Χρηματιστήριο: Με 19,1% αύξηση στα καθαρά κέρδη οι εισηγμένες στο 9μηνο
Προς μεγαλύτερη αύξηση για το σύνολο της φετινής χρήσης στα οικονομικά αποτελέσματα σε σχέση με το 2024 στοχεύουν οι εισηγμένες, με αφορμή τα αποτελέσματα του 9μήνου. Η εικόνα που προκύπτει από τα αποτελέσματα εννεαμήνου των 44 εισηγμένων, δεν αφήνει πολλά περιθώρια αμφιβολίας, ότι δηλαδή το 2025 εξελίσσεται καλύτερα απ’ ό,τι προεξοφλούσε η αγορά στο πρώτο μισό της χρονιάς. Η καθαρή κερδοφορία ενισχύθηκε κατά 19,1% και διαμορφώθηκε στα 7,3 δισ. ευρώ, ανατρέποντας την οριακή υποχώρηση που είχε καταγραφεί στο εξάμηνο. Πρόκειται για σαφή επιτάχυνση, με ιδιαίτερη σημασία για τη συνέχεια. Η βελτίωση δεν περιορίστηκε στην τελική γραμμή. Σημειωτέον ότι τα φετινά αποτελέσματα δεν στηρίζονται ούτε σε γυρίσματα πακέτων στο χρηματιστήριο, αλλά ούτε και σε έκτακτα κέρδη. Τα λειτουργικά αποτελέσματα κατέγραψαν άνοδο 13,1%, έναντι μόλις 1,7% στο πρώτο εξάμηνο, αποτυπώνοντας μια πιο ουσιαστική ενίσχυση της επιχειρηματικής δραστηριότητας. Και επειδή οι συγκεκριμένες εταιρείες αντιπροσωπεύουν σχεδόν τα 2/3 της συνολικής κεφαλαιοποίησης του Χρηματιστηρίου Αθηνών (99,7 δισ. ευρώ σε σύνολο 145 δισ.), το δείγμα θεωρείται επαρκώς αντιπροσωπευτικό για τις τάσεις του δεύτερου μισού της χρονιάς. Καθοριστική ήταν η συμβολή του κλάδου διύλισης. Το τρίτο τρίμηνο του 2024 είχε κλείσει με ζημιές 363,5 εκατ. ευρώ. Φέτος, το ίδιο τρίμηνο αποτύπωσε κέρδη 434,7 εκατ. ευρώ, μια μεταβολή που πλησιάζει τα 800 εκατ. ευρώ. Η σύγκριση ευνοείται αφενός από την απουσία της έκτακτης εισφοράς υπερκερδών που είχε επιβαρύνει τα περυσινά αποτελέσματα και αφετέρου από τη θεαματική βελτίωση των περιθωρίων διύλισης. Ενδεικτικά, τα λειτουργικά κέρδη του κλάδου εκτινάχθηκαν από τα 220 εκατ. ευρώ στα 693,5 εκατ. ευρώ. Η δυναμική αυτή φαίνεται να διατηρείται και στο τέταρτο τρίμηνο, με τη Motor Oil να λειτουργεί πλέον πλήρως τις βασικές μονάδες της, σε υψηλότερη δυναμικότητα σε σχέση με την περίοδο πριν από το ατύχημα. Παρά τη θετική εικόνα, η υπέρβαση του ιστορικού ρεκόρ κερδοφορίας του 2024 (11,48 δισ. ευρώ) δεν είναι αυτονόητη. Πέρυσι, το δ’ τρίμηνο είχε ενισχυθεί αποφασιστικά από τη συναλλαγή της Τέρνα Ενεργειακή, η οποία πρόσθεσε περίπου 719 εκατ. ευρώ. Φέτος, τα διυλιστήρια αναμένεται να καλύψουν πάνω από το μισό αυτής της «απουσίας», ενώ επιπλέον στήριξη προβλέπεται από μη οργανικές συνεισφορές, κυρίως από Lamda Development και Viohalco.
