Συνολικά 35 οδικά έργα αναμένεται να έχουν υλοποιηθεί τα επόμενα χρόνια, σύμφωνα με την πρόσφατη έκθεση της Mediobanca, που βασίζεται στα στοιχεία της PWC. Από αυτά τα 15 βρίσκονται σε εξέλιξη ή έχουν ολοκληρωθεί, ενώ τα υπόλοιπα πρόκειται να κατασκευαστούν μελλοντικά. Ο συνολικός προϋπολογισμός τους φτάνει τα 7,4 δισ. ευρώ -ποσό σχεδόν ισόποσο με αυτό που επενδύθηκε την τελευταία δεκαετία. Από αυτά, 1,2 δισ. ευρώ αφορούν έργα που ήδη υλοποιούνται, ενώ 6,2 δισ. ευρώ αντιστοιχούν σε έργα που θα ξεκινήσουν τα επόμενα χρόνια.
Σύμφωνα με την ανάλυση της ιταλικής τράπεζας, στην Ελλάδα το επενδυτικό κενό στις υποδομές ανέρχεται σε περίπου 1,8 δισ. κατά μέσο όρο ετησίως. Ωστόσο, την περίοδο 2014-2023 ολοκληρώθηκαν 25 έργα συνολικού προϋπολογισμού 7,3 δισ. ευρώ. Η κορυφαία χρονιά υπήρξε το 2017, όταν παραδόθηκαν μεγάλα τμήματα αυτοκινητοδρόμων -μεταξύ αυτών η Ολυμπία Οδός και ο Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου (Aegean Motorway)-, με επενδύσεις που άγγιξαν συνολικά τα 5,8 δισ. ευρώ. Μετά το 2017 η δραστηριότητα υποχώρησε αισθητά, με μικρότερης κλίμακας έργα και περιορισμένους προϋπολογισμούς τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, το ισοζύγιο δείχνει ότι οι επενδύσεις στους ελληνικούς αυτοκινητοδρόμους δεν σταμάτησαν, παραμένοντας βασικός μοχλός ανάπτυξης για τον κατασκευαστικό κλάδο.
Επενδύσεις άνω των 2 δισ. για τον ΒΟΑΚ
Στην κορυφή των επενδύσεων που μπαίνουν σταδιακά σε τροχιά υλοποίησης βρίσκεται ο Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ), μήκους 195 χιλιομέτρων. Πρόκειται για το μεγαλύτερο εν εξελίξει έργο οδοποιίας στη χώρα, που θα συνδέει τα Χανιά με τον Άγιο Νικόλαο, αναβαθμίζοντας καθοριστικά την ασφάλεια και την οικονομία της Κρήτης. Συγκεκριμένα, σε φάση εκκίνησης είναι η παραχώρηση από τα Χανιά έως το Ηράκλειο, (συμπεριλαμβανομένης της προαίρεσης Κίσσαμος – Χανιά) συνολικού ύψους 2 δισ. ευρώ, την οποία έχει αναλάβει η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ. Η διάρκεια της παραχώρησης είναι 35 έτη, εκ των οποίων έως και πέντε έτη προβλέπονται για τη φάση των μελετών και των κατασκευών. Το συνολικό μήκος του τμήματος Χανιά – Ηράκλειο ανέρχεται σε 187 χιλιόμετρα. Tο υπό προαίρεση τμήμα Κίσσαμος – Χανιά είναι συνολικού μήκους 30 χιλιομέτρων.
Το δεύτερο τμήμα του ΒΟΑΚ, μήκους 22,5 χιλιομέτρων, αφορά το έργο Χερσόνησος – Νεάπολη, το οποίο υλοποιείται μέσω Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Ανάδοχος είναι η κοινοπραξία των εταιρειών ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, AKTOR και ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις. Ωστόσο, μετά την εξαγορά της ΑΚΤΩΡ Παραχωρήσεις από τον Όμιλο AKTOR, το συνολικό ποσοστό συμμετοχής του Ομίλου φτάνει πλέον το 45%.
Προ λίγων ημερών το υπουργείο Υποδομών ανακοίνωσε παράταση για το τμήμα Νεάπολη – Άγιος Νικόλαος, μήκους 14 χιλιομέτρων, το οποίο δημοπρατήθηκε ως δημόσιο έργο με κατασκευαστή τον όμιλο AKTOR και αναμένεται να ολοκληρωθεί στα μέσα του 2026. Η παράταση οφείλεται στην καθυστέρηση απόδοσης απαλλοτριωμένων εκτάσεων, στη μετατόπιση δικτύων του ΔΕΔΔΗΕ και της ΔΕΥΑ, καθώς και στην εκ νέου εκπόνηση μελετών βασικού σχεδιασμού λόγω της Αναθεώρησης Περιβαλλοντικών Προδιαγραφών.
Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Υποδομών και Μεταφορών, Χρίστος Δήμας, προανήγγειλε ότι το επόμενο καθοριστικό βήμα για το έργο, είναι η επέκταση του οδικού άξονα προς τα ανατολικά. Η κυβέρνηση δεσμεύεται να χρηματοδοτήσει τις απαραίτητες μελέτες για την ωρίμανση του ανατολικού τμήματος του ΒΟΑΚ από την Παχιά Άμμο έως και τη Σητεία, με στόχο την ολοκλήρωση ενός σύγχρονου αυτοκινητόδρομου που θα διασχίζει ολόκληρη τη Βόρεια Κρήτη και θα ενώνει ουσιαστικά τη Δύση με την Ανατολή, αναβαθμίζοντας τη συγκοινωνιακή και αναπτυξιακή δυναμική του νησιού.
Το FlyOver και οι κάθετοι άξονες στην Εγνατία Οδό
Με γοργούς ρυθμούς προχωρά και η κατασκευή του FlyOver της Θεσσαλονίκης, έργο ΣΔΙΤ, που έχει αναλάβει η κοινοπραξία Metlen – ΑΒΑΞ. Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται το δημόσιο έργο Μπράλος – Άμφισσα, επίσης με κατασκευαστή την ΑΒΑΞ, το οποίο έχει ορίζοντα ολοκλήρωσης στο τέλος του 2027.
Σε φάση υλοποίησης έχει μπει επίσης η επέκταση της Ιόνιας Οδού στο τμήμα Ιωάννινα – Κακαβιά, που υλοποιεί η ΑΒΑΞ. Πρόκειται για μία νέα αρτηρία μήκους 69,5 χιλιομέτρων, η οποία θα λειτουργεί ως ο δυτικός κάθετος άξονας της Εγνατίας Οδού και θα συνεχίζει την Ιόνια Οδό έως τα ελληνοαλβανικά σύνορα. Η κατασκευή χωρίζεται σε δύο τμήματα, το Ιωάννινα – Καλπάκι και το Καλπάκι – Κακαβιά.
Σημειώνεται ότι οι κάθετοι άξονες της Εγνατίας Οδού εμφανίζουν μεγάλες διαφοροποιήσεις ως προς την πορεία κατασκευής τους από περιοχή σε περιοχή. Συγκεκριμένα, σε εξέλιξη βρίσκονται οι εργασίες για την ολοκλήρωση ενός ακόμη κρίκου στην αλυσίδα των έργων του κάθετου άξονα Αρδάνιο – Ορμένιο, με την κατασκευή της παράκαμψης του οικισμού Προβατώνα να αποτελεί το επίκεντρο της παρούσας φάσης. Πρόκειται για παρέμβαση στρατηγικής σημασίας, που δεν αφορά μόνο στην οδική ασφάλεια και την αποσυμφόρηση του τοπικού δικτύου, αλλά και τη συνολικότερη αναβάθμιση των υποδομών στον Έβρο.
Την ίδια ώρα, παρατείνεται έως τις 14 Απριλίου 2027 η ολοκλήρωση του μεγάλου έργου αναβάθμισης του κάθετου άξονα Δράμα – Καβάλα, σύμφωνα με απόφαση της Εγνατία Οδός Α.Ε. Το έργο αυτό θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα για τη Βόρεια Ελλάδα, καθώς αναμένεται να αναβαθμίσει την προσβασιμότητα και να ενισχύσει την τοπική ανάπτυξη. Η αρχική ημερομηνία περαίωσης είχε οριστεί για τις 14 Μαΐου 2025, βάσει της σύμβασης που υπεγράφη στις 14 Νοεμβρίου 2022, με διάρκεια υλοποίησης 30 μηνών, ωστόσο πλέον η ολοκλήρωση μετατίθεται κατά δύο χρόνια. Ανάδοχος του έργου είναι το κοινοπρακτικό σχήμα ΙΝΤΕΡΚΑΤ – ΤΕΚΑΛ.
