Μόλις 10 χώρες και το 9% των πόλεων παγκοσμίως είχαν ποιότητα αέρα που πληρούσε τις κατευθυντήριες γραμμές του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την επιβλαβή ρύπανση από μικροσωματίδια PM2,5 το 2023, σύμφωνα με την έκθεση της IQAir. Παράλληλα, χαμηλές επιδόσεις στη σχετική λίστα καταγράφει και η χώρα μας, με ελληνικές πόλεις να παρουσιάζουν αρκετά κακή ποιότητα αέρα.
Το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν, η Ινδία, το Τατζικιστάν και η Μπουρκίνα Φάσο κατατάχθηκαν ως οι πέντε χώρες με τον πιο μολυσμένο αέρα το 2023, σταθμισμένες με βάση τον πληθυσμό. Βέβαια, η έκθεση της IQAir ξεκαθαρίζει ότι η εικόνα στην υποσαχάρια Αφρική είναι ελλιπής, καθώς μόνο 24 από τις 54 χώρες είχαν επαρκή στοιχεία για να συμπεριληφθούν. Η Γαλλική Πολυνησία, ο Μαυρίκιος και η Ισλανδία στον αντίποδα είχαν τη μικρότερη ατμοσφαιρική ρύπανση.
Οι πρωτεύουσες με την χειρότερη ποιότητα αέρα και οι επιπτώσεις για την υγεία
Παράλληλα, οι πρωτεύουσες με την χειρότερη ποιότητα αέρα ήταν το Νέο Δελχί, η Ντάκα του Μπαγκλαντές, η Ουαγκαντούγκου της Μπουρκίνα Φάσο, η Ντουσανμπέ του Τατζικιστάν και η Βαγδάτη. Στον αντίποδα, οι πρωτεύουσες με τις χαμηλότερες συγκεντρώσεις PM2,5 βρίσκονταν κυρίως στην Ωκεανία, τη Σκανδιναβία και την Καραϊβική και περιλάμβαναν το Ουέλινγκτον της Νέας Ζηλανδίας, το Ρέικιαβικ της Ισλανδίας και το Χάμιλτον των Βερμούδων.
Μία από τις πιο κοινές μορφές ατμοσφαιρικής ρύπανσης, τα μικροσωματίδια PM2,5 «σκοτώνουν περισσότερους ανθρώπους από οποιονδήποτε άλλο ρύπο που υπάρχει εκεί έξω», δήλωσε η Glory Dolphin Hammes, διευθύνουσα σύμβουλος του βορειοαμερικανικού τμήματος της IQAir. Οι πηγές της ρύπανσης των PM2.5 ποικίλλουν ευρέως, από τους κλιβάνους τούβλων στο Μπαγκλαντές έως και τα ορυχεία στη Λατινική Αμερική. Ωστόσο, η συντριπτική πηγή είναι η καύση ορυκτών καυσίμων όπως ο άνθρακας, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση σε εξωτερικούς χώρους, που προκαλείται κυρίως από τα PM2.5, ευθύνεται για τον πρόωρο θάνατο περισσότερων από 4 εκατομμυρίων ανθρώπων παγκοσμίως κάθε χρόνο, σύμφωνα με τον ΠΟΥ. «Τα σωματίδια είναι αρκετά μικρά ώστε να μπορούν να εισέλθουν σε διάφορα συστήματα οργάνων και στην κυκλοφορία του αίματος- μπορούν να ερεθίσουν τους πνεύμονες και το αναπνευστικό σύστημα. Και αυτό είναι που τα καθιστά τόσο επιζήμια για την υγεία», δήλωσε η Misbath Daouda, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ
Η ρύπανση με PM 2.5 συνδέεται με αυξημένα ποσοστά καρδιακής προσβολής και εγκεφαλικού επεισοδίου και μπορεί να προκαλέσει αυτό που είναι γνωστό ως οξειδωτικό στρες – ουσιαστικά, στρες που καταστρέφει τα κύτταρα του σώματος ταχύτερα από ό,τι μπορούν να επιδιορθωθούν. Το οξειδωτικό στρες σχετίζεται με μια ποικιλία ασθενειών που κυμαίνονται από τη νόσο του Πάρκινσον έως τον καρκίνο. Πιο πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι η έκθεση σε PM2,5 μπορεί επίσης να επηρεάσει την ανάπτυξη του εγκεφάλου, «οπότε αυτό αποτελεί ανησυχία για τα μικρά παιδιά», δήλωσε ο Daouda.
Η έκθεση σημειώνει ότι ορισμένες από τις πόλεις με υψηλά επίπεδα ρύπανσης για την περιοχή τους – όπως η South Tangerang στην Ινδονησία, η Rocklea στην Αυστραλία και η Benoni στη Νότια Αφρική – βρίσκονται μέσα σε χώρες που έχουν μερικά από τα χαμηλότερα επίπεδα ρύπανσης για τη συγκεκριμένη περιοχή. Ακόμη και δύο τοποθεσίες μέσα στην ίδια πόλη μπορεί να έχουν πολύ διαφορετικά επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης, ανάλογα με το αν οι τοποθεσίες αυτές γειτνιάζουν με ένα πάρκο ή με ένα εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας.
Τα δεδομένα για την Ελλάδα
Όσον αφορά την Ελλάδα, σύμφωνα με τη λίστα της IQAir, η Αθήνα- βρίσκεται στην 44η θέση, ενώ πολύ κακή ποιότητα αέρα παρουσιάζουν αρκετές περιοχές της Θεσσαλονίκης, η Ξάνθη και το Αγρίνιο. Στον αντίποδα η ελληνική πόλη με τον πιο καθαρό αέρα είναι ο Άγιος Παύλος στην Κεντρική Μακεδονία.
Η Αθήνα καταγράφει ποσοστό 15,7 μg/m3, ενώ η περιοχή με τις μεγαλύτερες συγκεντρώσεις αιωρούμενων σωματιδίων είναι το Ίλιον με 21,9 μg/m3.
