Κι άλλο καμπανάκι για το Ταμείο Ανάκαμψης
Και το Γραφείο Προϋπολογισμού της Βουλής, στη χθεσινή τριμηνιαία έκθεσή του, επισημαίνει τους κινδύνους απώλειας πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Όπως αναφέρεται σε σχέση με την πρόοδο υλοποίησης επενδυτικών σχεδίων του ΤΑΑ «επισημαίνονται καθυστερήσεις οι οποίες, εάν δεν ξεπεραστούν, πιθανόν να έχουν αρνητική επίπτωση τόσο στον ρυθμό ανάπτυξης όσο και στον χρόνο ανάκαμψης του κεφαλαιακού αποθέματος της οικονομίας, όπως είχε επισημανθεί στην Έκθεση του Μαρτίου 2025. Αιτίες των καθυστερήσεων αυτών ενδέχεται να σχετίζονται με τομείς οι οποίοι, όπως αναφέρεται στις πρόσφατες προτάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (Council Recommendation) της 4 Ιουνίου 2025 (2025 European Semester), χρήζουν βελτίωσης. Στις προτάσεις αυτές του Συμβουλίου επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, η ανάγκη για ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης, επιτάχυνση στον χρόνο απονομής δικαιοσύνης που, παρά τις πρόσφατες βελτιώσεις, παραμένει από τους μεγαλύτερους στην EE, αξιοποίηση της πλατφόρμας Strategic Technologies for Europe Platform (STEP) για επενδύσεις σε στρατηγικούς τομείς, και βελτίωση της εκπαίδευσης και ποιότητας των δεξιοτήτων».
H «πράσινη» μετάβαση του Προεδρικού Μεγάρου
Ένα ακόμα «πράσινο» κτίριο θα αποτελέσει μελλοντικά το Προεδρικό Μέγαρο επί της οδού Ηρώδου του Αττικού, για το οποίο σχεδιάζεται η ενεργειακή του αναβάθμιση το προσεχές διάστημα. Το συγκεκριμένο κτίριο, δεδομένου ότι είναι διατηρητέο, για να μπορέσει να γίνει η οποιαδήποτε παρέμβαση, θα πρέπει οι εργασίες να έχουν την έγκριση του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων. Το Συμβούλιο που υπάγεται στο υπουργείο Πολιτισμού, καλείται να δώσει τις τελικές απαντήσεις στην επόμενή του συνεδρίαση, την Πέμπτη, όπου ουσιαστικά θα κριθεί κατά πόσο ανοίγει ο δρόμος για το project ενεργειακής αναβάθμισης του Προεδρικού Μεγάρου. Σημειώνεται ότι το τελευταίο διάστημα υφίσταται η ευρύτερη τάση στα δημόσια ακίνητα, να μετατρέπονται σε βιοκλιματικά όπως για παράδειγμα στην περίπτωση του νέου κτιρίου γραφείων της ΑΑΔΕ στην Πειραιώς, αλλά και στην περίπτωση του νέου κτιρίου που αναζητά να αγοράσει αυτή την περίοδο ο ΔΕΔΔΗΕ για να στεγάσει τα κεντρικά του γραφεία. Και όπως όλα δείχνουν έπεται συνέχεια, καθότι πλέον τα «πράσινα» ή ενεργειακά βιώσιμα κτίρια, δεν αποτελούν πλέον προνόμιο του ιδιωτικού τομέα, όπως συνέβαινε μέχρι πρότινος.
Η νέα παράταση για τη διασύνδεση Δωδεκανήσων
Άλλον ένα μήνα έλαβε παράταση η υποβολή ενδιαφέροντος για το έργο της ενεργειακής διασύνδεσης Κορίνθου-Κω που υλοποιεί ο ΑΔΜΗΕ. Η υποβολή ενδιαφέροντος μετατέθηκε από την αναθέτουσα αρχή για 31 Ιουλίου 2025, αντί 30 Ιουνίου 2025 που ήταν αρχικά. Είναι η δεύτερη παράταση που δίνεται στο διαγωνισμό επιλογής αναδόχου καθώς ο αρχική πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος προέβλεπε την υποβολή των προσφορών 30 Μαίου 2025. Το έργο της ενεργειακής διασύνδεσης Κορίνθου-Κω στοχεύει στην ενεργειακής διασύνδεσης της Δωδεκανήσου με την ηπειρωτική Ελλάδα θα υλοποιηθεί με τη διαδικασία της διαπραγμάτευσης. Είναι ένα έργο μαμούθ, ο προϋπολογισμός του οποίου φτάνει τα 781 εκατ. ευρώ (πλέον ΦΠΑ). Αντικείμενο του έργου θα είναι υλοποίηση τεσσάρων σταθμών για την υποστήριξη της λειτουργία της ενεργειακής γραμμής Συνεχούς Ρεύματος μεταξύ Κορίνθου και Κω (2 x 500 MW). Είναι ένα έργο που θα υλοποιηθεί και θα παραδοθεί με το κλειδί στο χέρι στον ΑΔΜΗΕ, όπως συνέβη με την ενεργειακή διασύνδεσης της Κρήτης με την Αττική. Η συγκεκριμένη σύμβαση αγορά στην ανάπτυξη δυο Σταθμών Μετατροπής και δυο Υποσταθμών για την ηλεκτρική διασύνδεση.
