Πάνω από 10 δισ. ευρώ θα πρέπει να δαπανήσει η Ελλάδα έως το 2030 για να αντιμετωπίσει το οξύ πρόβλημα της λειψυδρίας, όπως αποκάλυψε ο Γενικός Γραμματέας Φυσικού Περιβάλλοντος και Υδάτων του ΥΠΕΝ, Πέτρος Βαρελίδης, κατά τη διάρκεια του Workshop με τίτλο «Στρατηγικές Αντιμετώπισης της Λειψυδρίας: Πρόληψη & Προετοιμασία». Πρόκειται για ένα φιλόδοξο σχέδιο που συνδέεται άμεσα με την ενεργειακή και κλιματική πρόκληση, αλλά και την ανάγκη να βρεθούν βιώσιμες λύσεις για τα αστικά κέντρα και τα νησιά.
Στην καρδιά των συζητήσεων βρίσκεται η υδροδότηση της Αθήνας. Στο τραπέζι του ΥΠΕΝ και της ΕΥΔΑΠ βρίσκονται δύο κεντρικά σενάρια: το έργο των Κρεμαστών, που θεωρείται μια μακροπρόθεσμη και διαρθρωτική λύση, και οι μονάδες αφαλάτωσης, που κερδίζουν συνεχώς έδαφος, παρά το υψηλό λειτουργικό τους κόστος. Παρότι ορισμένοι εκτιμούν ότι η επέκταση του δικτύου ως τη λίμνη Κρεμαστών θα μπορούσε να ολοκληρωθεί μέσα σε δύο χρόνια, άλλοι εκφράζουν επιφυλάξεις, υπενθυμίζοντας την εμπειρία των δικτύων της Ανατολικής Αττικής, όπου οι καθυστερήσεις ξεπέρασαν τα οκτώ χρόνια. Το πιθανότερο σενάριο, σύμφωνα με πληροφορίες του energygame.gr, είναι ένας συνδυασμός των δύο επιλογών, με συμμετοχή και της αφαλάτωσης.
«Να βγουν τα σημεία και να αφήσουμε τους ενδιαφερόμενους να καταθέσουν προσφορές» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Χάρης Σαχίνης, Διευθύνων Σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, τονίζοντας ότι αυτή θα ήταν η ταχύτερη και πιο ανταγωνιστική προσέγγιση, χωρίς την ανάγκη κατασκευής νέων αγωγών σύνδεσης.
Το δεύτερο μεγάλο ερώτημα αφορά το κόστος των έργων. Οι συζητήσεις στο ΥΠΕΝ και την ΕΥΔΑΠ περιστρέφονται γύρω από το πώς θα βρεθούν τα απαραίτητα κονδύλια, δεδομένου ότι ο κρατικός προϋπολογισμός δεν μπορεί να καλύψει τα 10 δισ. ευρώ. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, χαρακτήρισε την εξασφάλιση πρόσθετων πόρων ως τον δεύτερο θεμέλιο λίθο της εθνικής στρατηγικής, επισημαίνοντας πως δεν υπάρχει πλέον χρόνος για καθυστερήσεις.
«Το νερό είναι δημόσιο αγαθό, αλλά δεν είναι δωρεάν» δήλωσε ο κ. Βαρελίδης, προσθέτοντας ότι οι πάροχοι πρέπει να πάψουν να λειτουργούν ως παθητικοί παρατηρητές και να συνεισφέρουν ενεργά στις επενδύσεις. Στην ίδια λογική, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αυξήσεων στην τιμολόγηση, ιδίως εκεί όπου οι απώλειες αγγίζουν εξωφρενικά επίπεδα. Στόχος δεν είναι η επιβάρυνση των καταναλωτών, αλλά η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των συστημάτων ύδρευσης, εστιάζοντας στην εξοικονόμηση πόρων.
Η κλιματική κρίση επιβαρύνει το ήδη εύθραυστο υδάτινο ισοζύγιο της χώρας, με τον Χάρη Σαχίνη να επισημαίνει ότι εάν συνεχιστούν οι σημερινές συνθήκες, η Αθήνα θα έχει νερό για ακόμα δυόμισι χρόνια. Οι εναλλακτικές λύσεις της ΕΥΔΑΠ περιλαμβάνουν μεταφορά νερού από τον Αχελώο, επαναλειτουργία γεωτρήσεων και αξιοποίηση υπόγειων υδροφορέων. Ωστόσο, το πιο στρατηγικό σενάριο παραμένει η σύνδεση των ποταμών Κρικελιώτη και Καρπενησιώτη με τον ταμιευτήρα του Ευήνου, ένα έργο ύψους 534 εκατ. ευρώ.
Στο διεθνές σκηνικό, η εμπειρία του Ισραήλ προσφέρει πολύτιμα διδάγματα. Ο πρώην Γενικός Διευθυντής της Εθνικής Αρχής Υδάτων του Ισραήλ, Giora Shaham, υπενθύμισε ότι εκεί η λειψυδρία είναι η κανονικότητα. Σήμερα, το Ισραήλ καλύπτει το 57% της ζήτησης από αφαλατωμένο νερό, ποσοστό που θα ξεπεράσει το 60% έως το 2050, ενώ το 85% των επεξεργασμένων λυμάτων επαναχρησιμοποιείται – το υψηλότερο παγκοσμίως. Όπως τόνισε, το κλειδί δεν βρίσκεται στην επιλογή μίας λύσης, αλλά στην αξιοποίηση όλων: φυσικό, επεξεργασμένο, υφάλμυρο, αφαλατωμένο θαλασσινό και αφαλατωμένο υφάλμυρο νερό.
Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε πρόσφατα τη νέα Στρατηγική Ανθεκτικότητας στο Νερό, με δεσμευτικούς στόχους για την εξοικονόμηση υδάτων, την καταπολέμηση της ρύπανσης και την ενίσχυση των συστημάτων πρόληψης ξηρασίας και πλημμυρών. Στην πρώτη γραμμή βρίσκονται τεχνολογίες όπως η τεχνητή νοημοσύνη, τα συστήματα εντοπισμού διαρροών σε πραγματικό χρόνο, η έξυπνη άρδευση και η ανακύκλωση νερού.
