Στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής «Energy Transition Summit: East Med & Southeast Europe», που διοργανώθηκε από τους Financial Times και την «Καθημερινή» στις 17 και 18 Ιουνίου 2025 στην Αθήνα, ο ρόλος της πυρηνικής ενέργειας στο μέλλον της Ευρώπης βρέθηκε στο επίκεντρο αναλυτικής συζήτησης.
Τέθηκαν καίρια ερωτήματα για την ευθυγράμμιση της ευρωπαϊκής πολιτικής, τη βιωσιμότητα των νέων τεχνολογιών και την εξασφάλιση της δημόσιας αποδοχής.
Η πυρηνική ενέργεια στρατηγική επιλογή για την Ευρώπη
Η συζήτηση ανέδειξε την αναγκαστική επιστροφή της πυρηνικής ενέργειας ως στρατηγική επιλογή για την Ευρώπη, η οποία καλείται να εξισορροπήσει την ανάγκη για ενεργειακή ασφάλεια με την κλιματική κρίση και τις γεωπολιτικές πιέσεις.
Ο Laurent Kueny, Διευθυντής Ενέργειας στο γαλλικό Υπουργείο Οικονομίας, παρουσίασε με σαφήνεια το γαλλικό μοντέλο.
Υπενθύμισε ότι η Γαλλία στράφηκε στην πυρηνική ενέργεια μετά το πετρελαϊκό σοκ του 1973, μετατρέποντας το ενεργειακό της μείγμα από 70% ορυκτά καύσιμα σε ένα σχεδόν πλήρως απανθρακοποιημένο σύστημα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας (95%), όπου οι 57 πυρηνικοί αντιδραστήρες της καλύπτουν το 84%.
Ωστόσο, προειδοποίησε ότι ο αγώνας δεν έχει τελειώσει, καθώς το 60% του τελικού ενεργειακού μείγματος της χώρας εξακολουθεί να βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα.
Για την επόμενη δεκαετία, η Γαλλία δίνει προτεραιότητα στην επιτάχυνση των ΑΠΕ, καθώς η κατασκευή νέων πυρηνικών μονάδων είναι χρονοβόρα.
Παράλληλα, όμως, είναι επιτακτική η έναρξη ενός φιλόδοξου προγράμματος για την αντικατάσταση του γηράσκοντος στόλου της, ηλικίας 40 και πλέον ετών, ώστε να διασφαλιστεί το απαραίτητο φορτίο βάσης για τη βιομηχανία.
Υψηλό ρίσκο και τεράστια κεφάλαια αποθαρρύνουν τους επενδυτές
Ο κ. Kueny αναγνώρισε τις βασικές προκλήσεις: το τεράστιο αρχικό κεφάλαιο, οι μακρές περίοδοι κατασκευής χωρίς έσοδα και το υψηλό ρίσκο αποθαρρύνουν τους ιδιώτες επενδυτές.
Ως λύση, πρότεινε δύο άξονες:
1. Ενίσχυση της ευρωπαϊκής συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα (κυβερνήσεις, βιομηχανίες, ρυθμιστικές αρχές) για τη δημιουργία τυποποιημένων χρηματοδοτικών σχημάτων και τη διασφάλιση μιας αποδοτικής, ολοκληρωμένης ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.
2. Συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών βιομηχανιών για τη δημιουργία μιας ισχυρής, τοπικής εφοδιαστικής αλυσίδας που θα μειώσει τις εξαρτήσεις από ξένους προμηθευτές.
Ο Cosmin Ghita, Διευθύνων Σύμβουλος της ρουμανικής Nuclearelectrica, παρουσίασε τη Ρουμανία ως ένα δυναμικό παράδειγμα καινοτομίας και στρατηγικού σχεδιασμού.
Η χώρα έχει δεσμευτεί να καταργήσει τον άνθρακα έως το 2032 και για να το πετύχει, εκτός από την κατασκευή δύο νέων μεγάλων ατομικών αντιδραστήρων, πρωτοπορεί επενδύοντας στους Μικρούς Αρθρωτούς Αντιδραστήρες (Small Modular Reactors – SMRs).
Ο κ. Ghita τόνισε ότι οι SMRs είναι ήδη «τεχνική πραγματικότητα» και όχι μακρινό όραμα. Το σχέδιο της Ρουμανίας περιλαμβάνει την άμεση αντικατάσταση ενός παλιού εργοστασίου άνθρακα με μια μονάδα SMR της αμερικανικής NuScale, της πρώτης εταιρείας που έλαβε έγκριση για τον σχεδιασμό της από την αρμόδια ρυθμιστική αρχή των ΗΠΑ. Το βασικό πλεονέκτημα, εξήγησε, είναι η αρθρωτή κατασκευή (modularization), καθώς τα εξαρτήματα κατασκευάζονται μαζικά σε εργοστάσια με πυρηνικές προδιαγραφές και συναρμολογούνται στο πεδίο, όπως οι ανεμογεννήτριες. Αυτή η διαδικασία μειώνει δραστικά το κατασκευαστικό ρίσκο, το κόστος και τους χρόνους υλοποίησης.
Κρίσιμοι παράγοντες επιτυχίας για την πυρηνική επιλογή
Επιπλέον, ο κ. Ghita ανέδειξε δύο ακόμα κρίσιμους παράγοντες επιτυχίας:
- Υψηλή Δημόσια Αποδοχή: Η στήριξη των πολιτών στη Ρουμανία ξεπερνά το 80%, αποτέλεσμα της στρατηγικής επιλογής της χώρας να υιοθετήσει από την αρχή δυτική τεχνολογία, εξασφαλίζοντας μηδενική εξάρτηση από ρωσικά καύσιμα ή εξοπλισμό, καθώς και της εξαιρετικής απόδοσης και ασφάλειας των υφιστάμενων μονάδων της.
- Ενεργειακή Ασφάλεια μέσω της ΕΕ: Η Συνθήκη Euratom παρέχει ένα μοναδικό δίχτυ ασφαλείας, καθώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατέχει νομικά όλο το πυρηνικό καύσιμο στην ΕΕ και μπορεί να το αναδιανείμει σε κράτος-μέλος που αντιμετωπίζει έλλειψη, λειτουργώντας ως μια «τράπεζα καυσίμων».
Η πυρηνική ενέργεια κεντρικός πυλώνας της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας
Η συζήτηση αποκάλυψε ότι η πυρηνική ενέργεια επιστρέφει δυναμικά ως κεντρικός πυλώνας της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας.
Η Γαλλία εκπροσωπεί την ανάγκη για ανανέωση και επέκταση των δοκιμασμένων, μεγάλης κλίμακας αντιδραστήρων, ενώ η Ρουμανία αναδεικνύει την ευελιξία και την οικονομική προοπτική των νέων τεχνολογιών SMR.
Το τελικό συμπέρασμα είναι ότι η επιτυχής αξιοποίηση της πυρηνικής ενέργειας απαιτεί μια διττή προσέγγιση: αφενός, την πολιτική βούληση για μακροπρόθεσμες, δαπανηρές επενδύσεις και αφετέρου, την υιοθέτηση καινοτόμων, ευέλικτων τεχνολογιών.
Κοινός παρονομαστής και για τις δύο προσεγγίσεις παραμένει η επιτακτική ανάγκη για ευρωπαϊκή συνεργασία σε επίπεδο πολιτικής, χρηματοδότησης και βιομηχανίας, καθώς και η οικοδόμηση σταθερής δημόσιας εμπιστοσύνης.