Οι υποψηφιότητες του Δ.Σ. για τον ΣΕΠΕ
Δεκατρείς μέχρι στιγμής είναι οι υποψήφιοι για τον διοικητικό συμβούλιο του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Πληροφορικής Ελλάδος. Εκτός από τους δύο μονομάχους Γιώτα Παπαρίδου και Πάνο Γιαλλέλη θέτουν υποψηφιότητα οι εξής:
- Μιχάλης Κασιμιώτης (HPE)
- Δημήτρης Μανωλόπουλος (Space Hellas)
- Βασίλης Ορφανός (nvisionist)
- Δημήτρης Παπαϊωάνου (Octabit)
- Σπύρος Πουλίδας (IBM Hellas)
- Νίκος Ροδόπουλος (Online Data)
- Κώστας Τζοάνης (Toolbox)
Οι προαναφερόμενοι φέρονται ως υποστηρικτές της σημερινής προέδρου του ΣΕΠΕ Γιώτας Παπαρίδου (που εφόσον εξασφαλίσει τον απαραίτητο αριθμό μελών στο Δ.Σ. τότε θα επανεκλεγεί για 4η θητεία στη θέση αυτή.
Πάντως έχει σχηματιστεί ισχυρή αντιπολίτευση που σχηματίσθηκε υπό Πάνο Γιαλλέλη (Intellisolutions) από τους εξής:
- Θεοφάνη Γιώτη (12PM Consulting)
- Αναστάσιο Μάνο (Dotsoft)
- Θανάση Ναυρόζογλου (Natech) και
- Νίκο Χρηστάκη (HP Hellas).
Η αντιπολίτευση επικρίνει την συμπολίτευση του ΣΕΠΕ και την κατηγορεί ότι ασχολήθηκε με το σήμερα και όχι με το αύριο –ένα αύριο που περιλαμβάνει το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και μαζί του το τέλος της περιόδου των «παχέων αγελάδων» για τον κλάδο. Και η αλήθεια είναι ότι οι δημόσιες παρεμβάσεις του συνδέσμου σχετικά με την καλύτερη αξιοποίηση των τεχνολογιών, την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων/έργων της πολιτείας και εν γένει για την επόμενη μέρα του Ταμείου Ανάκαμψης, απουσίασαν επι μια τουλάχιστον 5ετία, για να μην αναφέρουμε περισσότερο.
Οι ουσιαστικοί λόγοι σύγκρουσης έχουν να κάνουν με το πως μοιράσθηκε το Ταμείο Ανάκαμψης. Πολλοί θεωρούν ότι ο κλάδος υποσκελίσθηκε από μεγαλύτερα ονόματα των τηλεπικοινωνιών, των κατασκευών και του συμβουλευτικού τομέα. Σύμφωνα με τους επικριτές, ο κλάδος αλώθηκε από τους νεοεισερχόμενους που ανέλαβαν το σύνολο των έργων και έγιναν οι «τροχονόμοι» στα μεγάλα τεχνολογικά έργα.
Οι επικριτές της συμπολίτευσης του ΣΕΠΕ θεωρούν ότι η «μοιρασιά» έπρεπε να γίνει, αλλά όχι με τον «άγαρμπο» τρόπο που έγινε και προκάλεσε ακόμη και την παρέμβαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Επίσης αμφισβητείται η αποτελεσματικότητα των έργων, ενώ πολλοί είναι εκείνοι που ανησυχούν ότι οι τηλεπικοινωνιακές, οι κατασκευαστικές, οι συμβουλευτικές εταιρείες, θα παραμείνουν στην συγκεκριμένη αγορά και μετά το πέρας του Ταμείου Ανάκαμψης, συνεχίζοντας να είναι οι επικυρίαρχοι στα τεχνολογικά έργα του δημοσίου.
