Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) απέχει σημαντικά από το να προσελκύσει τις επενδύσεις που απαιτούνται για να επιτύχει τους κλιματικούς στόχους του 2030 για την πράσινη μετάβαση, σύμφωνα με νέα έκθεση του Ινστιτούτου Οικονομικών για το Κλίμα (I4CE). Το ετήσιο χρηματοδοτικό κενό εκτιμάται σε τουλάχιστον 344 δισ. ευρώ, καθώς οι απαιτούμενες επενδύσεις για την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας ανέρχονται σε 842 δισ. ευρώ ετησίως για την περίοδο 2025–2030 – ποσό που ισοδυναμεί με σχεδόν 5% του ΑΕΠ της ΕΕ.
Το 2023, οι συνολικές επενδύσεις για το κλίμα στην ΕΕ ανήλθαν σε 498 δισ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση μόλις 1,5% σε σύγκριση με το 2022. Ωστόσο, τα προκαταρκτικά στοιχεία δείχνουν ότι οι επενδύσεις μειώθηκαν ξανά το 2024.
Έλλειμμα 19 δισ. ευρώ στις επενδύσεις σε ηλεκτρικά δίκτυα
Η έκθεση προειδοποιεί πως βασικοί τομείς, όπως η αιολική ενέργεια, η ανακαίνιση κτιρίων και τα ηλεκτρικά οχήματα, κινδυνεύουν με υποχώρηση. Είναι ενδεικτικό ότι το 2023 οι επενδύσεις στην αιολική ενέργεια κάλυψαν μόλις το 29% των απαιτούμενων επιπέδων, ενώ οι αναβαθμίσεις των ηλεκτρικών δικτύων – κρίσιμος παράγοντας για την ανάπτυξη των ΑΠΕ – παρουσίασαν έλλειμμα 19 δισ. ευρώ.
Κινδυνεύει το στοίχημα της στρατηγικής αυτονομίας της ΕΕ
Ηλιακή ενέργεια και παραγωγή μπαταριών παρουσίασαν πλεονάσματα το 2023, αλλά αναμένεται πτώση επενδύσεων κατά 5% και 11% αντίστοιχα, γεγονός που απειλεί την πορεία της ΕΕ σε αυτούς τους τομείς. Η έκθεση σημειώνει επίσης ότι η ΕΕ κινδυνεύει να υποεπενδύσει στη μεταρρύθμιση των υποδομών της και να χάσει το στοίχημα για στρατηγική αυτονομία και ανταγωνιστικότητα. Με την λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το 2026, οι δημόσιοι πόροι θα βρεθούν υπό αυξημένη πίεση, τονίζει το ινστιτούτο.
Κάλεσμα για μακροπρόθεσμη στρατηγική
Το I4CE καλεί τις ευρωπαϊκές αρχές να σχεδιάσουν συντονισμένη, μακροπρόθεσμη στρατηγική επενδύσεων, που να προσφέρει σαφήνεια στις ιδιωτικές χρηματοδοτήσεις και να μετατρέψει τα εθνικά ενεργειακά και κλιματικά σχέδια σε αναλυτικούς επενδυτικούς οδικούς χάρτες. «Η πολιτική για το κλίμα χωρίς επενδύσεις δεν μπορεί να αποδώσει και το κόστος της αδράνειας θα είναι ολοένα αυξανόμενο», υπογραμμίζεται στην έκθεση.
Η πράσινη μετάβαση φρενάρει χωρίς άνεμο: Στα ύψη οι εκπομπές CO₂ στην Ευρώπη
Οι εκπομπές άνθρακα στην Ευρώπη έχουν αυξηθεί φέτος, καθώς η μείωση της αιολικής ενέργειας αναγκάζει τις χώρες να στραφούν εκ νέου στα ορυκτά καύσιμα για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών.
Σύμφωνα με στοιχεία της Independent Commodity Intelligence Services (ICIS), οι εκπομπές στην ΕΕ είναι αυξημένες σχεδόν κατά 11% σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα πέρυσι. Αν η αιολική παραγωγή παραμείνει χαμηλή κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού και του χειμώνα, η χρονιά ενδέχεται να καταγράψει την πρώτη ετήσια αύξηση εκπομπών από το 2022.
Η αιολική και η ηλιακή ενέργεια αποτελούν βασικούς πυλώνες για την επίτευξη του στόχου της ΕΕ για μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων κατά 80% έως το 2040. Ωστόσο, η διακοπτόμενη φύση αυτών των πηγών ενέργειας σημαίνει ότι οι εκπομπές μπορεί να αυξηθούν όταν οι καιρικές συνθήκες δεν ευνοούν.
Στη Γερμανία, η κατανάλωση φυσικού αερίου για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας βρίσκεται στο υψηλότερο επίπεδο της τελευταίας δεκαετίας, σύμφωνα με τα στοιχεία του EEX. Σε συνδυασμό με την παραγωγή από άνθρακα, οι εκπομπές ρύπων ενδέχεται να αυξηθούν περαιτέρω. Για να αποφευχθεί αυτό, οι εκπομπές κατά το υπόλοιπο του έτους θα πρέπει να μειωθούν κατά περίπου 20%, σύμφωνα με υπολογισμούς του think tank Agora Energiewende.
Παρότι οι τιμές φυσικού αερίου έχουν μειωθεί κατά περίπου 25% φέτος, οι τιμές των δικαιωμάτων εκπομπής άνθρακα (carbon contracts) — που είναι υποχρεωτικά για τους ρυπογόνους παραγωγούς — παραμένουν σταθερές. Τον Μάιο παρατηρήθηκε ανάκαμψη στους ανέμους και μικρή μείωση στις εκπομπές, ωστόσο ενδέχεται να πρόκειται για προσωρινό φαινόμενο.
«Τα μοντέλα δείχνουν πιο ήπιες συνθήκες ανέμου για την αρχή του καλοκαιριού, με πιθανή ενίσχυση από τον Αύγουστο και μετά. Από τον Σεπτέμβριο, οι προβλέψεις γίνονται πολύ πιο αβέβαιες», δήλωσε η Jess Hicks, αναλύτρια καιρού του BloombergNEF. «Υπάρχει πιθανότητα ενίσχυσης των ανέμων στην αρχή του χειμώνα, αλλά Νοέμβριος και Δεκέμβριος ενδέχεται να είναι ξανά ήπιοι, όπως πέρυσι».