Πού θα κλείσει η χρονιά;
Στο υπόλοιπο ταμπλό, οι ενδείξεις παραμένουν σταθερά θετικές. Τουρισμός και λιανεμπόριο εμφανίζουν αυξημένους κύκλους εργασιών, ο ενεργειακός τομέας ενισχύεται από νέες προσθήκες δυναμικότητας, ενώ οι τράπεζες εισέρχονται στο δ’ τρίμηνο με καλύτερες προοπτικές οργανικής κερδοφορίας, καθώς ωριμάζουν οι νέες χορηγήσεις που έφτασαν τα 10,5 δισ. ευρώ στο εννεάμηνο. Οι εκτιμήσεις συγκλίνουν σε καθαρά κέρδη περί τα 11,8 δισ. ευρώ για το σύνολο της Χρήσης. Οι χρηματικές διανομές αναμένεται να κινηθούν κοντά στα περυσινά επίπεδα, όταν από κέρδη περίπου 11,5 δισ. ευρώ διανεμήθηκαν 5,3 δισ. ευρώ. Η όποια απόκλιση σχετίζεται κυρίως με τις αυξημένες επιστροφές κεφαλαίου και τις έκτακτες διανομές που καταγράφηκαν πέρυσι και δεν έχουν επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα. Εφόσον επιβεβαιωθεί η υπέρβαση του περυσινού πήχη, αυτή αναμένεται να συμπέσει χρονικά με την ένταξη του Χρηματιστηρίου Αθηνών στις ανεπτυγμένες αγορές, διευρύνοντας το δυνητικό επενδυτικό κοινό.
Ποιοι παραμένουν στη διοίκηση της ΕΧΑΕ
Τέσσερα από τα 11 μέλη του ΔΣ της ΕΧΑΕ θα παραμείνουν στο νέο διοικητικό συμβούλιο, που θα προκύψει από την έκτακτη Γενική Συνέλευση των μετόχων, μετά την απόκτηση του ελέγχου της εταιρείας από την Euronext. Η Γενική Συνέλευση έχει προγραμματιστεί για 20 Ιανουαρίου 2026 και τα μέλη που παραμένουν είναι (αλφαβητικά) οι:
- Γιώργος Δουκίδης (ως ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος),
- Ξένια Καζόλη (ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος),
- Γιάννης Κοντόπουλος, (παραμένει ως Διευθύνων Σύμβουλος) και
- Νίκος Κρεντεράς (ως ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος).
Το νέο διοικητικό που πλέον ορίζεται από τους Γαλλο-Ολλανδούς, είναι 9μελές (αντί 11μελές που ήταν μέχρι σήμερα) και την πλειοψηφία του θα ανήκει στην πλευρά της Euronext. Σημειώνεται ότι η θητεία του νέου ΔΣ θα είναι τριετής, ενώ η θητεία του υφιστάμενου ΔΣ ολοκληρωνόταν το καλοκαίρι του 2026.
