Η κατασκευή νέων υποδομών για την υγροποίηση φυσικού αερίου στις ΗΠΑ ή την Αφρική και για την επανεριοποίησή του στην ΕΕ απαιτεί χρόνο, με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ) να προειδοποιεί τη Γηραιά Ήπειρο να φροντίσει όχι μόνον για τις φετινές προμήθειες αλλά και για το επόμενο έτος. Δεδομένων των σχεδίων των ΗΠΑ και της ΕΕ για τη μελλοντική μείωση των εκπομπών ρύπων σε συνδυασμό με το αυξημένο κόστος των πρώτων υλών για την κατασκευή κατάλληλων υποδομών, οι παραγωγοί ενέργειας φιλτράρουν πολύ προσεκτικά τις εκκλήσεις των κυβερνήσεων της Δύσης για τόνωση της παραγωγής.
Στην αντίφαση ανάμεσα στις βραχυπρόθεσμες ανάγκες της Ευρώπης για υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) και τους στόχους της Δύσης για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής αναφέρθηκε η Αφρικανική Επιτροπή Ενέργειας (African Energy Commission, AEC). Υπεύθυνη για τον συντονισμό της ενεργειακής πολιτικής μεταξύ των 55 κρατών-μελών της Αφρικανικής Ένωσης, η AEC ανέφερε σε πρόσφατη έκθεση πως «εάν οι περιβαλλοντολόγοι, διεθνώς, απευθύνουν έκκληση για τον τερματισμό της χρήσης των ορυκτών καυσίμων, οι αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής θα υποστούν οικονομικό και κοινωνικό πλήγμα». Αν και ανοίγονται τεράστιες προοπτικές στην Αφρική από την ενεργειακή ανεπάρκεια της Ευρώπης, παράλληλα ελλοχεύει κίνδυνος να χάσουν την αξία τους επενδύσεις δισεκατομμυρίων σε νέους αγωγούς εντός λίγων ετών.
Οι επιφυλάξεις της Αφρικής για τις προθέσεις της Ευρώπης
Συζητήσεις για την αύξηση των προμηθειών LNG από την αφρικανική ήπειρο έλαβαν χώρα στο πλαίσιο της 27ης Διάσκεψης του ΟΗΕ για το Κλίμα (COP27). Ο Μοχάμεντ Αντόου, επικεφαλής του think tank «Shift Africa» με έδρα το Ναϊρόμπι, δήλωσε σε δημοσιογράφους στην COP27 πως η Ευρώπη προσπαθεί να μετατρέψει την Αφρική σε έναν «σταθμό φυσικού αερίου» χωρίς να δίνει αρκετά κεφάλαια για την ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ). Σήμερα το μερίδιο της αφρικανικής ηπείρου στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι λιγότερο από 4%, παγκοσμίως, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, την ΕΕ και την Κίνα που αναλογεί συνολικά στο 50%.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον περασμένο Φεβρουάριο και τη συνακόλουθη κατάρρευση των σχέσεων ανάμεσα στη Μόσχα και τη Δύση, οι ΗΠΑ υποσχέθηκαν στην ΕΕ την αποστολή τουλάχιστον 50 δισ. κυβικών μέτρων LNG, σε ετήσια βάση, υπό την προϋπόθεση πως θα είναι σταθερή η ζήτηση μέχρι το 2030. Σημειωτέον ότι πέρσι οι αποστολές από την Gazprom είχαν φθάσει τα 150 δισ. κ.μ. (bcm). Όμως, όπως αναφέρει το ίδρυμα ερευνών Florence School of Regulation (FSR), για να αυξηθούν οι ροές φυσικού αερίου προς τους τερματικούς σταθμούς των ΗΠΑ θα πρέπει να κατασκευαστούν νέοι αγωγοί και σταθμοί υγροποίησης. Αυτές είναι χρονοβόρες διαδικασίες και απαιτούν μακροπρόθεσμα συμβόλαια αγοράς που φθάνουν και την 20ετία για να αποδώσουν οι επενδύσεις.