Αντίθετα, τίτλοι τέλους μπήκαν στον πολύπαθο διαγωνισμό για το τμήμα Παράκαμψη Μελιβοίων – Δημάριο, στον κάθετο άξονα Ξάνθη – Εχίνος – Ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Με απόφασή της, η Εγνατία Οδός Α.Ε. προχώρησε στη διακοπή μιας διαδικασίας που διαρκούσε τέσσερα χρόνια, έχοντας ουσιαστικά οδηγηθεί σε αδιέξοδο εξαιτίας μιας σειράς τεχνικών, χρηματοδοτικών και διαδικαστικών προβλημάτων.
Ολοκλήρωση παλιών εκκρεμοτήτων
Ορισμένα από τα πιο αναμενόμενα οδικά έργα εισέρχονται πλέον στο τελικό τους στάδιο, κλείνοντας εκκρεμότητες ετών. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο αυτοκινητόδρομος Πάτρα – Πύργος. Εκτός απροόπτου, στις 30 Νοεμβρίου θα παραδοθούν στην κυκλοφορία τα τελευταία 10 χιλιόμετρα, με ανάδοχο την ΑΒΑΞ, ενώ από την 1η Αυγούστου έχουν ήδη δοθεί σε χρήση τα πρώτα 65 χιλιόμετρα. Την ίδια στιγμή, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έχει επαναφέρει στο προσκήνιο την προοπτική επέκτασης του δρόμου έως την Τσάκωνα, υπό την προϋπόθεση ότι θα εξασφαλιστεί η απαιτούμενη χρηματοδότηση. Το έργο θεωρείται ιδιαίτερα απαιτητικό, με κόστος που εκτιμάται μεταξύ 700 εκατ. και 1 δισ. ευρώ, ενώ η διαδικασία ωρίμανσης βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη και μέσα στο 2026 αναμένονται οι πρώτες επίσημες ανακοινώσεις.
Σε τροχιά ολοκλήρωσης βρίσκεται και το βόρειο τμήμα του Ε65, που συνδέει την Καλαμπάκα με την Εγνατία Οδό. Η πρόοδος κατασκευής έχει ξεπεράσει το 75% και το έργο, που υλοποιείται από τη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ και ελέγχεται από την Κεντρική Οδό, υπολογίζεται να ολοκληρωθεί εντός του πρώτου εξαμήνου του 2026. Το τμήμα των 70,5 χιλιομέτρων θα ενώσει την Καλαμπάκα με τα Γρεβενά και την Εγνατία, δίνοντας νέα πνοή στις οδικές συνδέσεις της Δυτικής Θεσσαλίας και της Δυτικής Μακεδονίας. Παρά το γεγονός ότι το έργο δεν περιλαμβάνει μεγάλα τεχνικά έργα, η χάραξή του ανάμεσα σε ορεινούς όγκους καθιστά τις εργασίες ιδιαίτερα απαιτητικές, ειδικά κατά τους χειμερινούς μήνες.
Παράλληλα, στη δεύτερη φάση του ανταγωνιστικού διαλόγου έχουν εισέλθει και δύο μεγάλα οδικά έργα ΣΔΙΤ στη Βόρεια Ελλάδα, για τα οποία θα υπάρξει κατάθεση δεσμευτικών οικονομικών προσφορών, ενδεχομένως μέχρι το τέλος του 2025. Πρόκειται για τα έργα που αφορούν τους άξονες Θεσσαλονίκη – Έδεσσα και Δράμα – Αμφίπολη, οι προϋπολογισμοί των οποίων έχουν οριοθετηθεί για τον μεν άξονα Θεσσαλονίκη – Έδεσσα στα 444,91 εκατ. ευρώ με ΦΠΑ και για τον άξονα Δράμα – Αμφίπολη στα 248,54 εκατ. ευρώ. Σημειώνεται πως στη φάση του ανταγωνιστικού διαλόγου, και για τους δύο διαγωνισμούς, είχαν εισέλθει οι ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, Άκτωρ Παραχωρήσεις – Metlen, όμιλος AKTOR και ΑΒΑΞ.
