Η ΑΝΑΚΕΜ Α.Ε. αποτελεί το μεγαλύτερο Πανελλαδικά Συλλογικό Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων Εκσκαφών, Κατασκευών & Κατεδαφίσεων (ΣΣΕΔ ΑΕΚΚ). Σκοπός της είναι η συμβολή στην επίτευξη του εθνικού στόχου για την εναλλακτική διαχείριση των ΑΕΚΚ, η τήρηση της νομοθεσίας και η προστασία του περιβάλλοντος.
Ο όρος «κυκλική οικονομία» αφορά τη διαχείριση των αποβλήτων με στόχο την αξιοποίηση των δευτερογενών υλικών που προκύπτουν από την επεξεργασία τους. Ένα από τα ισχυρότερα ρεύματα αποβλήτων στην Ευρώπη, αλλά και στη χώρα μας, είναι τα Απόβλητα Εκσκαφών, Κατασκευών και Κατεδαφίσεων (ΑΕΚΚ), η ετήσια παραγωγή των οποίων εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει έως και τα 15 εκατομμύρια τόνους.
Η διαχείριση των αποβλήτων αυτών στην Ελλάδα πραγματοποιείται μέσω συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης, τα οποία συνεργάζονται αφενός με τους υπόχρεους παραγωγούς των αποβλήτων και αφετέρου με τις αδειοδοτημένες μονάδες ανακύκλωσης που αναλαμβάνουν την παραλαβή, επεξεργασία και αξιοποίησή τους.
Στόχος είναι η ανακύκλωση του 70% της ετήσιας παραγωγής έως το 2030. Σήμερα, το συνολικό ποσοστό ανακύκλωσης που έχει επιτευχθεί από τα συστήματα ανέρχεται περίπου στο 40%, ενώ η γεωγραφική κάλυψη φτάνει το 93%.
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΑΝΑΚΕΜ συνεισφέρει το 90% της γεωγραφικής κάλυψης, διαθέτοντας το πυκνότερο δίκτυο εξυπηρέτησης με περισσότερες από 230 μονάδες ανακύκλωσης σε 69 Περιφερειακές Ενότητες της χώρας και 13 Περιφέρειες, καθώς και περίπου το 30% του συνολικού ποσοστού ανακύκλωσης. Εξυπηρετεί περισσότερα από 17.000 τεχνικά έργα ετησίως, υποστηρίζοντας τόσο τους υπόχρεους διαχειριστές για την ορθή τήρηση των διαδικασιών που απαιτούνται, ώστε τα απόβλητα να οδηγούνται σε κατάλληλες εγκαταστάσεις, όσο και τις ίδιες τις μονάδες ανακύκλωσης ώστε η λειτουργία τους να είναι τεχνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά βιώσιμη. Την περίοδο 2013 – 2024 η ΑΝΑΚΕΜ διαχειρίστηκε περισσότερους από 20 εκ. tn ΑΕΚΚ διαθέτοντας ποσότητα της τάξης των 10 εκ. tn δευτερογενών υλικών
Ωστόσο, παρότι η συζήτηση αφορά την κυκλική οικονομία, στην περίπτωση των ΑΕΚΚ η πραγματικότητα παραμένει γραμμική. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη προδιαγραφών που θα επέτρεπαν την αξιοποίηση των δευτερογενών υλικών στα έργα τεχνικών υποδομών, είτε δημόσιου είτε ιδιωτικού χαρακτήρα. Ειδικότερα στα δημόσια έργα απαιτείται η τροποποίηση των άρθρων των Τιμολογίων Εργασιών και η κατάργηση της απαίτησης χρήσης αποκλειστικά λατομικών προϊόντων.
Παράλληλα, ο θεσμός των Πράσινων Δημοσίων Συμβάσεων πρέπει να αξιοποιηθεί ουσιαστικά, καθιστώντας υποχρεωτικό κριτήριο τη χρήση δευτερογενών υλικών από ΑΕΚΚ στα δημόσια τεχνικά έργα. Επιπλέον, θα πρέπει να θεσπιστούν κίνητρα, όπως η μείωση ή ακόμη και η εξάλειψη του ΦΠΑ κατά την προμήθεια τέτοιων υλικών, και να βελτιστοποιηθούν οι νομοθετικές ρυθμίσεις που αφορούν την εκτίμηση των παραγόμενων ΑΕΚΚ στα έργα.
Επιμέρους ζητήματα, όπως ο ρόλος του ελεγκτή δόμησης, πρέπει να αναμορφωθούν ώστε να περιλαμβάνουν τον έλεγχο του Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων και τη χορήγηση τελικής Βεβαίωσης Παραλαβής ΑΕΚΚ. Αντίστοιχα, και στις εργασίες μικρής κλίμακας πρέπει να καταστεί υποχρεωτική η υποβολή της Βεβαίωσης Παραλαβής.
Το μέτρο αυτό θα περιορίσει σημαντικά το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης διάθεσης μπαζοαπορριμμάτων — συχνά αναμεμειγμένων με ογκώδη αστικά απόβλητα — το οποίο παρατηρείται σε περιαστικές περιοχές σε όλη τη χώρα. Οι δήμοι καλούνται να το αντιμετωπίσουν με αυστηρότερη επιβολή κυρώσεων, αλλά και με συστηματική επιτήρηση των περιοχών ευθύνης τους.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος και την ευαισθητοποίηση πολιτών και φορέων, η ΑΝΑΚΕΜ χρηματοδοτεί εξ ολοκλήρου περιβαλλοντικές δράσεις καθαρισμού, δίνοντας έμφαση στο «μονοπάτι» των αποβλήτων μέχρι να φτάσουν σε αδειοδοτημένες εγκαταστάσεις και να αξιοποιηθούν στο μέγιστο δυνατό ποσοστό ως δευτερογενή υλικά.
Η πραγματική εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας στα ΑΕΚΚ απαιτεί τον καθορισμό προδιαγραφών για τον αποχαρακτηρισμό των δευτερογενών προϊόντων που προκύπτουν από την επεξεργασία τους και τη θέσπιση αυστηρότερων κανόνων εποπτείας τόσο για τους υπόχρεους διαχειριστές όσο και για τις μονάδες ανακύκλωσης.