Και μετά το Ταμείο Ανάκαμψης, τι;
Καθησυχαστικά είναι τα μηνύματα για την επόμενη ημέρα του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο θα εκπνεύσει τον Αύγουστο του 2026. Μετά τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας & Οικονομικών, Κυριάκο Πιερρακάκη και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, εκτιμά ότι η επόμενη ημέρα μετά το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δεν συνεπάγεται έλλειψη πόρων, αλλά μια μετάβαση σ’ ένα διαφορετικό, περισσότερο σύνθετο, μείγμα χρηματοδοτικών πηγών. Τα θεμέλια που έβαλαν οι πόροι του RRF τα προηγούμενα χρόνια, κινητοποιώντας δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους και επιταχύνοντας κρίσιμες μεταρρυθμίσεις, θα συνεχίσουν να αποδίδουν καρπούς και μετά το 2026, είπε ο Διοικητής της ΤτΕ, σε συνέντευξή του στο «Βήμα», τονίζοντας ότι πολλές από τις μεταρρυθμίσεις που υλοποιούνται σήμερα υπό το RRF θα έχουν μόνιμο χαρακτήρα και διαρθρωτική επίδραση στην ελληνική οικονομία, αποτελώντας τη βάση για μια διατηρήσιμη μεγέθυνση τα επόμενα χρόνια. Όπως για παράδειγμα, μεταρρυθμίσεις στη Δικαιοσύνη, στον χωροταξικό σχεδιασμό, στην ψηφιοποίηση του κράτους, στο επενδυτικό περιβάλλον, στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στις δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού που ενισχύουν την παραγωγικότητα και βελτιώνουν την ελκυστικότητα της χώρας για επενδύσεις. Εκτός του RRF, πάντως, το νέο πλαίσιο δημόσιων επενδύσεων διασφαλίζει ότι η Ελλάδα δεν θα βρεθεί χωρίς αναπτυξιακούς πόρους μετά το 2026. Το εθνικό σκέλος του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων έχει αυξηθεί μόνιμα κατά 500 εκατ. ευρώ το 2025, ενώ το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2026-2029 προβλέπει σημαντικούς πόρους για δημόσιες επενδύσεις, οι οποίοι, μετά το 2026, σταθεροποιούνται σε επίπεδα περίπου 10-11 δισ. ευρώ ετησίως. Επιπλέον, η χώρα θα χρηματοδοτηθεί με περίπου 8 δισ. ευρώ από τρία νέα ευρωπαϊκά ταμεία: α) το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, β) το Ταμείο Εκσυγχρονισμού και γ) το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων, τα οποία θα υλοποιούνται την περίοδο 2026-2032 και θα στηρίξουν πράσινες, κοινωνικές και αναπτυξιακές δράσεις. Καθοριστικό ρόλο θα διαδραματίσει και το επόμενο ΕΣΠΑ, δηλαδή το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2028-2034, το οποίο σύμφωνα με την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ενδέχεται να φτάσει τα 49,2 δισ. ευρώ, δηλαδή όσο περίπου και το τρέχον πρόγραμμα. Επομένως, οι προγραμματικές ανάγκες για μεγάλα έργα υποδομών, ψηφιακά δίκτυα, ενέργεια, μεταφορές και περιφερειακή ανάπτυξη θα καλύπτονται από ένα ισχυρό μείγμα κοινοτικών και εθνικών πόρων, εξασφαλίζοντας συνέχεια στην αναπτυξιακή προσπάθεια και μετά την ολοκλήρωση του RRF, όπως επισημαίνει ο Γιάννης Στουρνάρας.
Τα μικτά μηνύματα της ΕΛΣΤΑΤ για την εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων
Διττό είναι το μήνυμα που προκύπτει από τη νέα έρευνα σχετικά με την εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων, που παρουσίασε για πρώτη φορά χθες η Ελληνική Στατιστική υπηρεσία (ΕΛΣΤΑΤ). Η ΕΛΣΤΑΤ χωρίζει τους πολυεθνικούς ομίλους σε δύο κατηγορίες: α) στους πολυεθνικούς ομίλους που έχουν έδρα την Ελλάδα (ελληνικοί πολυεθνικοί όμιλοι) και β) στους ξένους πολυεθνικούς ομίλους με παρουσία στην Ελλάδα. Το διπλό μήνυμα εστιάζεται στο γεγονός ότι οι ελληνικοί πολυεθνικοί όμιλοι συρρικνώνονται σε αριθμό, αλλά διευρύνονται σε μέγεθος. Μεταξύ της περιόδου 2022 και 2023 οι αριθμός των ελληνικών πολυεθνικών ομίλων μειώθηκαν από 1.124 σε 929. Σημείωσαν, έτσι, μεγάλη υποχώρηση μέσα σε μια χρονιά κατά 17%. Τα μεγέθη, όμως, των 929 ελληνικών πολυεθνικών ομίλων κατά το 2023 είναι σαφώς αυξημένα κατά +30% σε ότι αφορά στο προσωπικό, κατά +3% αναφορικά με τα έσοδα και κατά +58% αναφορικά με τα ακαθάριστα λειτουργικά αποτελέσματα. Με άλλα λόγια, έχουν λιγότερους ελληνικούς πολυεθνικούς ομίλους, αλλά εμφανίζονται ισχυρότεροι μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, οι ελληνικοί πολυεθνικοί όμιλοι έχουν παρουσία στην μεταποίηση, την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, στις κατασκευές, τις μεταφορές & αποθήκευση, την πληροφόρηση και επικοινωνία, στον χρηματο-οικονομικό τομέα, τη διαχείριση ακίνητης περιουσίας και στις τέχνες & ψυχαγωγία. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τους ξένους πολυεθνικούς ομίλους στη χώρα μας, η ΕΛΣΤΑΤ διαπιστώνει ότι κανένας δεν έχει δραστηριότητες στη μεταποίηση. Η συντριπτική πλειοψηφία τόσο των ελληνικών πολυεθνικών ομίλων όσο και οι ξένης προέλευσης πολυεθνικοί όμιλοι έχει παρουσία στον τριτογενή τομέα, σε ποσοστό άνω του 75%.
