Με το ζόρι μπήκε η χώρα μας στο πρόγραμμα Security Action for Europe (SAFE). Από το κοινό ευρωπαϊκό πρόγραμμα, που στόχο έχει να φέρει φθηνό χρήμα στις αμυντικές δαπάνες των κρατών-μελών της ΕΕ, η Ελλάδα ανέλαβε δεσμεύσεις μόλις 787 εκατ. ευρώ, σε σύνολο 150 δισ. ευρώ. Έτσι, η συμμετοχή μόλις που ξεπερνά το 0,5% του προγράμματος και είναι μικρότερη ακόμη και από εκείνη της Κύπρου.
Τη μεγαλύτερη συμμετοχή έχει η Πολωνία, η οποία ανέλαβε δεσμεύσεις για δάνεια ύψους 43,7 δισ. ευρώ. Το ποσό αυτό αντιστοιχεί στο 29% των συνολικών πόρων του SAFE. H Κύπρος δεσμεύθηκε για δάνεια ύψους 1,2 δισ. ευρώ και η Πορτογαλία για δάνεια ύψους 5,8 δισ. ευρώ.
Η Ελλάδα, σε αντίθεση με ό,τι έπραξε στο Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας, όπου ανέβαλε το μεγαλύτερο (αναλογικά) ύψος δανείων, εμφανίσθηκε εντελώς «απρόθυμη» να συμμετάσχει στο νέο δανειοδοτικό σχήμα της ΕΕ για την αντιμετώπιση των αμυντικών της δαπανών. Μάλιστα, στην πρώτη λήξη της περιόδου δέσμευσης (29 Ιουλίου 2025) οι ελληνικές απαιτήσεις ήταν μηδενικές.
Η Κομισιόν, ωστόσο, έδωσε παράταση μέχρι 15 Αυγούστου και μέσα στην παράταση υποβλήθηκε η δέσμευση της χώρας μας για τα 787 εκατ. ευρώ. Η Ελλάδα ήταν η 19η και τελευταία χώρα της ΕΕ που εξέφρασε ενδιαφέρον για τα δάνεια του SAFE.
Αξίζει να αναφερθεί ότι η λήξη της περιόδου ανάληψης δεσμεύσεων άφησε αδιάθετα περί τα 30 δισ. ευρώ, γεγονός που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να είχε χρηματοδοτήσει όλο το 12ετές αμυντικό της πρόγραμμα από τους πόρους του SAFE, τη στιγμή μάλιστα που βρίσκεται εμπρός σε μεγάλες αναθέσεις αμυντικών προγραμμάτων (απόκτηση νέων φρεγατών, η παραγγελία των F35 κ.ο.κ.). Η συμμετοχή στο SAFE δεν καλύπτει καν τον εκσυγχρονισμό των γηρασμένων ΜΕΚΟ.
Τα «υπέρ» του SAFE είναι ότι πρόκειται στην ουσία για δάνεια με πολύ ευνοϊκούς όρους, πιθανότατα καλύτερους από εκείνους που συνόδευσαν τα δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης. Περιλαμβάνουν 10ετή περίοδο χάριτος και αποπληρωμή σε έως 45 χρόνια. Ωστόσο, περιέχουν και «κατά», με το πιο σημαντικό να είναι η λογοδοσία της εθνικής αρχής στη διαχείριση των (αρχικά) κοινοτικών δανείων.
Πολλοί αποδίδουν τη «ραθυμία» της χώρας να συμμετάσχει στο SAFE στο γεγονός ότι οι κανονισμοί δεν επιτρέπουν την επιβολή «βέτο» στις αποφάσεις της πλειοψηφίας. Μάλιστα, ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, χαρακτήρισε το πρόγραμμα «κερκόπορτα» στην είσοδο της Τουρκίας στις ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες. Η χαλαρή συμμετοχή, ωστόσο, της χώρας μας στο πρόγραμμα δεν αποτρέπει τον παραπάνω κίνδυνο. Αντίθετα, τον καθιστά ακόμη μεγαλύτερο.
Πάντως μέχρι στιγμής δεν υπήρξε κανένα ενδιαφέρον τρίτων χωρών για το πρόγραμμα SAFE. Τα πρώτα 150 δισ. ευρώ απευθύνονται αποκλειστικά σε μέλη της ΕΕ, με τις πρώην χώρες του ανατολικού μπλοκ να λαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος -σχεδόν 100 δισ. ευρώ. Μπροστάρηδες είναι η Πολωνία, η Ρουμανία, ακόμη και η Ουγγαρία του Όρμπαν.
Οι ανεπτυγμένες χώρες, όπως η Γερμανία, η Δανία, η Σουηδία κ.ά., όπως συνέβη και στο Ταμείο Ανάκαμψης, έχουν μηδενική ή μικρή συμμετοχή στο SAFE. Αυτό συμβαίνει επειδή οι ανεπτυγμένες χώρες μπορούν και δανείζονται με καλύτερους όρους από τον μέσο όρο της ΕΕ. Το επιχείρημα, μάλιστα, αυτό επικαλέσθηκε και ο Έλληνας υπουργός Άμυνας στη Βουλή, λέγοντας ότι ούτως ή άλλως η χώρα δανείζεται με χαμηλά επιτόκια.
«Τα επιτόκια του Δημοσίου, χάρη στην επιτυχία αυτής της κυβέρνησης είναι ούτως ή άλλως χαμηλά. Άρα το κέρδος από τις δύο διαφορές των επιτοκίων μην το θεωρείτε τόσο φοβερό. Τη ζημιά από την υπέρβαση του δημοσιονομικού ορίου να τη θεωρείτε φοβερή, διότι η χώρα χάνει την αξιοπιστία της», υποστήριξε ο υπουργός Άμυνας. Άφησε δε αιχμές προς τα υπουργεία Εξωτερικών και Εθνικής Οικονομίας που διαπραγματεύθηκαν το SAFE.
Πολλοί είναι εκείνοι που φοβούνται ότι στο μέλλον η χώρα δεν θα δανείζεται τόσο εύκολα όσο δανείζεται σήμερα. Επιπλέον σε αυτό, η περαιτέρω «ενοποίηση» της Ευρώπης, σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής, άμυνας, οικονομίας και αγορών, είναι μια πολιτική που υποστήριξαν σθεναρά όλες οι ελληνικές κυβερνήσεις. Παρά ταύτα, πολλοί είναι εκείνοι που αποστασιοποιήθηκαν από το SAFE και αυτό δεν αφορά μόνον την ηγεσία του υπ. Εθνικής Άμυνας, αλλά το σύνολο της ελληνικής κυβέρνησης και κυρίως το Μέγαρο Μαξίμου, που είναι ο τελικός κριτής όλων των αποφάσεων.
Πολλοί είναι εκείνοι που πλειοδοτούν ότι η άρνηση της χώρας μας να συμμετάσχει στο SAFE έχει ταπεινότερους λόγους από εκείνους της περήφανης εθνικής και ανεξάρτητης διαπραγμάτευσης των αμυντικών δαπανών. Απλώς οι αμυντικές δαπάνες θα έμπαιναν και στην κρησάρα των Βρυξελλών και όχι μόνον της Αθήνας, όπως συμβαίνει σήμερα.
