Ο ελληνικός τουρισμός έχει πετύχει ένα αξιοσημείωτο άλμα, με τον ήλιο, τη θάλασσα και τα νησιά να έχουν καθιερωθεί ως συνώνυμα ενός επιτυχημένου θερινού τουριστικού μοντέλου. Αλλά πίσω από αυτήν την επιτυχία υπάρχει ένα ζωτικό κενό: η χώρα έχει αφήσει ανεκμετάλλευτες σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης για τον χειμερινό τουρισμό και για εναλλακτικούς προορισμούς, που θα μπορούσαν να διαχέουν τα οφέλη του τουρισμού σε ηπειρωτικές, ορεινές και ημιορεινές περιοχές όλο τον χρόνο.
Με τις παραλίες, τα νησιά και τις τουριστικές υποδομές να προσελκύουν εκατομμύρια ξένους επισκέπτες κάθε χρόνο, η Ελλάδα έχει καταφέρει να εδραιωθεί στις κορυφαίες επιλογές του ευρωπαϊκού τουρισμού.
Όμως η επιτυχία αυτή έχει και το κόστος της: εξάρτηση από μικρή περίοδο, εστίαση στο προϊόν «ήλιος & θάλασσα» και μικρή διείσδυση στις εποχές «μη αιχμής». Οι γερμανικοί tour operators, για παράδειγμα, αναφέρουν πως η Ελλάδα απουσιάζει σημαντικά από τους προορισμούς των χειμερινών προγραμμάτων τους.
Τα ορεινά και ημιορεινά μέρη της χώρας, με χιονοδρομικά κέντρα, μονοπάτια, ποδηλατικές διαδρομές και φυσιολατρικά δίκτυα, δεν έχουν ακόμη αποκτήσει το πολυδιάστατο τουριστικό προϊόν που θα τα καταστήσει βιώσιμους προορισμούς 12 μήνες τον χρόνο. Όπως επισημαίνουν φορείς του κλάδου, τα χιονοδρομικά εξαρτώνται από το χιόνι και τις καιρικές συνθήκες στην Ελλάδα, ενώ οι παράλληλες δραστηριότητες (πεζοπορία, mountain-bike, θεματικά πάρκα) δεν έχουν αναπτυχθεί όπως στο εξωτερικό.
Η TUI καλεί για επανεξέταση στρατηγικής στον ελληνικό τουρισμό
Η TUI, μέσω του CEO της, Sebastian Ebel, έχει σταθερά υπογραμμίσει ότι η Ελλάδα διαθέτει «όλα τα χαρακτηριστικά για να πρωταγωνιστήσει και τον χειμώνα». Στην Κρήτη, μεταξύ άλλων, ο κ. Ebel μίλησε στους ξενοδόχους και τόνισε ότι «όταν θέλεις να επεκτείνεις τη σεζόν, πρέπει να δώσεις λόγο στους πελάτες να έρθουν, με αθλητικά γεγονότα, ποδηλασίες, μαραθωνίους, πολιτιστικά γεγονότα και καρναβάλια, έχοντας τα ξενοδοχεία ανοικτά».
Ταυτόχρονα, ζήτησε από τη δημόσια διοίκηση, τους φορείς και την τοπική επιχειρηματικότητα να συνεργαστούν: αεροπορική συνδεσιμότητα, πολιτιστικές και αθλητικές εκδηλώσεις, αλλά και στήριξη για open season.
Ο κ. Ebel κάλεσε όλους τους εμπλεκόμενους να δημιουργήσουν ένα «ημερολόγιο εκδηλώσεων», το οποίο θα μπορεί να ενταχθεί στην πλατφόρμα TUI Musement, και οι εκδηλώσεις να προσεγγίζουν 7-10 εκατομμύρια χρήστες σε όλον τον κόσμο.
Αυτή η πρόταση δείχνει ότι η αλλαγή στρατηγικής δεν μπορεί να περιμένει. Οι υποδομές θα πρέπει να είναι σε ετοιμότητα, τα εστιατόρια και τα καταστήματα θα πρέπει να είναι ανοιχτά, τα ξενοδοχεία να διαθέτουν θέρμανση, θερμαινόμενες πισίνες, αίθουσες εκδηλώσεων και άλλες χρήσιμες παροχές.