Καζίνο Ρόδου: 30ετές deal με «βαρείς» όρους
Με ορίζοντα… τριών δεκαετιών «κλείδωσε» η παραμονή του Καζίνο Ρόδου στο εμβληματικό Grande Albergo delle Rose, μετά την έγκριση από τον Δήμο Ρόδου της παράτασης της μίσθωσης του δημοτικού ακινήτου για επιπλέον 30 χρόνια. Η απόφαση συνοδεύεται από πακέτο αυστηρών όρων, που δείχνουν ότι ο δήμος θέλησε να διασφαλίσει τόσο τα έσοδά του όσο και το αποτύπωμα της επένδυσης. Βασικός άξονας της συμφωνίας είναι η αναπροσαρμογή του ετήσιου μισθώματος στα 625.000 ευρώ, σύμφωνα με τη μελέτη μισθωτικής αξίας του πιστοποιημένου εκτιμητή Νικόλαου Ράμμου, αλλά και η δέσμευση της ΚΑΖΙΝΟ ΡΟΔΟΥ Α.Ε. για επενδύσεις τουλάχιστον 6 εκατ. ευρώ, με ειδικές προβλέψεις λόγω του ιστορικού χαρακτήρα του κτιρίου. Παράλληλα, μπαίνει ρήτρα εργασιακής ειρήνης, με υποχρεωτική σύναψη και διατήρηση επιχειρησιακής συλλογικής σύμβασης εργασίας σε όλη τη διάρκεια της μίσθωσης. Στους όρους περιλαμβάνεται και η παραίτηση της εταιρείας από αξιώσεις επιστροφής αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών για ΔΗΦΟΔΩ, τον Δημοτικό Φόρο Αποχέτευσης και Ύδρευσης για επιχειρήσεις, που καταργήθηκε. Εφόσον οι όροι γίνουν αποδεκτοί εγγράφως, η τελική συμφωνία θα περάσει από το Δημοτικό Συμβούλιο, «σφραγίζοντας» το μέλλον ενός κτιρίου-συμβόλου, που από το 1927 έχει φιλοξενήσει από τον Ωνάση και τον Βενιζέλο έως τον Τσόρτσιλ.