Συν τοις άλλοις, «η σημερινή κυβέρνηση των ΗΠΑ φαίνεται να συμπορεύεται πιο πολύ από το παρελθόν με την κλιματική πολιτική της Ε.Ε, παραχωρώντας π.χ. λιγότερες νέες άδειες στον κλάδο πετρελαίου και φυσικού αερίου, μπλοκάροντας ουσιαστικά έτσι την κατασκευή νέων αγωγών», υπογραμμίζει το FSR. Ούτε, όμως, οι εταιρείες του κλάδου σπεύδουν να αξιοποιήσουν τις υφιστάμενες άδειες.
Σ’ ότι αφορά τις αφρικανικές χώρες, οι κυβερνήσεις τους δεν μπορούν να αγνοήσουν τις ευκαιρίες που ανοίγονται στην Ευρώπη. Όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα της Deutsche Welle, η κυβέρνηση της Σενεγάλης μπορεί να προμηθεύσει τη γερμανική οικονομία με 2,5 εκατ. τόνους φυσικού αερίου το 2023, με την προοπτική να φθάσουν τους 10 εκατ. τόνους το 2023. Χώρες όπως η Τανζανία και η Νότια Αφρική έχουν ανεκμετάλλευτα κοιτάσματα που θα μπορούσαν να τους αποφέρουν έσοδα δισ δολαρίων. Σήμερα οι αφρικανικές χώρες με τη μεγαλύτερη δυνατότητα για εξαγωγές LNG είναι η Αλγερία, η Νιγηρία, η Αίγυπτος και η Αγκόλα όταν συνολικά 600 εκατ. Αφρικανοί δεν έχουν πρόσβαση σε δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος.
Τα τάνκερ LNG κοντά στις ακτές της Ευρώπης και η έλλειψη σταθμών
Αν και η αναμονή πάνω από 30 τάνκερ με LNG κοντά στις ευρωπαϊκές ακτές αποδόθηκε σε προσδοκίες για άνοδο των τιμών όσο πλησιάζει ο χειμώνας, αναλυτές της αγοράς υπογραμμίζουν πως δεν υπάρχουν αρκετές υποδομές.
Η Ευρώπη δεν έχει ακόμη εξασφαλίσει τους απαιτούμενους σταθμούς για τη επανεριοποίηση φυσικού αερίου, έχοντας τη δυνατότητα επεξεργασίας 158 bcm, ετησίως, με σχέδια για ακόμη 100 bcm στο άμεσο μέλλον. Ως βραχυπρόθεσμη λύση, η Γερμανία έχει δρομολογήσει την κατασκευή των πλωτών σταθμών επανεριοποίησης του φυσικού αερίου και μακροπρόθεσμα σχεδιάζει την κατασκευή τερματικού σταθμού στο Brunsbuttel. Προς το παρόν, όμως, περίπου το 37% της δυνατότητας επανεριοποίησης του LNG, δηλαδή 60 bcm, βρίσκεται στην Ισπανία, η οποία όμως δεν έχει το απαραίτητο δίκτυο για να το μεταφέρει στην υπόλοιπη Ευρώπη. Άλλες χώρες-μέλη της Ε.Ε με εγκαταστάσεις για να εισάγουν LNG είναι η Ιταλία (15 bcm), η Ολλανδία (12 bcm) και το Βέλγιο (11 bcm).
Οπότε η αντικατάσταση του 40% του φυσικού αερίου που προέρχονταν από τη Ρωσία δεν είναι απλή υπόθεση. Δεν είναι τυχαίο που η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προειδοποίησε ήδη για τον κίνδυνο τα αποθέματα της Ε.Ε για το 2030 να είναι λιγότερα κατά 30 bcm το 2023, μια ποσότητα που αντανακλά το ένα τρίτο της ετήσιας κατανάλωσης στη Γερμανία. Η ίδια ανακοίνωσε σχέδια για την επίσπευση έργων ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την αναπλήρωση του κενού, αντανακλώντας τους φόβους παραγόντων της Αφρικανικής Ένωσης.