Προοπτικές, προκλήσεις και η ανάγκη για αλλαγή
Από επιχειρηματική σκοπιά, η μετάβαση σ’ έναν 10μηνο τουριστικό κύκλο αποτελεί μεγάλη ευκαιρία. Η διασπορά του τουρισμού σε περιοχές πέρα από τα νησιά θα ενισχύσει την ισορροπία της εγχώριας οικονομίας, θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα μειώσει τις εποχικές διακυμάνσεις.
Οι επισκέπτες που αναζητούν εμπειρίες «εκτός σεζόν», με πιο οικονομικό προϋπολογισμό και εναλλακτικό προϊόν, είναι μια παγκόσμια τάση, που η Ελλάδα μπορεί να εκμεταλλευτεί. Η TUI καταγράφει αυτήν τη στιγμή μεγάλη ζήτηση για τον φετινό χειμώνα από τους Γερμανούς για Ισπανία, Αίγυπτο, Τουρκία, Πορτογαλία και Τυνησία. Η Ελλάδα παραμένει εκτός κάδρου.
Όμως, οι προκλήσεις είναι ουσιαστικές. Η αεροπορική συνδεσιμότητα για τον χειμώνα παραμένει περιορισμένη και -όπως τόνισε ο κ. Ebel- «οι πτήσεις είναι το πιο δύσκολο ζήτημα». Εδώ μπαίνει ο ρόλος του κράτους, από το οποίο ο CEO της TUI ζήτησε στήριξη, όπως έκανε η Αίγυπτος, η οποία επιδοτεί τις χειμερινές πτήσεις του μεγάλου tour operator, τουλάχιστον μέχρι να καταφέρουν να γεμίσουν τα αεροπλάνα.
Από την άλλη, πολλά ξενοδοχεία σε παραθαλάσσιες περιοχές δεν είναι κατάλληλα εξοπλισμένα για χειμερινή λειτουργία (θέρμανση, θερμαινόμενες πισίνες και συντηρημένες εγκαταστάσεις), ενώ είναι χρήσιμο να προσθέσουν παροχές, όπως kids club, κάτι που έχει πλέον μεγάλη ζήτηση από τους ταξιδιώτες.
Θα πρέπει, βέβαια, να σημειωθεί ότι τα ξενοδοχεία που βρίσκονται στην ηπειρωτική Ελλάδα αντιμετωπίζουν υψηλή ενεργειακή και λειτουργική επιβάρυνση και ταυτόχρονα έχουν να ανταγωνιστούν γειτονικές χώρες, που είναι σε θέση να προσφέρουν πακέτα με χαμηλότερο κόστος. Εδώ έρχεται και πάλι ο ρόλος του κράτους, που θα πρέπει να στηρίξει αυτές τις επιχειρήσεις, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης του τουρισμού της χώρας.
Τέλος, η χώρα χρειάζεται όχι απλώς marketing, αλλά «προϊόν»: ουσιαστική διαφοροποίηση, επενδύσεις σε δραστηριότητες (πεζοπορία, ορεινή ποδηλασία, οικο-τουρισμός, wellness, αγροτουρισμός, κ.λπ.), επιμόρφωση τοπικών φορέων και αξιοποίηση του φυσικού/πολιτιστικού κεφαλαίου.
Σε κάθε περίπτωση, η εποχικότητα και η συγκέντρωση της επισκεψιμότητας σε λίγους μήνες παραμένουν ρίσκο για τη βιωσιμότητα.
Επιχειρηματικό σήμα κινδύνου και κάλεσμα προς το κράτος
Η Πολιτεία καλείται να αλλάξει τον ρόλο της: από παθητικός υποστηρικτής σε στρατηγικό πυλώνα της επιμήκυνσης της σεζόν. Προς αυτήν την κατεύθυνση απαιτούνται:
- φορολογικά κίνητρα,
- επιδότηση για χειμερινή λειτουργία,
- ενίσχυση δρομολογίων,
- συνεργασία με διεθνείς tour operators και
- προώθηση νέων αγορών-πηγών τουριστών (σε Ανατολική Ευρώπη, Βαλκάνια, Ασία).
Αν η Ελλάδα επιθυμεί να «ξεφύγει» από την έννοια του θερινού προορισμού μόνο και να γίνει πραγματικά 10μηνος (ή και 12μηνος) τουριστικός «παίκτης», η αλλαγή στρατηγικής είναι επιτακτική.