Καθώς μάλιστα τα έργα θα είναι πολύ λιγότερα απ’ ότι είναι σήμερα, οι παραδοσιακές εταιρείες του κλάδου θα παραδοθούν είτε φθηνά, είτε ακριβά, σε μεγαλύτερους παίκτες.
Τα δάνεια που λείπουν από τις κατασκευές
Επιχορηγήσεις και δάνεια ύψους 6,3 δισ. ευρώ θα κατευθυνθούν σε έργα που έχουν άμεση σχέση με τις Κατασκευές τη διετία 2025-2026, σύμφωνα με την ανάλυση των δράσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπως αναφέρεται σε έρευνα για τις Κατασκευές που διεξήγαγε το ΙΟΒΕ για λογαριασμό του ΤΜΕΔΕ. Το παραπάνω ποσό θα κινητοποιήσει συνολικούς πόρους ύψους 8,7 δισ. ευρώ, οι οποίοι θα συμπληρώσουν άλλες επενδύσεις σε κατασκευές με χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ και άλλους δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους. Τα δάνεια που έχουν χορηγήσει οι εγχώριες τράπεζες στον κλάδο των κατασκευών ανήλθαν σε 3,3 δισ. ευρώ το 2024, ποσό που αντιπροσωπεύει το 4,7% του συνόλου των υπολοίπων χρηματοδότησης προς μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις. Το 2024 οι ροές νέων δανείων στις Κατασκευές ενισχύθηκαν στα 555 εκατ. ευρώ, από 349 εκατ. ευρώ το προηγούμενο έτος. Την περίοδο 2020-2024, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις του κλάδου έλαβαν κατά μέσο όρο το 69% των νέων δανείων και οι μεγάλες το υπόλοιπο 31%.
Όπως εκτιμά η μελέτη, η προσδοκώμενη αύξηση του κύκλου εργασιών των τεχνικών και μελετητικών επιχειρήσεων, θα ενισχύσει τις ανάγκες τους για τραπεζικό δανεισμό. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ, ο συνολικός καθαρός τραπεζικός δανεισμός των επιχειρήσεων του τομέα την περίοδο 2025-2026 θα μπορούσε να αυξηθεί έως 329 εκατ. ευρώ. Για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, η αύξηση των συνολικών τραπεζικών δανείων αντιπροσωπεύει το 9% της συνολικής ετήσιας αύξησης. Οι μικρές επιχειρήσεις συγκεντρώνουν το 15%, οι μεσαίες το 39% και οι μεγάλες το 37% της συνολικής αύξησης του συνολικού τραπεζικού δανεισμού.
Τις ανάγκες αναζήτησης πρόσθετης χρηματοδότησης και ρευστότητας επιτείνουν οι καθυστερήσεις πληρωμών των κατασκευαστικών επιχειρήσεων, κυρίως στον τομέα των δημοσίων έργων. Το ποσοστό έγκαιρων πληρωμών στις Κατασκευές (στοιχεία δ΄ τριμήνου 2023) ανέρχεται μόλις σε 33% στην Ελλάδα (πιο κάτω βρίσκονται μόνο Κροατία, Πορτογαλία, Βουλγαρία και η Ρουμανία με τις μεγαλύτερες καθυστερήσεις) όταν ο σχετικός δείκτης στην Τουρκία ανέρχεται σε 60% και φτάνει μέχρι 96% στη Δανία.
H οικοδομική δραστηριότητα στην Ελλάδα συμβαδίζει με το ύψος της ροής της τραπεζικής χρηματοδότησης μέσω στεγαστικών δανείων, αλλά λιγότερο στενά συγκριτικά με το παρελθόν. Η αγορά στεγαστικών δανείων το 2007 ανερχόταν σε 15,199 δις. ευρώ, έφτασε στα χαμηλά της το 2016 (μόλις 577 εκατ. ευρώ), ξεπέρασε μόλις το 1 δις. το 2021 και το 2024 τα στεγαστικά δάνεια που δόθηκαν ανήλθαν σε 1,432 δις. ευρώ.
Το κόστος δανεισμού των επιχειρήσεων είναι στην Ελλάδα συστηματικά υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, ενώ την πιο πρόσφατη περίοδο αυξήθηκε κατακόρυφα από 2,72% τον Οκτώβριο του 2022 σε 6,03% τον Απρίλιο του 2024, πριν ξεκινήσει μια πορεία αποκλιμάκωσης στο 4,75% έως τον Φεβρουάριο του 2025.
