Λιγότεροι από 13 μήνες απομένουν για την ολοκλήρωση της υλοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας (ΕΣΑΑ) «Ελλάδα 2.0» και η κατάσταση είναι ιδιαίτερα τεταμένη στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Τα ορόσημα (επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις) που απομένουν για υλοποίηση είναι διπλάσια από εκείνα που έχουν υλοποιηθεί στα τελευταία 4 χρόνια που τρέχει το Σχέδιο «Ελλάδα 2.0».
Η ηγεσία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας καθησυχάζει ότι δεν θα χαθεί ευρώ από το εθνικό Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ), αλλά οι προκλήσεις είναι μπροστά. Υπενθυμίζεται ότι το ΕΣΑΑ «Ελλάδα 2.0» περιέλαβε 373 ορόσημα, εκ των οποίων τα 209 είναι επενδύσεις και τα 164 είναι μεταρρυθμίσεις. Μέχρι σήμερα έχουν ικανοποιηθεί 139 ορόσημα και μένουν να υλοποιηθούν τα 234.
Πρόκειται για ένα στόχο ιδιαίτερα δύσκολο με δεδομένο ότι απομένουν λιγότερο από 13 μήνες υλοποίησης. Η κρισιμότητα της κατάστασης φαίνεται και από το ότι η χώρα κατά στην τελευταία αναθεώρηση του Σχεδίου «Ελλάδα 2.0» κατάργησε ή/και τροποποίησε 108 ορόσημα του ΕΣΑΑ «Ελλάδα 2.0». Δηλαδή κατάργησε/τροποποίησε το 46% των οροσήμων που απομένουν για υλοποίηση.
Επίσης, η χώρα μέχρι σήμερα, στα τέσσερα χρόνια υλοποίησης του εθνικού ΤΑΑ, υπέβαλε 11 αιτήματα πληρωμών και μένει να υποβληθούν στους επόμενους 13 μήνες επιπλέον 7 αιτήματα πληρωμών (σύνολο 18 αιτήματα, εκ των οποίων 9 στο σκέλος των επιδοτήσεων και άλλα τόσα στο σκέλος των δανείων). Σημειώνεται ότι το 9ο αίτημα πληρωμών (5ο αίτημα στο σκέλος των επιδοτήσεων) εκτελέστηκε σχεδόν έναν χρόνο μετά τον αρχικό σχεδιασμό, ενώ το 10ο αίτημα πληρωμών (5ο αίτημα στο σκέλος των δανείων) ήταν ημιτελές.
Ο αρχικός στόχος για το 5ο αίτημα στα δάνεια ήταν να ξεπεράσουν τα 9,0 δισ. ευρώ, αλλά μέχρι και την υποβολή του αιτήματος, οι συμβάσεις δανείων είχαν ξεπεράσει τα 7 δισ. ευρώ. Έτσι, κατά την υποβολή του 6ου αιτήματος, δεν συμπεριλήφθηκε αίτημα για την εκταμίευση πόρων στο σκέλος των δανείων, με το σχετικό αίτημα πληρωμών να υποβάλλεται αφού ξεπεραστεί ο στόχος των 9,0 δισ. ευρώ.
Το 6ο αίτημα πληρωμών περιορίσθηκε μόνον στο σκέλος των επιδοτήσεων ύψους 2,1 δισ. ευρώ. Το αίτημα αυτό δεν αναμένεται να ικανοποιηθεί πριν από τον ερχόμενο Οκτώβριο, με δεδομένο ότι το προηγούμενο αίτημα ικανοποιήθηκε 5 μήνες μετά την υποβολή του. Εξάλλου, αυτήν την περίοδο οι Βρυξέλες βρίσκονται σε διακοπές, οπότε θα είναι ευχής έργον αν οι τεχνοκράτες της Κομισιόν εγκρίνουν το νέο αίτημα πληρωμών μέχρι τον Οκτώβριο.
Τα κρίσιμα ορόσημα
Από την άλλη πλευρά, γίνεται εμφανής η αγωνία της χώρας να διοχετεύσει τους πόρους του εθνικού ΤΑΑ σε προμήθειες εξοπλισμού και υπηρεσιών π.χ. διαδραστικών πινάκων, ηλεκτρικών λεωφορείων, vouchers υγείας, καταρτίσεων ανέργων κ.λπ.
