Το εννιασέλιδο προσχέδιο συμφωνίας που παρουσιάστηκε στη σύνοδο για το Κλίμα στη Βραζιλία, COP30, αφήνει άλυτα πολλά αμφιλεγόμενα θέματα, αντικατοπτρίζοντας το βαθύ χάσμα σχετικά με τον τρόπο ενίσχυσης των αναπτυσσόμενων κρατών ώστε να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή, αλλά και τον τρόπο με τον οποίο τα κράτη θα τηρήσουν τη δέσμευσή τους του 2023 για μετάβαση μακριά από τα ορυκτά καύσιμα.
Διαπραγματευτές των Ηνωμένων Εθνών στην COP30 παρουσίασαν ορισμένες επιλογές για την αντιμετώπιση της απογοητευτικής παγκόσμιας προόδου στον περιορισμό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αλλά οι χώρες μεταξύ τους εξακολουθούν να διαφωνούν έντονα σε ζητήματα χρηματοδότησης και εμπορικής πολιτικής, αναφέρει το Bloomberg.
Το προσχέδιο δημοσιοποιήθηκε μία ημέρα πριν την επιστροφή του Προέδρου της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, στις διαπραγματεύσεις στο Μπελέμ, με στόχο να ενισχύσει την προοπτική των συνομιλιών. Στην έναρξη της διάσκεψης ο Λούλα είχε ζητήσει οδικούς χάρτες για την αντιμετώπιση της αποψίλωσης και την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, ωστόσο το προσχέδιο της Τρίτης απέχει από αυτό το επίπεδο δέσμευσης. Η βραζιλιάνικη προεδρία της COP30 επιδιώκει να ολοκληρώσει ένα πρώτο «πακέτο» αποφάσεων μέχρι την Τετάρτη.
Ανεπάρκεια διαθέσεων για κλιματική δράση στην COP30
Σύμφωνα με τον Ντέιβιντ Γουάσκοου, διεθύνοντα σύμβουλο για θέματα διεθνούς κλίματος στο World Resources Institute, η παρουσία του Λούλα «μπορεί να επηρεάσει την ταχύτητα των διαπραγματεύσεων».
Το κείμενο κατατίθεται μετά από περισσότερο από μία εβδομάδα συζητήσεων στην πόλη του Αμαζονίου, καθώς ο Πρόεδρος της COP30, Αντρέ Κορέα ντε Λάγο, καλεί τα κράτη «να ενωθούν» πίσω από αυτό που αποκαλεί «απόφαση mutirão», έναν βραζιλιάνικο όρο που παραπέμπει σε συλλογική προσπάθεια.
Ακτιβιστές καταγγέλλουν ότι μεγάλο μέρος της πρότασης δεν επαρκεί για να αντιμετωπίσει την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων που οδηγεί την κλιματική αλλαγή — ούτε για να υποστηρίξει τα φτωχότερα κράτη που προσπαθούν να αναπτυχθούν χωρίς να βασίζονται σε αυτά. Η Ρέιτσελ Κλίτους, διευθύντρια πολιτικής για θέματα ενέργειας στην Union of Concerned Scientists, δήλωσε πως οι προτάσεις «υπολείπονται κατά πολύ του επιπέδου φιλοδοξίας που απαιτεί αυτή η COP», χαρακτηρίζοντας το σχέδιο «υπερβολικά αδύναμο» στη σταδιακή κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και «πολύ φτωχό» στη χρηματοδότηση.
COP30: Πώς το προσχέδιο που παρουσιάστηκε επιχειρεί να αντιμετωπίσει τα βασικά ζητήματα
Το προσχέδιο προτείνει τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις για την αντιμετώπιση της απόκλισης ανάμεσα στις υφιστάμενες —ή δεσμευμένες— μειώσεις εκπομπών και σε αυτές που απαιτούνται ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της Συμφωνίας των Παρισίων για περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5°C.
- Η πρώτη επιλογή προβλέπει ετήσια διαδικασία εξέτασης του θέματος για να αντιμετωπιστεί το έλλειμμα, να ενισχυθεί η ανταλλαγή γνώσεων και να αναβαθμιστούν οι εθνικές δεσμεύσεις.
- Η δεύτερη προτείνει την έναρξη ενός εθελοντικού «Παγκόσμιου Επιταχυντή Εφαρμογής», που θα στηρίζει τις χώρες στην υλοποίηση των μέτρων περιορισμού εκπομπών.
- Η τρίτη προτείνει τη δημιουργία ενός «Οδικού Χάρτη του Μπελέμ για τον 1,5°C», ο οποίος θα εντοπίζει τρόπους επιτάχυνσης δράσεων και θα καταγράφει τις ανάγκες διεθνούς συνεργασίας και επενδύσεων. Το σχετικό πόρισμα θα παρουσιαστεί στην επόμενη COP.
Μετάβαση πέρα από τα ορυκτά καύσιμα
Δύο χρόνια μετά τη συμφωνία σχεδόν 200 κρατών για «δίκαιη, ομαλή και ισότιμη» μετάβαση πέρα από τα ορυκτά καύσιμα, στη Βραζιλία οι χώρες προσπαθούν να δώσουν πιο σαφές περιεχόμενο σε αυτή τη δέσμευση. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι η COP30 θα καταλήξει σε συγκεκριμένη τελική συμφωνία. Το προσχέδιο περιλαμβάνει δύο επιλογές —και μία τρίτη που είναι «καμία αναφορά».
Η πιο φιλόδοξη επιλογή ενθαρρύνει τις χώρες να συνεργαστούν για την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα, με υπουργική στρογγυλή τράπεζα για δημιουργία εθνικών οδικών χαρτών μετάβασης και αντιμετώπισης της αποψίλωσης των δασών. Η δεύτερη προτείνει απλώς τη δημιουργία εργαστηρίου ανταλλαγής εμπειριών. Ο υπουργός Ενέργειας του Ηνωμένου Βασιλείου, Εντ Μίλιμπαντ, δήλωσε πως «δεν υπάρχει απάντηση στην κλιματική κρίση χωρίς δράση απέναντι στα ορυκτά καύσιμα», καλώντας σε ενίσχυση των προτάσεων.
Χρηματοδότηση για αναπτυσσόμενες χώρες
Το προσχέδιο αναδεικνύει τη διαχρονική σύγκρουση γύρω από τη χρηματοδότηση των αναπτυσσόμενων κρατών, τα οποία καλούνται να αναπτυχθούν χωρίς ορυκτά καύσιμα και ταυτόχρονα να προσαρμοστούν σε επιπτώσεις που δεν δημιούργησαν τα ίδια.
Μία πρόταση ζητά «νομικά δεσμευτικό σχέδιο» χρηματοδότησης — κάτι που πολλές ανεπτυγμένες χώρες, όπως η ΕΕ, δύσκολα θα αποδεχτούν. Το σχέδιο αυτό θα περιλαμβάνει κοινό σύστημα παρακολούθησης της χρηματοδότησης και δίκαιη επιμερισμένη συνεισφορά. Άλλη επιλογή προβλέπει νέο πρόγραμμα εργασίας για κινητοποίηση πρόσθετων πόρων. Η τρίτη προβλέπει διετές πρόγραμμα για την άρση εμποδίων στη χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένης της μεταρρύθμισης διεθνών χρηματοπιστωτικών θεσμών.