Τα «παγωμένα» έργα και οι μελλοντικές προοπτικές
Παράλληλα με τα έργα που βρίσκονται σε φάση κατασκευής ή ολοκλήρωσης, σημαντικά οδικά έργα παραμένουν «παγωμένα», ωστόσο εκτιμάται ότι θα επανέλθουν σε τροχιά υλοποίησης στο μέλλον. Ειδικότερα:
- Η υποθαλάσσια ζεύξη Λευκάδας
Στην περίπτωση της Λευκάδας, το έργο της υποθαλάσσιας ζεύξης με την ηπειρωτική χώρα θεωρείται από πολλούς απαραίτητο για τη βιώσιμη κινητικότητα του νησιού, ωστόσο συναντά και αντιδράσεις. Η προκήρυξη του διαγωνισμού ξεκίνησε το 2013, όμως η σφοδρή οικονομική κρίση οδήγησε σε αλλεπάλληλες παρατάσεις στην ημερομηνία εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Τελικά, το 2016 ο διαγωνισμός ακυρώθηκε και το έργο μπήκε στα συρτάρια. Από το 2020 ξεκίνησαν εκ νέου οι πρώτες διαδικασίες για την επανεκκίνησή του, ενώ το 2022 άρχισαν νέες μελέτες ωρίμανσης. Για την πλήρη προετοιμασία απαιτούνται γεωτεχνικές και τοπογραφικές έρευνες, προκειμένου να ολοκληρωθούν οι τελευταίες μελέτες. Η ζεύξη θεωρείται κομβική, καθώς συμπληρώνει τον οδικό χάρτη μεγάλων έργων της Αιτωλοακαρνανίας, όπως η Ιόνια Οδός, η Αμβρακία και η Διπλή Σύνδεση Λευκάδας. Οι τελικές αποφάσεις για την επανεκκίνηση της διαγωνιστικής διαδικασίας αναμένονται το προσεχές διάστημα.
- Η υποθαλάσσια σύνδεση Σαλαμίνας
Η σύνδεση της Σαλαμίνας με την Αττική αποτελεί μια ιστορία που ξεκινά από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, όταν έγιναν οι πρώτες μελέτες για την υποθαλάσσια σύνδεση του νησιού με το λιμάνι του Περάματος. Παρά το αρχικό σχέδιο δημοπράτησης, το έργο ακυρώθηκε λίγα χρόνια αργότερα από τη νέα ηγεσία του υπουργείου. Έκτοτε, το ζήτημα επανερχόταν κατά καιρούς στο προσκήνιο, όμως «φρέναρε» τόσο λόγω των αντιδράσεων του Δήμου Σαλαμίνας όσο και λόγω των κοινοπραξιών, που διαχειρίζονται τα ferry boat της γραμμής Πέραμα – Παλούκια. Κρίσιμο ζήτημα παραμένει η χρηματοδότηση, καθώς η κρατική στενότητα σε συνδυασμό με τη συρρίκνωση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης για έργα υποδομών, καθιστούν την προώθηση του έργου εξαιρετικά δύσκολη.
- Η Λεωφόρος Κύμης
Για την ουσιαστική αντιμετώπιση του κυκλοφοριακού προβλήματος στην Αττική, καθοριστικό έργο θεωρείται η πολυαναμενόμενη επέκταση της Λεωφόρου Κύμης. Όπως έχει δηλώσει ο υφυπουργός Υποδομών, Γιώργος Ταχιάος, το έργο παραμένει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος, ωστόσο η προσφυγή του Δήμου Ηρακλείου στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) έχει αναστείλει τις διαδικασίες. Ακόμη και αν ξεπεραστούν τα νομικά εμπόδια, το βασικό ανασταλτικό στοιχείο είναι η έλλειψη διαθέσιμων πόρων. Παρά ταύτα, έχει ήδη αναδειχθεί προσωρινός μειοδότης, η κοινοπραξία ΤΕΡΝΑ – AKTOR (πρώην Intrakat).
- Η Σήραγγα Ηλιούπολης
Στα νότια προάστια, η βασική πρόταση αφορά την επέκταση της περιφερειακής Υμηττού προς τη Λεωφόρο Βουλιαγμένης, έργο γνωστό και ως «Σήραγγα Ηλιούπολης». Η νέα οδική αρτηρία θα συνδέει ουσιαστικά την Αττική Οδό με την περιοχή του Αγίου Δημητρίου, δημιουργώντας έναν ταχείας κυκλοφορίας διάδρομο, που θα επιτρέπει τη διαδρομή από τον Καρέα έως τη Λ. Βουλιαγμένης σε μόλις 10 λεπτά. Για το εν λόγω έργο προς το παρόν δεν έχει γίνει καμία ιδιαίτερη κίνηση, καθώς αναζητείται κυρίως χρηματοδότηση.
