Η τουριστική περίοδος του 2025 καταγράφει για ακόμη μία χρονιά ιστορικά νούμερα, με 24,9 εκατομμύρια διεθνείς αφίξεις το διάστημα Ιανουαρίου – Αυγούστου και έσοδα που ξεπέρασαν τα 16,7 δισ. ευρώ. Ωστόσο, πίσω από την εντυπωσιακή αυτή εικόνα, οι επιχειρήσεις του τουρισμού και της κρουαζιέρας βρίσκονται αντιμέτωπες μ’ ένα ολοένα και πιο βαρύ πλέγμα φόρων και τελών, το οποίο απειλεί να περιορίσει την ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος.
Από την αρχή του 2025, τα έσοδα από το Τέλος Ανθεκτικότητας σε ξενοδοχεία και καταλύματα βραχυχρόνιας μίσθωσης ανήλθαν έως τον Ιούλιο στα 200 εκατ. ευρώ, σημειώνοντας αύξηση 56,6% σε σχέση με πέρυσι, ενώ μόνο για τον Ιούλιο ανήλθαν στα 86,9 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, από την επιβολή του Τέλους Κρουαζιέρας τον Ιούλιο 2025 έχουν ήδη συγκεντρωθεί 31 εκατ. ευρώ έως τις 22 Οκτωβρίου. Εφόσον συνεχιστεί ο ίδιος ρυθμός, τα συνολικά έσοδα των δύο τελών ενδέχεται να υπερβούν τα 600 εκατ. ευρώ έως το τέλος του έτους.
Το Τέλος Ανθεκτικότητας, που αντικατέστησε τον φόρο διαμονής, θεσπίστηκε με στόχο τη χρηματοδότηση δράσεων για την κλιματική ανθεκτικότητα των προορισμών. Το Τέλος Κρουαζιέρας, αντίστοιχα, επιβλήθηκε για την ενίσχυση λιμενικών και τουριστικών υποδομών, με επιβάρυνση από 1 έως 20 ευρώ ανά επιβάτη, ανάλογα με την περίοδο και το λιμάνι.
Ωστόσο, παρά τα σημαντικά ποσά που έχουν ήδη συγκεντρωθεί, τόσο οι ξενοδόχοι όσο και οι εταιρείες κρουαζιέρας διαμαρτύρονται για την έλλειψη διαφάνειας και την απουσία ανταποδοτικότητας. Όπως επισημαίνουν, κανένα συγκεκριμένο έργο δεν έχει ανακοινωθεί, ούτε υπάρχει μελέτη για τη διάθεση των κονδυλίων σε δράσεις που θα στηρίξουν τις τοπικές κοινωνίες και τις επιχειρήσεις.
Επιπτώσεις σε επιχειρήσεις και προορισμούς
Η ανάλυση του ΙΝΣΕΤΕ δείχνει ότι ο τουριστικός κλάδος στην Ελλάδα εξακολουθεί να λειτουργεί υπό ασφυκτική φορολογική πίεση. Παρ’ ότι η χώρα έχει βελτιώσει τη θέση της στη συνολική φορολογική ανταγωνιστικότητα, οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις παραμένουν σε μειονεκτική θέση σε σχέση με ανταγωνιστικούς προορισμούς, όπως η Πορτογαλία, η Κύπρος και η Τουρκία.
Τα ελληνικά ξενοδοχεία εμφανίζουν κέρδη προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων ίσα μόλις με το 56,9% των φόρων και εισφορών που καταβάλλουν, το χαμηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών που εξετάστηκαν. Το διοικητικό κόστος και η πολυπλοκότητα των διαδικασιών επιτείνουν το πρόβλημα, καθώς η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη παγκοσμίως στην πολυπλοκότητα επιχειρηματικών διαδικασιών, σύμφωνα με το TMF Group.
Για πολλά ξενοδοχεία, ιδιαίτερα μικρές μονάδες σε περιφερειακούς προορισμούς, η επιπλέον επιβάρυνση του Τέλους Ανθεκτικότητας σημαίνει υψηλότερες τιμές, μικρότερη περίοδο λειτουργίας και περιορισμένα περιθώρια επενδύσεων ή αύξησης μισθών.
Η διάσταση της κρουαζιέρας
Στην κρουαζιέρα, η εικόνα είναι παρόμοια. Η κυβέρνηση είχε αρχικά προγραμματίσει την εφαρμογή του τέλους από τις αρχές του 2025, αλλά λόγω της σεισμικής δραστηριότητας στη Σαντορίνη η εφαρμογή μετατέθηκε για τις 21 Ιουλίου. Παρ’ ότι το θεσμικό πλαίσιο προβλέπει την κατανομή των εσόδων ανάμεσα στο υπουργείο Εσωτερικών (για τους δήμους), το υπουργείο Ναυτιλίας (για έργα του ΑΠΔΕ) και το υπουργείο Τουρισμού, μέχρι σήμερα δεν έχει παρουσιαστεί κανένα πλάνο αξιοποίησης.
Η Διεθνής Ένωση Εταιρειών Κρουαζιέρας (CLIA) ζητάει τη δημιουργία Εθνικού Σχεδίου Ανάπτυξης της Κρουαζιέρας, με τη συμμετοχή κυβέρνησης και κλάδου, ώστε τα έσοδα να χρηματοδοτήσουν έργα αναβάθμισης λιμένων, ανάπτυξης νέων προορισμών και προβολής της χώρας. Όπως τόνισε χαρακτηριστικά η διευθύντρια Ανατολικής Μεσογείου της CLIA, Μαρία Δεληγιάννη, πάνω από το 55% της κίνησης συγκεντρώνεται σε τρία μόνο λιμάνια -Μύκονο, Σαντορίνη και Πειραιά- γεγονός που καθιστά αναγκαία τη γεωγραφική διάχυση των ωφελειών.
Σημειώνεται ότι μελέτη της Oxford Economics, που παρουσιάστηκε πρόσφατα, έδειξε ότι μόνο η Μύκονος ωφελήθηκε κατά 201 εκατ. ευρώ από τον τουρισμό κρουαζιέρας το 2024, υποστηρίζοντας σχεδόν 3.000 θέσεις εργασίας. Οι εταιρείες κρουαζιέρας, ωστόσο, προειδοποιούν ότι χωρίς επενδύσεις σε υποδομές και καλύτερη διαχείριση των ροών, η ανάπτυξη αυτή δεν μπορεί να είναι βιώσιμη.
Το στοίχημα της ανταποδοτικότητας
Κοινή απαίτηση των δύο κλάδων, φιλοξενίας και κρουαζιέρας, είναι η διαφάνεια και ο επαναπροσδιορισμός του πλαισίου των τελών. Τα ποσά που συγκεντρώνονται θα μπορούσαν να αποτελέσουν μοχλό αναβάθμισης υποδομών, προστασίας του περιβάλλοντος και εκπαίδευσης εργαζομένων, αρκεί να υπάρξουν σαφής προγραμματισμός και ανταποδοτικότητα.
Ο ελληνικός τουρισμός εξακολουθεί να επιδεικνύει εντυπωσιακή ανθεκτικότητα και να λειτουργεί ως βασικός πυλώνας της οικονομίας. Ωστόσο, χωρίς μια δίκαιη, απλούστερη και αναπτυξιακή φορολογική πολιτική, τα ρεκόρ αφίξεων δύσκολα θα μεταφραστούν σε πραγματική ευημερία για τις επιχειρήσεις, τους εργαζομένους και τις τοπικές κοινωνίες που στηρίζουν τον τουρισμό.
