Ανακατατάξεις και λουκέτα στον κλάδο υαλουργίας φέρνουν οι αλλεπάλληλες κρίσεις, καθώς αυξάνουν τα παραγωγικά κόστη στην ενεργοβόρα βιομηχανία, κυρίως λόγω ανατιμήσεων σε ενέργεια και πρώτες ύλες, με ενδεικτικό το λουκέτο στο τελευταίο εργοστάσιο υαλουργίας στην Ελλάδα, στην πρώην βιομηχανία Γιούλα στο Αιγάλεω.
Η απόσυρση της παραγωγικής δραστηριότητας της BA από την Ελλάδα από το τέλος Μαρτίου, εξέλιξη που ανέδειξε η ΓΣΕΕ με ανακοίνωση στήριξης των εργαζομένων, έρχεται σχεδόν 8 χρόνια μετά την εξαγορά και ενσωμάτωση στον πορτογαλικό κολοσσό της ελληνικής Γιούλα και είναι μια ενδεικτική εξέλιξη των παρενεργειών των κρίσεων στον κλάδο. Ειδικά μετά την πανδημία, ο κλάδος δέχθηκε κραδασμούς, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς. Καθώς είναι ένας από τους πιο ενεργοβόρους κλάδους της βιομηχανίας, με την αύξηση του κόστους της ενέργειας πολλές επιχειρήσεις βρέθηκαν σε αδιέξοδο. Πιέσεις όμως δέχθηκε όλη η αλυσίδα αξίας της αγοράς, καθώς τα υψηλά κόστη οδήγησαν σε τιμές τελικών προϊόντων που ήταν δύσκολο να περάσουν στους πελάτες.
Σήμερα, η κατάσταση έχει εξομαλυνθεί εν μέρει, αν και η χαμηλή ζήτηση λόγω της δυσπραγίας που συνδέεται με τον πληθωρισμό, την ίδια στιγμή που έχουν παραχθεί μεγάλου όγκου αποθέματα, εγείρει άλλες προκλήσεις.
Με τις πρόσφατες κρίσεις -την πανδημία, τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, την ενεργειακή κρίση, αλλά και την πιο πρόσφατη διαταραχή στην Ερυθρά Θάλασσα- ο κλάδος της συσκευασίας δοκιμάστηκε. Αν και το γυαλί κερδίζει μερίδιο στην αγορά συσκευασίας, ως πιο βιώσιμο υλικό, οι κρίσεις επηρέασαν τη βιομηχανία τυποποίησης, με συνέπειες στις τιμές στο ράφι λόγω της μετακύλισης μέρους της αύξησης του κόστους ενέργειας και του μεταφορικού κόστους για εισαγωγές από την Κίνα και άλλες ασιατικές αγορές. Ως αποτέλεσμα μεταφέρθηκε παραγωγή γυαλιού από την Κίνα σε εργοστάσια της Ευρώπης. Πρακτικά, οι υαλουργίες για ένα διάστημα είχαν να αντιμετωπίσουν από τη μια μεριά ανεξέλεγκτη ζήτηση παραγγελιών και από την άλλη μια μεγάλη αύξηση του παραγωγικού κόστους, κατάσταση που άρχισε να εξομαλύνεται όταν τα εργοστάσια στην Κίνα επανέρχονταν σταδιακά στην κανονικότητα και όταν άρχισαν να μειώνονται τα κόμιστρα στις μεταφορές. Ωστόσο η διαταραχή προκάλεσε κραδασμούς στην βιομηχανία που είναι εξαιρετικά ευαίσθητη στη μεταβλητότητα των διεθνών αγορών.
Η αναστάτωση από την απόφαση της υαλουργίας BA
Η BA Glass με την απόφαση να διακόψει τη δραστηριότητά της στην Ελλάδα δημιουργεί αναστάτωση σε 121 εργαζόμενους που αποχωρούν με πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου, αλλά και στην αγορά δεδομένου ότι η τοπική εταιρεία αποτελούσε βασικό προμηθευτή άλλων επιχειρήσεων. Η εταιρεία διαβεβαίωσε πάντως ότι διατηρεί τις εμπορικές συνεργασίες που έχει αναπτύξει και αποσύρει μόνο την παραγωγική της δραστηριότητα από την Ελλάδα. Θα συνεχίσει να εξυπηρετεί αυτές τις συνεργασίες από άλλες παραγωγικές μονάδες που διατηρεί στην περιοχή. Πρόκειται μάλιστα για τις παραγωγικές μονάδες που απέκτησε η πορτογαλική BA με την εξαγορά της ελληνικής Γιούλα (Yioula) από τους αδελφούς Βουλγαράκη το 2016.
Τότε, η ελληνική εταιρεία ήταν η μεγαλύτερη υαλουργία στην Νοτιοανατολική Ευρώπη, με εργοστάσια σε Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία και Ουκρανία. Κι ενώ η ελληνική παραγωγή έχει περιοριστεί, η Βουλγαρία ενισχύθηκε με νέο φούρνο πρόσφατα. Ας σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη χώρα εξακολουθεί να προσφέρει στις επιχειρήσεις πιο ελκυστικά εργατικά και φορολογικά κόστη. Στην προκειμένη περίπτωση η BA φορολογείται με τον υψηλότερο φορολογικό συντελεστή στην Ελλάδα και στην Ισπανία (24% και 25% αντίστοιχα) ενώ στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία απολαμβάνει ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση (με συντελεστές 10% και 16% αντίστοιχα). Ωστόσο οι μεγάλη πρόκληση για την BA είναι η συρρίκνωση του περιθωρίου κέρδους μετά τις πρόσφατες κρίσεις.
Εν τω μεταξύ, είχαν προηγηθεί ανακατατάξεις στην αγορά με κινήσεις από επιχειρήσεις με δευτερεύουσα δραστηριότητα στον τομέα υαλουργίας, με ενδεικτική την προσπάθεια της Frigoglass το 2016 να μεταβιβάσει την συγκεκριμένη δραστηριότητα. Την ίδια χρονιά που έκλεισε την μονάδα παραγωγής ψυκτικών θαλάμων στην Κάτω Αχαΐα και μετά την παλινωδία στη συμφωνία με την GZI Mauritius Limited, το 2018 ο όμιλος πούλησε τη θυγατρική του στον κλάδο υαλουργίας στο Ντουμπάι, την Frigoglass Jebel Ali FZE. Επίσης ενδεικτικές είναι και οι εξελίξεις στην Yalco αλλά και στον κλάδο συσκευασίας όπου καταγράφονται σημαντικές συμφωνίες τα τελευταία χρόνια, με πιο πρόσφατη την εξαγορά το 2021 από την Berling Packaging της εταιρείας του Ηλία Βαλαβάνη (Elias Valavanis – Glassworks), προμηθευτή της βιομηχανίας τροφίμων με γυάλινες συσκευασίες – μπουκάλια και βάζα, η οποία μέχρι πριν από λίγα χρόνια διατηρούσε μονάδα παραγωγής αλλά περιορίστηκε σε αποκλειστικά εμπορική δραστηριότητα εισάγοντας τα προϊόντα της από υαλουργίες στη διεθνή αγορά και κυρίως από Βουλγαρία και Ρουμανία. Επίσης η Berling Packaging εξαγόρασε και την ελληνική Style Glass το 2022.
