Στο τρίτο κομμάτι του μεγάλου ενεργειακού παζλ στρέφεται πλέον η προσοχή της κυβέρνησης τις επόμενες ημέρες: Το πρώτο κομμάτι αφορά στην εξόρυξη υδρογονανθράκων, με την ExxonMobil, τη μεγαλύτερη αμερικανική εταιρία ενέργειας, να υπογράφει συμφωνία για να αποκτήσει το 60% της παραχώρησης στο Block 2, στη θαλάσσια περιοχή στο βορειοδυτικό Ιόνιο Πέλαγος και να επενδύσει περί τα 80.000.000 δολάρια ώστε σε συνεργασία με την Energean και την HelleniQ Energy να προχωρήσει η ερευνητική γεώτρηση στα τέλη του 2026 ή στις αρχές του 2027.
Το δεύτερο κομμάτι είναι το ισχυρό επενδυτικό και πολιτικό ενδιαφέρον από την Ουάσινγκτον για τον Κάθετο Διάδρομο, μέσω του οποίου το φυσικό αέριο θα φτάνει από την Αλεξανδρούπολη μέχρι την Οδησσό – παρακάμπτοντας τα στενά του Βοσπόρου – με τον αγωγό μεταφοράς φυσικού αερίου από την Ελλάδα προς τη Βουλγαρία και στη συνέχεια τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, τη Μολδαβία και την Ουκρανία, στο οποίο προστίθεται η κρίσιμη συμφωνία για μακροχρόνιο συμβόλαιο αμερικανικού φυσικού αερίου προς την Ελλάδα με τη ΔΕΠΑ και τον AKTOR.
Το τρίτο κομμάτι έχει να κάνει με την ηλεκτρική διασύνδεση της Ελλάδας με την Κύπρο, με τα γνωστά προβλήματα που έχουν ανακύψει τους τελευταίους μήνες. Αθήνα και Λευκωσία φέρονται αποφασισμένες να προχωρήσουν στα απαραίτητα βήματα για την ολοκλήρωση της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ (Great Sea Interconnector, πρώην EuroAsia Interconnector), που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα και συνάμα πιο φιλόδοξα υποθαλάσσια έργα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο. Πρόσφατα, μετά από δύο χρόνια μεταβιβάστηκαν οι άδειες στον ΑΔΜΗΕ, οι δύο ρυθμιστικές αρχές ΡΑΑΕΥ και ΡΑΕΚ έχουν αναπτύξει καλή γραμμή επικοινωνίας, οι δύο πλευρές επιχειρούν βήμα-βήμα να επιλύσουν τις τεχνικές και οικονομικές εκκρεμότητες. Αρμόδιος κυβερνητικός παράγοντας με τον οποίο συνομιλήσαμε έδειξε συγκρατημένη αισιοδοξία, χωρίς ωστόσο να μπορεί να τοποθετηθεί με σιγουριά για χρονοδιάγραμμα και τρόπο υπέρβασης των εμποδίων και υλοποίησης του έργου.
Ο Υπουργός Ενέργειας του Ισραήλ, Έλι Κοέν, έβαλε ωστόσο μια νέα παράμετρο, αυτή της πιθανής κατασκευής πρώτα του τμήματος Ισραήλ – Κύπρου και κατόπιν του τμήματος Κύπρου – Ελλάδας. «Αυτή τη στιγμή, βάσει σχεδίου, η πρώτη φάση είναι να δημιουργηθεί η γραμμή μεταξύ Κρήτης και Κύπρου και η δεύτερη είναι να δημιουργηθεί μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ. Ίσως θα πρέπει να σκεφθούμε να αλλάξουμε τη σειρά και να ξεκινήσουμε με τη σύνδεση Ισραήλ-Κύπρου προκειμένου να εξοικονομήσουμε χρόνο», δήλωσε σε συνέντευξή του στην «Καθημερινή της Κυριακής».
Το θέμα της ηλεκτρικής διασύνδεσης φέρεται να συζητήθηκε την περασμένη Πέμπτη στο Ζάππειο, στο πλαίσιο της Συνόδου των Υπουργών Ενέργειας της πρωτοβουλίας 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και Ηνωμένες Πολιτείες), με το κοινό ανακοινωθέν να περιλαμβάνει μια παράγραφο που θα μπορούσε να ερμηνευθεί ως έμμεση στήριξη των ΗΠΑ στο έργο. «Οι υπουργοί επαναβεβαίωσαν και τη στήριξή τους σε ευρύτερα έργα περιφερειακής διασυνδεσιμότητας, τόσο σε αυτά που βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη όσο και σε μελλοντικά, στο πλαίσιο του Διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC), στην ανάπτυξη της ενέργειας και στη συνεργασία για την προστασία των ενεργειακών υποδομών», αναφέρεται στην κοινή δήλωση. Ο κ. Παπασταύρου μάλιστα ανέφερε χθες, μιλώντας στο Ertnews, ότι στη συνάντηση αυτή «δηλώθηκε υποστήριξη των ΗΠΑ σε όλα τα έργα ενεργειακής σύνδεσης που υφίστανται ή θα γίνουν, τη δημιουργία ενός ενεργειακού κέντρου, τη διασφάλιση σταθερότητας και ενίσχυσης της Ανατολικής Μεσογείου».
Για το επίμαχο αυτό ζήτημα θα συναντηθούν στις Βρυξέλλες ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, ο ομόλογός του της Κύπρου Γιώργος Παπαναστασίου και ο Επίτροπος Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Νταν Γιόργκενσεν, σε μία προσπάθεια να εξευρεθεί κοινός τόπος για την επίλυση των εκκρεμών ζητημάτων. Ο Ευρωπαίος Επίτροπος, εξάλλου, απαντώντας προ ημερών σε ερώτηση του ευρωβουλευτή Νίκου Φαραντούρη, ανέφερε ότι «ο αγωγός διασύνδεσης «Great Sea Interconnector» (GSI) είναι ένα «έργο στρατηγικής σημασίας» που θα τερματίσει την ενεργειακή απομόνωση της Κύπρου. Όπως σημείωσε στη συνέχεια, «η Επιτροπή υποστηρίζει σθεναρά το έργο GSI», το οποίο είναι έργο κοινού ενδιαφέροντος (ΕΚΕ) και στο οποίο έχει διατεθεί επιχορήγηση ύψους 657 εκατ. ευρώ στο πλαίσιο του μηχανισμού «Συνδέοντας την Ευρώπη». Ο κ. Παπαναστασίου, ερωτηθείς στο Ζάππειο (από τα «Παραπολιτικά») για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης, αναγνώρισε ότι «έχει τεχνικές, οικονομικές και γεωπολιτικές προκλήσεις» και απέφυγε να απαντήσει για την υλοποίησή του.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης – που είχε συζητήσει κατ’ ιδίαν το ζήτημα αυτό με τον Νίκο Χριστοδουλίδη τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη – έχει αποφασίσει να κινηθεί πάνω σε δύο γραμμές: Πρώτον ότι οι σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου παραμένουν αδιατάρακτες, ανεξάρτητα από τη εξέλιξη του έργου αυτού. Δεύτερον, ότι το έργο θα προχωρήσει εφόσον λυθούν οι οικονομοτεχνικές εκκρεμότητες.
