετείχε και πάλι σε κλινική δοκιμή με χορηγό τη Novo Nordisk.
- 4 στους 5 συμμετέχοντες ανέφεραν ότι τα οφέλη της συμμετοχής στην κλινική δοκιμή ξεπερνούσαν τη διάρκεια της δοκιμής.
Πρόσβαση σε νέες θεραπείες. Η εμπορική επιτυχία αρκετών φαρμακευτικών προϊόντων, όπως οι γνωστές θεραπείες της Novo Nordisk, για τον διαβήτη και την παχυσαρκία, ενισχύουν την επένδυση των φαρμακευτικών εταιρειών σε εκτεταμένα κλινικά προγράμματα που διαφέρουν κατά πολύ από τα «σκιώδη πειράματα» περασμένων δεκαετιών. Είναι σπουδαίο το γεγονός ότι τα καινοτόμα προϊόντα που διαθέτει σήμερα η Novo Nordisk στην Ελλάδα, για χρόνια μεταβολικά νοσήματα, στηρίχθηκαν και σε δεδομένα ασθενών από τη χώρα μας. Τα κλινικά προγράμματα αποτελούν ευκαιρίες για βελτίωση της ζωής των ασθενών, πολύ νωρίτερα από την εμπορική διάθεση ενός προϊόντος, ενώ η ασφάλεια ενισχύεται κάθε χρόνο με τη χρήση νέων τεχνολογιών, την ενδελεχή αξιολόγηση κινδύνου/οφέλους των σκευασμάτων υπό τη διαρκή επιστασία των αρχών.
Έμμεσα οφέλη στην οικονομία και την απασχόληση. Τα προγράμματα κλινικής έρευνας που υλοποιούν σε παγκόσμιο επίπεδο φαρμακευτικές εταιρείες όπως η Novo Nordisk στηρίζονται στην άμεση απασχόληση εξειδικευμένου προσωπικού και στη συνεχή ανάπτυξη δεξιοτήτων. Στην Ελλάδα η Novo Nordisk έχει επενδύσει στην ανάπτυξη ενός τμήματος 55 εξειδικευμένων θέσεων εργασίας που απαρτίζουν το Clinical Development Centre Ελλάδας (CDC-Greece), καθώς και σε πολλές άλλες ειδικότητες που υποστηρίζουν ή συνεργάζονται με το κλινικό τμήμα. Οι κύριες ειδικότητες των ανθρώπων που απασχολούνται στο κλινικό τμήμα βασίζονται στις βιολογικές επιστήμες και στις επιστήμες υγείας, ενώ η πλειονότητα των εργαζομένων κατέχουν μεταπτυχιακούς ή διδακτορικούς τίτλους. Η πρόσβαση στην εκπαίδευση είναι μέρος της κουλτούρας της εταιρείας, η οποία τροφοδοτεί και υποστηρίζει τη διαρκή εκπαίδευση, επενδύοντας σε εταιρικά προγράμματα ανάπτυξης των εργαζομένων. Χαρακτηριστικό της λειτουργίας ενός κλινικού τμήματος είναι η ευκαιρία επαναπατρισμού Ελλήνων εργαζομένων (brain regain), οι οποίοι επέστρεψαν στην Ελλάδα για να προσληφθούν στο τμήμα κλινικών μελετών, εφαρμόζοντας στην πράξη το αντικείμενο των σπουδών τους.
Συμπερασματικά:
Η φαρμακευτική βιομηχανία έχει δυναμικό και καταλυτικό ρόλο στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Αυτό που την κάνει να ξεχωρίζει από άλλες βιομηχανίες είναι η διαρκής προσήλωση στην έρευνα και την ανάπτυξη. Είναι ο μηχανισμός ο οποίος συνεχώς αναπτύσσεται και προσθέτει αξία όχι μόνο με τη δημιουργία νέων φαρμακευτικών λύσεων, απαντώντας στις ανάγκες των ασθενών, αλλά συμβάλλοντας ενεργά και στην οικονομική πρόοδο, ανάπτυξη και εξέλιξη των συστημάτων υγείας. Οι κλινικές δοκιμές, η καρδία των προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης, είναι η επένδυση που αποδίδει πολλαπλάσια στην κοινωνία.