Κινδυνεύει με κατάρρευση η υπεραστική συγκοινωνία
Όσο κυβέρνηση και ΠΟΑΥΣ προσπαθούν να καταλήξουν σε μία συμφωνία, σχετικά με τους διεθνείς διαγωνισμούς για τις αστικές και υπεραστικές συγκοινωνίες στην Περιφέρεια, οι ψυχροί παρατηρητές δεν φοβούνται να εκστομήσουν την πικρή αλήθεια. Ποια είναι αυτή; Ότι στα επόμενα λίγα χρόνια, σε 5-10 χρόνια, η δημόσια συγκοινωνία σε πολλούς νομούς της χώρας δεν θα υφίσταται, επειδή η εκτέλεση δρομολογίων με άδεια λεωφορεία θα είναι πέρα για πέρα ζημιογόνα. Θα συμβεί και σε άλλες περιοχές, αυτό που συνέβη στη Χίο, όπου από τον Αύγουστο του 2025 σταμάτησαν να εκτελούνται υπεραστικά δρομολόγια. Και όταν δεν υπάρχει δημόσια συγκοινωνία, δεν υπάρχει ούτε δημόσια υγεία, ούτε δημόσια εκπαίδευση. Όπως έχει γίνει γνωστό, προτάθηκε στην Αστικό ΚΤΕΛ Χίου ΑΕ να αναλάβει και τα υπεραστικά δρομολόγια. Η εταιρεία, όμως, μετά βίας κατορθώνει να καλύψει τις αστικές περιοχές και προβληματίζεται για το αν και πώς θα συμμετάσχει στον διαγωνισμό που θα προκηρύξει κάποια στιγμή το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Τα ΚΤΕΛ σε νομούς που έχουν πληγεί καίρια από την εσωτερική μετανάστευση και την πληθυσμιακή γήρανση, αντιμετωπίζουν θέμα επιβίωσης. Είναι πολύ συχνό το φαινόμενο, λεωφορεία να εκτελούν δρομολόγια με 2 ή 3 επιβάτες. Το βλέπουμε στα Γρεβενά, σε περιοχές της Καστοριάς, της Κοζάνης, στην Ευρυτανία. Εάν δεν υπάρξει κάποια παρέμβαση, με συγκεκριμένα μέτρα από την πλευρά της Πολιτείας, οι κάτοικοι πολλών περιοχών θα πρέπει να μετακινούνται με ταξί ή με αγροτικά αυτοκίνητα ή όπως μπορούν, για να πάνε στη μεγαλύτερη πόλη, στον γιατρό, τα παιδιά στο σχολείο κ.λπ. Όσο λοιπόν το ΥΠΥΜΕ και η Πανελλαδική Ομοσπονδία Αυτοκινητιστών Υπεραστικών Συγκοινωνιών συζητούν για τους διαγωνισμούς, που θα προκηρυχθούν και για το εάν θα γίνουν, ένας για κάθε Περιφερειακή Ενότητα, όπως δηλαδή προβλέπει ο νόμος 4974/2022 ή, ένας διαγωνισμός για κάθε Περιφέρεια, η πραγματικότητα αποκαλύπτει τις προεκτάσεις του προβλήματος. Και το πρόβλημα είναι σύνθετο. Γι’ αυτό και δεν έχουν προκηρυχθεί διαγωνισμοί ακόμη, παρότι η δημόσια διαβούλευση ολοκληρώθηκε στις 5/11/2025. Για τις αστικές δημόσιες συγκοινωνίες θα υπάρξει ενδιαφέρον από Ελλάδα αλλά και από το εξωτερικό. Επίσης, θα υπάρξει ενδιαφέρον για υπεραστικές γραμμές που φέρνουν έσοδα, π.χ. στο Αθήνα – Θεσσαλονίκη, το Βόλος – Λάρισα, το Πάτρα – Αθήνα, αλλά και για την Κρήτη, νησί μεγάλο και πολύ ζωντανό. Μένει να δούμε ποιες θα είναι οι εξελίξεις, αλλά η χώρα δεν μπορεί να μείνει χωρίς δημόσια υπεραστική συγκοινωνία, εκτός και αν θέλουμε να ερημώσουν ολότελα ολόκληρες περιοχές. Πώς μπορεί αυτή η εξέλιξη να αποτραπεί; Με τη λήψη οικονομικών μέτρων, κοινωνικού χαρακτήρα.
