Νέα δεδομένα φέρνει από το 2027 στις επιδοτήσεις για αγρότες και παραγωγούς η πρόταση της Κομισιόν για τον επόμενο πολυετή προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει, από το 2027, την κατάργηση των αγροτικών δικαιωμάτων και τη θέσπιση ενίσχυσης αγροτών και παραγωγών βάσει επιλέξιμης έκτασης. Σημειώνεται ότι στην πρόταση της Κομισιόν υπάρχει ρητή αναφορά για μείωση της χρηματοδότησης στην Κοινή Αγροτική Πολιτική της ΕΕ, με τα συνολικά κονδύλια να κατεβαίνουν από τα υφιστάμενα 386,6 δισ. ευρώ σε 300 δισ. ευρώ μετά το 2027.
Οι επιδοτήσεις θα μειώνονται σταδιακά για αγρότες που λαμβάνουν μεγάλα ποσά, ενώ τίθεται ανώτατο όριο (πλαφόν) στα 100.000 ευρώ ετησίως. Σύμφωνα με το έγγραφο που φέρνει στο φως της δημοσιότητας το euroactiv, έως το 2032, οι συνταξιούχοι αγρότες θα εξαιρούνται από τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις. Το σύστημα θα στοχεύει στους πιο ευάλωτους αγρότες, όπως νέους, γυναίκες και μικροκαλλιεργητές. Η πρόταση της Κομισιόν έχει ήδη προκαλέσει αντιδράσεις στον αγροτικό κόσμο, ο οποίος προειδοποιεί με κινητοποιήσεις, απειλώντας να κατεβάσει τα τρακτέρ στους δρόμους που οδηγούν στις Βρυξέλλες. Ακολουθούν οι βασικές αλλαγές:
- Κατάργηση των αγροτικών δικαιωμάτων: Η ενίσχυση θα παρέχεται αποκλειστικά με βάση την επιλέξιμη γεωργική έκταση, χωρίς σύνδεση με ιστορικά δικαιώματα.
- Νέο σύστημα ενίσχυσης αγροτών και παραγωγών, δομημένο στη λεγόμενη «Φθίνουσα υποστήριξη εισοδήματος»: Οι αγρότες θα επιδοτούνται κατά κύριο λόγο με βάση την καλλιεργούμενη έκταση, ενώ η ενίσχυση θα μειώνεται προοδευτικά για όσους λαμβάνουν υψηλά ποσά:
- -25% για ποσά μεταξύ 20.000 – 50.000 ευρώ
- -50% για 50.000 – 75.000 ευρώ
- -75% για πάνω από 75.000 ευρώ
- Ορίζεται ετήσιο πλαφόν στα 100.000 ευρώ ανά παραγωγό.
- Αποκλεισμός συνταξιούχων από το 2032: Όσοι φτάνουν την ηλικία συνταξιοδότησης και λαμβάνουν σύνταξη θα σταματήσουν να δικαιούνται επιδοτήσεις.
- Στόχευση ενίσχυσης των πιο ευάλωτων, εξ ου και η προτεραιότητα δίνεται σε:
- Νέους και νεοεισερχόμενους γεωργούς
- γυναίκες
- οικογενειακές και μικρές εκμεταλλεύσεις
- γεωργούς σε μειονεκτικές περιοχές (ορεινές κ.λπ.)
Σημειώνεται ότι παρέχεται η δυνατότητα στα κράτη – μέλη να προσαρμόσουν το σύστημα με τις επιδοτήσεις, επιλέγοντας τους τομείς και τις περιοχές που θα γίνουν οι περικοπές.
Το επίμαχο Άρθρο 6 για τη νέα ΚΑΠ και τις επιδοτήσεις στους αγρότες
Αναλυτικά, το Άρθρο 6 του προτεινόμενου νέου κανονισμού για τις αγροτικές επιδοτήσεις αναφέρει:
- Τα κράτη μέλη θα παρέχουν στήριξη εισοδήματος βάσει εκτάσεων για επιλέξιμα εκτάρια σε γεωργούς για την αντιμετώπιση αναγκών εισοδήματος.
- Η πληρωμή ανά επιλέξιμο εκτάριο θα διαφοροποιείται ανάλογα με ομάδες γεωργών ή γεωγραφικές περιοχές, βάσει αντικειμενικών και μη διακριτικών κριτηρίων. Οι ομάδες γεωργών ή γεωγραφικές περιοχές που αποτελούν τη βάση για τη διαφοροποίηση των πληρωμών θα καθορίζονται βάσει του εισοδήματος των γεωργών από γεωργική δραστηριότητα σε αντιπροσωπευτική περίοδο αναφοράς. Όταν διαφοροποιούν τις πληρωμές, τα κράτη μέλη θα στοχεύουν τη στήριξη σε γεωργούς που έχουν τη μεγαλύτερη ανάγκη, ιδίως σε νέους και νεοεισερχόμενους γεωργούς, γυναίκες, οικογενειακούς ή μικροκαλλιεργητές, γεωργούς που συνδυάζουν την παραγωγή καλλιεργειών και ζωικού κεφαλαίου ή γεωργούς σε περιοχές με φυσικούς ή άλλους ειδικούς περιορισμούς που προσδιορίζονται σύμφωνα με το Άρθρο 8 [περιοχές ANC (σ.σ ορεινές, μειονεκτικές)].
