Όσα συμβαίνουν με τον βιολογικό καθαρισμό της Πάτμου, με τους βιολογικούς καθαρισμούς και την ύδρευση άλλων νησιών, με την κυκλοφοριακή συμφόρηση σε πολλές παραθαλάσσιες περιοχές φέτος το καλοκαίρι και με το χάος στα λιμάνια, δείχνουν πως οι υποδομές της χώρας αδυνατούν να στηρίξουν το τουριστικό μας μοντέλο. Ο υπερτουρισμός αφήνει πλέον σοβαρά σημάδια σε απαρχαιωμένες υποδομές, οι οποίες, μάλιστα, αναβαθμίζονται με ρυθμούς χελώνας, ενώ οι περισσότερες είτε δεν συντηρούνται καθόλου, είτε συντηρούνται ανεπαρκώς. Ούτε η Τοπική Αυτοδιοίκηση, ούτε η κεντρική κυβέρνηση, διαθέτουν σήμερα μηχανισμούς που είναι επαρκώς στελεχωμένοι, ώστε να συντηρήσουν τις υποδομές που λειτουργούν στα όριά τους λόγω αυξημένης τουριστικής κίνησης.
Επί της θητείας του Κωστή Χατζηδάκη στο υπουργείο Οικονομίας και Οικονομικών ψηφίστηκε, επιτέλους, νομοθετική ρύθμιση που επιβάλλει οικονομικές προβλέψεις για το πολυετές κόστος συντήρησης μιας υποδομής, είτε είναι δρόμος είτε είναι κτίριο. Αυτή η πρόβλεψη δεν έλυσε, όμως, το ζήτημα φιλοσοφίας: Την αδιαφορία των υπευθύνων για τη συντήρηση ακόμα και κρίσιμων υποδομών. Προς το παρόν, πορευόμαστε προσευχόμενοι πως δεν θα συμβεί καμία μεγάλη βλάβη (όπως στην Πάτμο) ή καμία σοβαρότερη καταστροφή. Και οι κάτοικοι τουριστικών περιοχών έχουν πλέον συνηθίσει στο κυκλοφοριακό χάος, στις διακοπές νερού, στα σκουπίδια, στον απίστευτο θόρυβο και στους βιολογικούς καθαρισμούς που υπολειτουργούν, ενώ διαφημίζουμε τις καθαρές ελληνικές θάλασσες.
«Μα γίνονται έργα» θα υποστηρίξουν ορισμένοι. Η απάντηση είναι πως πρόκειται για υποδομές που σχεδιάστηκαν πριν από 10 και 20 χρόνια και κατασκευάζονται σήμερα, επειδή ο κρατικός μηχανισμός χρειάζεται χρόνια προκειμένου να ωριμάσει μελετητικά και χρηματοδοτικά ένα έργο. Σε πολλές περιπτώσεις, δηλαδή, υλοποιούμε σήμερα τα έργα που έπρεπε να είχαν γίνει προ εικοσαετίας, όταν ο τουρισμός στα νησιά ήταν σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο και όταν δεν είχε ξεκινήσει η κατασκευαστική έκρηξη των τελευταίων ετών. Αν δεν υπάρξει αλλαγή μοντέλου στη στελέχωση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ώστε να μπορεί να υποστηρίξει την ταχύτερη ωρίμανση κρίσιμων έργων, η κατάσταση θα χειροτερέψει.
Και οι ΟΤΑ (δήμοι και περιφέρειες) δεν διαθέτουν μηχανισμούς έγκαιρου σχεδιασμού, τεχνικής ωρίμανσης και χρηματοδότησης κρίσιμων έργων. Ακόμα χειρότερη είναι η κατάσταση σε σχέση με το μοντέλο συντήρησης των υποδομών. Τα συχνά προβλήματα των βιολογικών καθαρισμών, οι διακοπές υδροδότησης, η κατάσταση πολλών περιφερειακών οδικών αξόνων, κ.α. δείχνουν πως δεν υπάρχει το προσωπικό και η οργάνωση που θα επιτρέψει τη σωστή συντήρηση αυτών των υποδομών ή την αναβάθμισή τους, ώστε να καλύψουν τις νέες ανάγκες. Αυτά βλέπουν στην κυβέρνηση και αναζητούν διάφορες λύσεις π.χ. για την αναβάθμιση των 22 μικρών περιφερειακών αεροδρομίων, που έχουν παραμείνει στον έλεγχο του Υπερταμείου.
Δε χρειάζεται να ψάξουμε πολύ για να βρούμε αποτυχημένα μοντέλα συντήρησης. Αρκεί να θυμηθούμε τι συμβαίνει εδώ και δεκαετίες στον ελληνικό σιδηρόδρομο. Ή να θυμηθούμε πως στην Εγνατία Οδό, έναν πανάκριβο οδικό άξονα που κόστισε δισεκατομμύρια για τους Έλληνες φορολογούμενους, δεν έχει γίνει ποτέ βαριά συντήρηση. Φανταστείτε τι συμβαίνει με τις μικρότερες υποδομές στις τουριστικές περιοχές και στα νησιά που βλέπουμε φέτος να παρουσιάζονται προβλήματα. Μια ιδέα είναι να υπογραφούν πολυετείς συμβάσεις συντήρησης για διάφορες κατηγορίες υποδομών, αλλά πρέπει να πειστούν οι τοπικές αρχές. Και να γραφτούν συμβάσεις που δεν θα «γέρνουν» προς την πλευρά των ιδιωτών με τις στρατιές δικηγόρων…
Εδώ και πολλά χρόνια κυκλοφορεί μια ετήσια έκθεση αξιωματικών του εμπορικού μας ναυτικού, η οποία περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τη δυσάρεστη κατάσταση πολλών λιμανιών στα νησιά, που το καλοκαίρι εξυπηρετούν χιλιάδες τουρίστες οι οποίοι ταξιδεύουν με την ακτοπλοΐα. Αν κάποιος βρει μια έκθεση δεκαετίας και την περυσινή έκθεση θα διαπιστώσει πως είναι σχεδόν πανομοιότυπες! Ελάχιστες είναι οι επενδύσεις για την αναβάθμιση και τη βελτίωση των συνθηκών, για επιβάτες και ακτοπλοϊκές, στα λιμάνια των ελληνικών νησιών. Κατά καιρούς έχουν κυκλοφορήσει διάφορα σενάρια, με τις ακτοπλοϊκές να προτείνουν, μεταξύ άλλων, και κάποιο μοντέλο Σύμπραξης Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ). Προς το παρόν, αναμένουμε.
Το συμπέρασμα; Αν δεν υπάρξουν σοβαρές αλλαγές στη στελέχωση και στην οργάνωση των ΟΤΑ και άλλων κρατικών υπηρεσιών, ώστε να ωριμάζουν ταχύτερα τα έργα και αν δεν υπάρξει ουσιαστική μέριμνα για τη συντήρηση των υποδομών, ο υπερτουρισμός θα επιταχύνει την πλήρη κατάρρευση κρίσιμων υποδομών. Το κατάλαβαν τη φετινή χρονιά οι αρμόδιοι που βλέπουν να αυξάνονται οι βλάβες σε πολλά ακριβοπληρωμένα έργα. Ακόμα περισσότερο το κατάλαβαν οι κάτοικοι των νησιών, που πλέον βλέπουν πως το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης των τελευταίων ετών έχει ημερομηνία λήξης και δυσάρεστα αποτελέσματα.