Η Πειραιώς συνεχίζει να στηρίζει την καινοτομία στην περιφέρεια
Στην αιχμή του δόρατος για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας έχουν βάλει οι τράπεζες την ανάδειξη των καινοτόμων επιχειρήσεων του μέλλοντος. Τις οποίες ψάχνουν, ως άλλοι scouters, ανά την επικράτεια και όχι μόνο στα μεγάλα κέντρα. Η Πειραιώς, εν προκειμένω, σε συνεργασία με τον «Κόμβο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας Point of Synergy», συνεχίζει για δεύτερη χρονιά το πρόγραμμα «Piraeus Startup Accelerator». Το πρόγραμμα έχει ως στόχο την υποστήριξη της καινοτόμου νεανικής και νεοφυούς επιχειρηματικότητας, με έμφαση στην ελληνική περιφέρεια. Μετά τα Ιωάννινα και την Πάτρα, η Πειραιώς επεκτείνει το πρόγραμμα, για το 2026, και στη Θράκη με την προσθήκη ενός ακόμα επιταχυντή. Η προετοιμασία για την υλοποίηση του προγράμματος ξεκίνησε το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου στην Ξάνθη, την Κομοτηνή και την Αλεξανδρούπολη, με στόχο τη χαρτογράφηση, την ενεργοποίηση και τη διασύνδεση του οικοσυστήματος καινοτομίας της Θράκης. Σε αυτό το πλαίσιο, πραγματοποιήθηκαν 3 meetups στις αντίστοιχες πόλεις με τη συμμετοχή συνολικά άνω των 160 φοιτητών, ερευνητών, επιχειρηματιών, στελεχών επιχειρήσεων, ακαδημαϊκών και κοινωνικών φορέων, που ανέδειξαν τη δυναμική της περιοχής και την ανάγκη για περαιτέρω υποστήριξη. Επίσης, έχουν ήδη δρομολογηθεί οι εναρκτήριες εκδηλώσεις και τα Ideathons στην Ξάνθη στις αρχές Φεβρουαρίου 2026, στα Ιωάννινα στις αρχές Μαρτίου και στην Πάτρα στο τέλος Μαρτίου 2026.
Το στοίχημα Τερζή για την έρευνα και την καινοτομία
Αλλαγή σκυτάλης είχαμε προ ημερών στη γενική γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας, με τον Δημήτρη Τερζή να αναλαμβάνει το σχετικό χαρτοφυλάκιο. Πρόκειται για μια επιλογή που, αν διαβαστεί σωστά, αποκαλύπτει ότι στο κυβερνητικό επιτελείο υπάρχει επίγνωση ενός βασικού προβλήματος: το μοντέλο έρευνας και καινοτομίας δεν παράγει το αποτύπωμα που θα έπρεπε, αφού λείπει η στρατηγική πυξίδα για το τι είδους έρευνα θέλει η χώρα, σε ποιους τομείς, με ποια σύνδεση μεταξύ παραγωγής και την τεχνολογίας αιχμής. Εδώ ακριβώς -όπως λένε συνομιλητές της στήλης- έρχεται να «κουμπώσει» το προφίλ του Δημήτρη Τερζή. Δεν είναι διοικητικός καριέρας, αλλά άνθρωπος που έχει δουλέψει στην παραγωγή τεχνολογίας, σε startups και πολυεθνικές, σε οικοσυστήματα όπου η καινοτομία δεν είναι όρος πολιτικής αλλά όρος επιβίωσης. Η δε συστηματική ενασχόλησή του με τους πιο hot τομείς, όπως οι τεχνολογίες διττής χρήσης, η κυβερνοασφάλεια και η τεχνητή νοημοσύνη, δίνει ένα σήμα ότι η έρευνα αντιμετωπίζεται ως εργαλείο εθνικής ισχύος και οικονομικής ανθεκτικότητας, σε πλήρη ευθυγράμμιση με τη νέα ευρωπαϊκή ατζέντα. Όπως λένε οι ίδιες πηγές, η διαδρομή του κ. Τερζή στο εξωτερικό και η ουσιαστική σχέση με την tech διασπορά δείχνει μια στροφή από το διαχρονικό αφήγημα του brain drain σε κάτι πιο απαιτητικό: κυκλοφορία ταλέντων με όρους αγοράς. Μένει να δούμε στην πράξη αν ο νέος γενικός γραμματέας καταφέρει να μετατοπίσει το κέντρο βάρους από την απορρόφηση κονδυλίων στην παραγωγή μετρήσιμου τεχνολογικού αποτελέσματος…
