Μόνο το 32% των θέσεων πλήρους απασχόλησης στον παγκόσμιο κλάδο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ΑΠΕ, κατέχουν γυναίκες, σύμφωνα με νέα έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (IRENA). Η συμμετοχή τους αυξάνεται ελαφρώς στις θέσεις μερικής απασχόλησης, φτάνοντας το 39%, ωστόσο η ανισότητα στις ανώτερες θέσεις παραμένει έντονη: μόνο το 19% των ηγετικών ρόλων στον κλάδο κατέχεται από γυναίκες.
Η έρευνα της IRENA, με τίτλο «Renewable Energy: A Gender Perspective», διερεύνησε τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες κατά την είσοδο, εξέλιξη και παραμονή τους στην αγορά εργασίας των ΑΠΕ, ενώ προτείνει πολιτικές λύσεις για την ενίσχυση της ισότητας.
Η μελέτη της IRENA στις ΑΠΕ και τα βασικά ευρήματα για τις γυναίκες
Η παγκόσμια έρευνα πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά από τον Μάρτιο έως το τέλος του 2024 και συγκέντρωσε 1.421 απαντήσεις από 119 χώρες. Από αυτές, οι 1.192 προήλθαν από ιδιώτες και οι 233 από οργανισμούς.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι γυναίκες εκπροσωπούνται περισσότερο σε διοικητικούς και υποστηρικτικούς ρόλους, ενώ οι τεχνικές και επιστημονικές θέσεις (STEM) — όπως μηχανικοί, τεχνικοί εγκαταστάσεων και ηλεκτρολόγοι — παραμένουν κυρίως ανδροκρατούμενες.
Αντίθετα, οι γυναίκες υπερεκπροσωπούνται σε μη τεχνικούς και διοικητικούς ρόλους, ενώ η παρουσία τους στις θέσεις λήψης αποφάσεων παραμένει χαμηλή.
Ιδιωτικός τομέας και δημόσιες υπηρεσίες
Η συμμετοχή των γυναικών διαφέρει ανάλογα με το είδος του οργανισμού. Στον ιδιωτικό τομέα, μόλις 25% των εργαζομένων πλήρους απασχόλησης είναι γυναίκες. Αντίθετα, σε κυβερνητικούς, μη κυβερνητικούς και κοινωνικούς οργανισμούς, το ποσοστό φτάνει στο 35%.
Η μελέτη αναδεικνύει επίσης ότι οι γυναίκες αντιμετωπίζουν διαφορετικά επίπεδα διάκρισης ανά περιοχή: στη Λατινική Αμερική και την Καραϊβική, το 55% των γυναικών δήλωσαν ότι έχουν βιώσει διακρίσεις λόγω φύλου, έναντι ποσοστών κάτω ή ίσων με τον παγκόσμιο μέσο όρο στις υπόλοιπες περιοχές.
Διακρίσεις και «διαρροή ταλέντων» στις ΑΠΕ
Σχεδόν μία στις δύο γυναίκες που εργάζονται στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έχει βιώσει κάποια μορφή διάκρισης λόγω φύλου. Οι πιο έμπειρες επαγγελματίες φαίνεται να το αντιμετωπίζουν συχνότερα, ενδεχομένως επειδή δραστηριοποιούνται περισσότερα χρόνια στον κλάδο.
Στις αναπτυσσόμενες χώρες, οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να εγγραφούν σε τεχνικές ή επαγγελματικές σχολές που σχετίζονται με την ενέργεια, ενώ παρότι είναι καλά εκπροσωπημένες στα μεταπτυχιακά προγράμματα, η μετάβασή τους στην απασχόληση παραμένει πιο δύσκολη — το φαινόμενο που η IRENA αποκαλεί «leaky pipeline» (διαρροή ταλέντων).
Ανάγκη για μέντορες, πρότυπα και ευελιξία
Η έκθεση υπογραμμίζει ότι απαιτούνται προγράμματα καθοδήγησης (mentoring), πρότυπα γυναικών και στοχευμένες δράσεις ενημέρωσης για να προσελκυστούν και να παραμείνουν περισσότερες γυναίκες στον κλάδο.
Η ευελιξία στην εργασία και η στήριξη για τη φροντίδα παιδιών θεωρούνται απαραίτητα μέτρα για τη διατήρηση των γυναικών στο εργατικό δυναμικό. Παράλληλα, η έκθεση καλεί τις κυβερνήσεις να αναπτύξουν περιφερειακά προγράμματα ενίσχυσης της ισότητας φύλων και της συμμετοχής των γυναικών στην ενεργειακή μετάβαση.
Η ισότητα φύλων ως προϋπόθεση της ενεργειακής μετάβασης
Αν και ο κλάδος των ανανεώσιμων πηγών εμφανίζει καλύτερη εκπροσώπηση γυναικών σε σχέση με άλλους ενεργειακούς τομείς, η πρόοδος από το 2019, όταν δημοσιεύθηκε η προηγούμενη έκθεση, είναι περιορισμένη.
Ο Γενικός Διευθυντής της IRENA, Φραντσέσκο Λα Καμέρα, τόνισε ότι «η προώθηση της ισότητας φύλων στον τομέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας εξαρτάται από αξιόπιστα δεδομένα, στοχευμένες πολιτικές και ενεργή συνεργασία όλων των εμπλεκομένων».
«Ο κλάδος έχει ακόμη πολύ δρόμο να διανύσει», πρόσθεσε. «Για να αξιοποιηθεί πλήρως το δυναμικό της ενεργειακής μετάβασης, οι γυναίκες πρέπει να αναγνωριστούν ως ισότιμες εταίροι και ηγέτιδες στη διαμόρφωση του μέλλοντος των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας».