Σημειώνεται ότι η Ελλάδα καταγράφει το χαμηλότερο ποσοστό επενδύσεων σε Κατασκευές ως ποσοστό του ΑΕΠ μεταξύ των χωρών της ΕΕ (οι επενδύσεις σε κατασκευές αντιστοιχούσαν στο 6% του ΑΕΠ το 2024, έναντι 16,3% το 2007, ενώ ο μ.ό. στην ΕΕ των 27 ανέρχεται στο 10,9%).
Χρηματιστήριο: Ποιοι παράγοντες πυροδότησαν το ράλι
Nέα υψηλά 9,5 ετών για Eurobank και Εθνική, ιστορικά υψηλά για το Κρι Κρι και την Profile, παρά τις αναταράξεις, η επενδυτική ψυχολογία στην ελληνική αγορά παραμένει σταθερά ανοδική. Οι πρόσφατες διορθώσεις, αντί να γεννήσουν ανησυχία, εκλαμβάνονται ως ευκαιρία τοποθετήσεων. Το απέδειξε και η χθεσινή συνεδρίαση στο Χρηματιστήριο Αθηνών, όπου η είδηση για εκεχειρία στη Μέση Ανατολή λειτούργησε ως σπίθα. Οι αγοραστές επανήλθαν μαζικά, σπρώχνοντας τους βασικούς δείκτες ψηλότερα.
Όπως σχολιάζει στέλεχος τραπεζικής χρηματιστηριακής στο powergame.gr, «αν δεν υπήρχε η ένταση στη Μέση Ανατολή, η αγορά θα μπορούσε να έχει προσεγγίσει ακόμη και τις 2.000 μονάδες». Το ενδιαφέρον από το εξωτερικό παραμένει ισχυρό και στοχευμένο, απορροφώντας τις ρευστοποιήσεις και διατηρώντας τον βηματισμό ανοδικό.
Έκπτωση και προοπτική
Το περίφημο discount των ελληνικών μετοχών –αν και έχει μειωθεί– παραμένει αισθητό, σε σχέση τόσο με τις ευρωπαϊκές αγορές όσο και με τον ιστορικό τους μέσο όρο. Η έκθεση της Eurobank Equities υπογραμμίζει πως οι ελληνικές τράπεζες συνεχίζουν να διαπραγματεύονται με σημαντική έκπτωση έναντι των ομολόγων τους στον ευρωπαϊκό Νότο. Χαρακτηριστικό: Εθνική και Eurobank κατέγραψαν νέα υψηλά.
Στον τραπεζικό τομέα, η επίσκεψη του CEO της UniCredit στην Αθήνα αναθέρμανε τα σενάρια για αύξηση του ποσοστού της ιταλικής τράπεζας στην Alpha Bank, ενώ στο μέτωπο των εισηγμένων, η επικείμενη εισαγωγή της Metlen στο Λονδίνο και η αναθεώρηση του EBITDA οδηγούν τους αναλυτές σε ανοδικές αναθεωρήσεις. Η Edison αύξησε την τιμή-στόχο στα 60 ευρώ, βλέποντας θετικό μομέντουμ από τη διεθνή προβολή της εταιρείας.
Στη χθεσινή συνεδρίαση ξεχώρισε ο κλάδος του τουρισμού. Μετοχές που είχαν πιεστεί λόγω της γεωπολιτικής αστάθειας ανέκαμψαν, με την Aegean να αγγίζει ξανά τα 12 ευρώ. Θετική πορεία κατέγραψαν επίσης ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών, ο Παπουτσάνης, και μετοχές συνδεδεμένες με τον ευρύτερο τουριστικό κύκλο, όπως οι λιμενικές.
Από τις τράπεζες μέχρι τα λιμάνια και τον τουρισμό, το ελληνικό χρηματιστήριο μοιάζει να κινείται σε μια σιωπηλή δυναμική. Αντιδρά ψύχραιμα σε εξωγενείς κραδασμούς, απορροφά τους κραδασμούς των κερδοσκοπικών κινήσεων και διατηρεί βλέμμα στραμμένο στο βάθος. Όχι χωρίς κινδύνους – αλλά με στέρεες ενδείξεις ότι οι προσδοκίες, τουλάχιστον προς ώρας, δεν χτίζονται στον αέρα.
Το πρώτο Δ.Σ. της REDS Hospitality
Η επικεφαλής της REDS Ιωάννα Δρέττα κατέχει τη θέση της προέδρου και της διευθύνουσας συμβούλου και στη θυγατρική REDS Hospitality η οποία ιδρύθηκε πριν από λίγες εβδομάδες με στόχο τη δραστηριοποίηση στην αξιοποίηση ακινήτων που συνδέονται με τον τουρισμό και τη φιλοξενία. Στο πρώτο διοικητικό συμβούλιο της νέας εταιρείας συμμετέχουν επίσης οι κ.κ. Κώστας Τούμπουρος και Κώστας Κόλλιας.
