Παρότι η ιστορία της τεχνητής νοημοσύνης (AI) είναι μακρά, η δημόσια κυκλοφορία του ChatGPT στα τέλη του 2022 αιχμαλώτισε τη φαντασία του κόσμου και έφερε την τεχνητή νοημοσύνη στην κορυφή της επιχειρηματικής και πολιτικής ατζέντας, αλλάζοντας παράλληλα των χάρτη στην ενέργεια σε μια σχέση άμεσης και διαρκούς αλληλεπίδρασης. Λίγα μόλις χρόνια αργότερα, η AI έχει εξελιχθεί σε έναν κλάδο αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων, με τη δυναμική να μεταμορφώσει τον τρόπο που ζούμε και εργαζόμαστε.
Ωστόσο, το μέλλον της τεχνολογίας είναι στενά συνδεδεμένο με τον ενεργειακό τομέα, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA). Χωρίς ενέργεια – και συγκεκριμένα χωρίς ηλεκτρική ενέργεια – δεν υπάρχει τεχνητή νοημοσύνη. Κι αυτό διότι η εκπαίδευση και η λειτουργία των μοντέλων AI πραγματοποιούνται σε μεγάλα κέντρα δεδομένων με υψηλή κατανάλωση ρεύματος. Καθώς το ενδιαφέρον για την τεχνητή νοημοσύνη εντείνεται, αυτά τα κέντρα δεδομένων γίνονται ολοένα μεγαλύτερα, όπως και η ενεργειακή τους ζήτηση.
Ραγδαία αναμένεται η αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας για την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης ©IEA
Από τη φαντασία στην κατανάλωση – Αλλάζει ο ενεργειακός χάρτης
Σήμερα, ένα τυπικό κέντρο δεδομένων (data center) αφιερωμένο στην AI καταναλώνει όσο ηλεκτρικό ρεύμα χρειάζονται 100.000 νοικοκυριά. Όμως, τα μεγαλύτερα που βρίσκονται αυτή τη στιγμή υπό κατασκευή θα καταναλώνουν είκοσι φορές περισσότερο.
Προς το παρόν, τα data center αντιπροσωπεύουν μόλις το 1,5% της παγκόσμιας ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Το ποσοστό αυτό αναμένεται να αυξηθεί στο 3% έως το 2030, παραμένοντας ωστόσο σχετικά μικρό μερίδιο του συνολικού παγκόσμιου φορτίου, σύμφωνα με την έκθεση του IEA.
Παρόλα αυτά, σε απόλυτους αριθμούς, η προβλεπόμενη αύξηση θα είναι σημαντική — με τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας από τα κέντρα δεδομένων το 2030 να ισοδυναμεί περίπου με την τρέχουσα κατανάλωση της Ιαπωνίας. Οι επιπτώσεις ενδέχεται να είναι ιδιαίτερα έντονες σε ορισμένες χώρες.
Κοντά στις πόλεις συγκεντρώνονται οι συστάδες data center ΙΕΑ
Ο ρόλος των data center
Στις ΗΠΑ Πολιτείες, για παράδειγμα, τα κέντρα δεδομένων προβλέπεται να συνεισφέρουν σχεδόν το ήμισυ της αύξησης της ηλεκτρικής κατανάλωσης από σήμερα έως το τέλος της δεκαετίας. Υπό την ώθηση της τεχνητής νοημοσύνης ειδικότερα, η αμερικανική οικονομία εκτιμάται ότι θα καταναλώνει το 2030 περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια για την επεξεργασία δεδομένων απ’ ό,τι για την παραγωγή όλων των ενεργοβόρων βιομηχανικών προϊόντων — όπως αλουμίνιο, χάλυβας, τσιμέντο και χημικά — μαζί.
Τα κέντρα δεδομένων έχουν επίσης την τάση να συγκεντρώνονται γεωγραφικά και να βρίσκονται πολύ πιο κοντά σε αστικά κέντρα σε σύγκριση με άλλες ενεργοβόρες υποδομές, δημιουργώντας συχνά πυκνούς τεχνολογικούς θύλακες κοντά σε πόλεις. Χωρίς καλύτερο και πιο έγκαιρο συντονισμό ανάμεσα σε κράτος, τεχνολογική βιομηχανία, ενεργειακό τομέα και κοινωνία των πολιτών, ελλοχεύει ο κίνδυνος δημιουργίας πιέσεων και συμφόρησης στα τοπικά δίκτυα ηλεκτροδότησης, επισημαίνει η έκθεση.
Η ασφαλής, οικονομικά βιώσιμη και περιβαλλοντικά υπεύθυνη κάλυψη της αυξανόμενης ενεργειακής ζήτησης λόγω της AI αποτελεί μόνο μία από τις προκλήσεις. Στο επίκεντρο έρχεται πλέον και η ασφάλεια των σύνθετων και παγκοσμιοποιημένων εφοδιαστικών αλυσίδων κρίσιμων πρώτων υλών και υλικών για τα κέντρα δεδομένων, όπως ο χαλκός για την καλωδίωση και το γάλλιο για υπερσύγχρονα μικροτσίπ. Και ενώ η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αξιοποιηθεί για την αντιμετώπιση ορισμένων κινδύνων κυβερνοασφάλειας, ταυτόχρονα αυξάνει τη συχνότητα και την πολυπλοκότητα των κυβερνοεπιθέσεων σε ενεργειακές υποδομές – ένα ζήτημα που απαιτεί αυξημένη προσοχή, σύμφωνα με την έκθεση.