Η διαφοροποίηση των πληρωμών μπορεί να λάβει τη μορφή ετήσιων κατ’ αποκοπή πληρωμών που αντικαθιστούν εν όλω ή εν μέρει τη στήριξη εισοδήματος ανά επιλέξιμο εκτάριο. Τα κράτη μέλη θα αυξήσουν τη στήριξη ανά επιλέξιμο εκτάριο που χορηγείται σε νέους γεωργούς.
- Το συνολικό ποσό των πληρωμών ανά γεωργό που καθορίζεται σύμφωνα με την παράγραφο 2 θα είναι φθίνον σύμφωνα με τους ακόλουθους κανόνες:
(α) Τα κράτη μέλη θα μειώσουν το ετήσιο ποσό της στήριξης εισοδήματος βάσει εκτάσεων που υπερβαίνει τις 20.000 ευρώ προς χορήγηση σε έναν γεωργό κατά 25 %, όπου το ποσό της στήριξης εισοδήματος βάσει εκτάσεων που χορηγείται σε έναν γεωργό είναι μεταξύ 20.000 και 50.000 ευρώ·
(β) Τα κράτη μέλη θα μειώσουν το ετήσιο ποσό της στήριξης εισοδήματος βάσει εκτάσεων που υπερβαίνει τις 50.000 ευρώ προς χορήγηση σε έναν γεωργό κατά 50 %, όπου το ποσό της στήριξης εισοδήματος βάσει εκτάσεων που χορηγείται σε έναν γεωργό είναι άνω των 50.000 και όχι περισσότερο από 75.000 ευρώ·
(γ) Τα κράτη μέλη θα μειώσουν το ετήσιο ποσό της στήριξης εισοδήματος βάσει εκτάσεων που υπερβαίνει τις 75.000 ευρώ προς χορήγηση σε έναν γεωργό κατά 75 %, όπου το ποσό της στήριξης εισοδήματος βάσει εκτάσεων που χορηγείται σε έναν γεωργό υπερβαίνει τις 75.000 ευρώ.
- Το συνολικό ποσό της στήριξης εισοδήματος βάσει εκτάσεων δεν θα υπερβαίνει το μέγιστο των 100.000 ευρώ ανά γεωργό ανά έτος. Στην περίπτωση νομικού προσώπου, το ανώτατο όριο θα καλύπτει όλες τις εκμεταλλεύσεις υπό τον έλεγχο του εν λόγω νομικού προσώπου.
- Τα κράτη μέλη θα διασφαλίσουν ότι η στήριξη βάσει του παρόντος άρθρου δεν παρέχεται σε εκείνους τους γεωργούς που δεν εκτελούν καμία παραγωγή γεωργικών προϊόντων στην εκμετάλλευσή τους. Ωστόσο, μικροκαλλιεργητές των οποίων η κύρια δραστηριότητα δεν είναι η γεωργία, αλλά που συμμετέχουν τουλάχιστον σε ένα ελάχιστο επίπεδο γεωργικής δραστηριότητας, όπως ορίζεται από τα κράτη μέλη, θα θεωρούνται επίσης γεωργοί.
- Τα κράτη μέλη θα διασφαλίσουν ότι το αργότερο έως το 2032 οι αιτούντες που φτάνουν την ηλικία συνταξιοδότησης, όπως καθορίζεται από το εθνικό δίκαιο, και λαμβάνουν συνταξιοδοτική παροχή, δεν θα λαμβάνουν πλέον στήριξη βάσει του παρόντος άρθρου.
- Τα κράτη μέλη θα διασφαλίσουν ότι το επιλέξιμο εκτάριο περιλαμβάνει μόνο περιοχές που είναι στη διάθεση των γεωργών και οι οποίες περιλαμβάνουν:
(α) γεωργικές περιοχές στις οποίες εκτελείται γεωργική δραστηριότητα υπό τον έλεγχο του γεωργού ως προς τη διαχείριση, τα οφέλη και τους χρηματοοικονομικούς κινδύνους. Εάν μη γεωργικές δραστηριότητες επίσης εκτελούνται σε αυτές τις περιοχές, η γεωργική δραστηριότητα θα είναι η κυρίαρχη·
(β) Περιοχές για τις οποίες παρέχεται στήριξη σύμφωνα με το Άρθρο 5(1), σημεία (α) και (ζ) [υποστήριξη εισοδήματος με φθίνουσα κλίμακα, μικροκαλλιεργητές] ή βάσει της βασικής στήριξης εισοδήματος για τη βιωσιμότητα σύμφωνα με τον Τίτλο III, Κεφάλαιο II, Τμήμα 2, Υποτμήμα 2, [BISS (όλα τα δικαιώματα περιλαμβάνονται), καθεστώς μικροκαλλιεργητών], του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/2115, όπου δεν εκτελείται γεωργική δραστηριότητα λόγω δεσμεύσεων και υποχρεώσεων που απορρέουν από παρεμβάσεις της Ένωσης ή εθνικές παρεμβάσεις ή άλλα προγράμματα που συμβάλλουν στις περιβαλλοντικές και κλιματικές προτεραιότητες της ΚΓΠ όπως αναφέρονται στο
(γ) Τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν να συμπεριλάβουν στα «επιλέξιμα εκτάρια» χαρακτηριστικά τοπίου, που δεν καλύπτονται από τις δεσμεύσεις και τα καθεστώτα που αναφέρονται στο σημείο (β), υπό την προϋπόθεση ότι αυτά τα χαρακτηριστικά τοπίου δεν παρεμποδίζουν σημαντικά την εκτέλεση της γεωργικής δραστηριότητας και δεν είναι κυρίαρχα στο γεωργικό αγροτεμάχιο.