Η αλλαγή σκυτάλης στη Grivalia Hospitality
Σε σημαντικές αλλαγές στο Διοικητικό της Συμβούλιο και στην εκπροσώπησή της προχώρησε η Grivalia Hospitality με την αποχώρηση της Ναταλίας Στράφτη από τη θέση της Διευθύνουσας Συμβούλου και την ανάληψη του ρόλου από τον πρόεδρο του ΔΣ, Γιώργο Χρυσικό.
Η αποχώρηση της Στράφτη έρχεται σε μια περίοδο που η Grivalia Hospitality βρίσκεται στο επίκεντρο της τουριστικής και ξενοδοχειακής ανάπτυξης στην Ελλάδα, με επενδυτικά projects υψηλού προφίλ. Ο Γιώργος Χρυσικός, που αναλαμβάνει πλέον και τα καθήκοντα CEO, είναι πρόσωπο κλειδί στην Grivalia από την ίδρυσή της, με ισχυρή παρουσία στον ευρύτερο real estate χώρο. Αξιοσημείωτο είναι ότι η αποχώρηση της κυρίας Στράφτη πραγματοποιείται λίγους μήνες μετά από δηλώσεις του κ. Χρυσικού που τη στήριζαν δημόσια, με αναφορές στις προκλήσεις που καλούνταν να διαχειριστεί, όπως τα projects στον Παναμά και στη Μύκονο.
Νέα ζωή αποκτά το πρώην εργοστάσιο της ΔΕΛΤΑ στον Ταύρο
Μια από τις τελευταίες βιομηχανικές μνήμες του Ταύρου αλλάζει σελίδα. Το παλιό εργοστάσιο παγωτού της ΔΕΛΤΑ, που στέγαζε για δεκαετίες την παραγωγή φρέσκου γάλακτος από το 1965 έως και τις αρχές του 2020, πέρασε πλέον σε νέα χέρια. Με τίμημα που αγγίζει τα 8 εκατομμύρια ευρώ, το ακίνητο αποκτήθηκε μέσω της Barnes Greece από την εταιρεία MRP Elaionas A.E., συμφερόντων του Bart Meijer, επικεφαλής ενός από τους μεγαλύτερους αναπτυξιακούς ομίλους στην Ολλανδία.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο νέος ιδιοκτήτης σχεδιάζει να μετατρέψει το πρώην βιομηχανοστάσιο σε ένα σύγχρονο συγκρότημα μικρών, προσιτών κατοικιών, με κοινόχρηστους χώρους και παιδικές χαρές. Ένα πρότζεκτ με κοινωνική στόχευση, σε μια γειτονιά που αναζητά την αστική της ανανέωση χωρίς να χάσει τον χαρακτήρα της. Αν τελικά το σχέδιο προχωρήσει, θα πρόκειται για ένα ακόμη παράδειγμα της μετάβασης της Αθήνας από τη βιομηχανική εποχή στην εποχή των μικτών χρήσεων και της κατοικίας με κοινωνικό αποτύπωμα.
Οι ελεγκτές του OLAF και η σύμβαση 635 της ΕΡΓΟΣΕ
Για δεύτερη ημέρα βρέθηκαν χθες οι ελεγκτές του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF) στα γραφεία της ΕΡΓΟΣΕ καθώς ψάχνουν τη σύμβαση 635 (Τιθορέα – Δομοκός) για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας. Η τελευταία διερευνά την υπόθεση με βάση στοιχεία που κατέθεσε, σύμφωνα με πληροφορίες, το ίδιο στέλεχος της κρατικής εταιρείας που είχε δημιουργήσει πολύ θόρυβο και γύρω από τη σύμβαση 717 για την τηλεδιοίκηση και σηματοδότηση του σιδηροδρομικού δικτύου στα υπόλοιπα τμήματα του άξονα Αθηνών – Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για τη σύμβαση που βρέθηκε στο ραντάρ δικαστικών και ελεγκτικών αρχών μετά την τραγωδία στα Τέμπη. Το σωστό είναι, πάντως, να ψάξουν οι ευρωπαίοι εισαγγελείς το σύνολο των εργολαβιών για σηματοδότηση του σιδηροδρομικού δικτύου την τελευταία 25ετία. Τότε μπορεί να πέσουν πάνω σε ευρήματα που μπορεί να στενοχωρήσουν ορισμένους από τους όψιμους «αγωνιστές της διαφάνειας».