Αντίθετα, βγαίνουν από το Ταμείο Ανάκαμψης έργα κρίσιμα για την λειτουργία του κράτους και της παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες, όπως είναι το σύστημα ψηφιακής απονομής συντάξεων ΑΤΛΑΣ και το σύστημα παρακολούθησης της εργασίας/ανεργίας ΑΡΙΑΔΝΗ. Θεωρητικά τα έργα θα χρηματοδοτηθούν από άλλα εργαλεία, είτε του ΕΣΠΑ, είτε από εθνικούς πόρους.
Επίσης, μια σειρά έργων παίρνουν συνεχείς παρατάσεις, όπως είναι το σύστημα Διαλειτουργικότητας και ανάπτυξης νέων υπηρεσιών Διαδικτύου (Μέτρο 108), το οποίο ενώ αρχικά ήταν να παραδοθεί τέλος 2024, τώρα η παράδοσή του μετατέθηκε για το τέλος 2025. Το ίδιο σχεδόν συνέβη και με το σύστημα CRM-Gov, που θα διαχειρίζεται τις σχέσεις του Δημοσίου με τους πολίτες του.
Επίσης, δεν επιτεύχθηκε το μέτρο 94 και το οποίο αφαιρέθηκε από το ΕΣΑΑ που ήθελε το 30% των ψηφιοποιήσεων των αρχείων του κράτους, των πολεοδομιών, των υποθηκοφυλακείων, των δικαστηρίων κ.λπ., να υλοποιείται έως το τέλος του 2024. Παραμένει, ωστόσο, ο προκλητικός στόχος της ολοκλήρωσης του 90% των ψηφιοποιήσεων αρχείων μέχρι το τέλος της χρονιάς που διανύουμε.
Άλλα έργα μικραίνουν σημαντικά, όπως είναι το έργο Smart Readiness, ένα έργο που θα προετοίμαζε κτίρια της χώρας για την υποδοχή οπτικών ινών. Το έργο παρουσίασε χαμηλή ζήτηση, όπως χαμηλή ήταν η ζήτηση για τα ηλεκτρικά Ταξί. Επίσης, μηδενική ζήτηση είχε η ενεργειακή αναβάθμιση των 210 κτιρίων του δημοσίου τομέα και ο εκσυγχρονισμός 100.000 σημείων οδοφωτισμού. Ο αρχικός στόχος αναθεωρήθηκε το 2023 σε 150 κτίρια και στην τελευταία αναθεώρηση (Ιούλιος 2025) το μέτρο αποσύρθηκε εντελώς. Ουσιαστικά το ελληνικό κράτος απέτυχε να θωρακίσει ενεργειακά την ακίνητη περιουσία του.
Είναι δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες τα ορόσημα που απομένουν να ικανοποιηθούν μέχρι τον Αύγουστο του 2026. Είναι σίγουρο ότι πολλά από αυτά δεν υλοποιηθούν ή θα αλλάξει η στόχευσή τους, έτσι ώστε να χωρέσουν στο περιθώριο υλοποίησης του ΕΣΑΑ «Ελλάδα 2.0» που απομένει.
Τι μένει να γίνει
Τα επόμενα βήματα στους 13 μήνες που ακολουθούν είναι η κυβέρνηση να εισπράξει το 6ο αίτημα πληρωμών στο σκέλος των επιδοτήσεων ύψους 2,1 δισ. ευρώ. Αν συμβεί αυτό, η Κομισιόν θ’ αποδεχθεί την υλοποίηση επιπλέον 39 οροσήμων (επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων) και θ’ απομένουν στους 9 έως 10 μήνες υλοποίησης του ΕΣΑΑ «Ελλάδα 2.0», η υλοποίηση περίπου 200 οροσήμων. Είναι προφανές ότι η χώρα επέλεξε ένα οπισθοβαρές ΕΣΑΑ όσον αφορά την υλοποίηση των στόχων του προγράμματος.
Έπειτα από αυτό η χώρα θα πρέπει να υποβάλει επιπλέον 7 αιτήματα πληρωμών, συνολικού ύψους 15 δισ. ευρώ. Τα τρία από τα 7 αιτήματα πληρωμών αφορούν το σκέλος των επιδοτήσεων και υπόλοιπα τέσσερα το σκέλος των δανείων. Πρακτικά τα επόμενα τρία τέσσερα τρίμηνα η χώρα πρέπει να υποβάλει κάθε τρίμηνο «1,75» αιτήματα πληρωμών.
