Ο αργός θάνατος των ΕΛΤΑ και τα τρία μοντέλα διάσωσης των ευρωπαϊκών ταχυδρομείων

Το ακριβό τίμημα που πληρώνει η κυβέρνηση για την υπεροψία της και η απόφαση να βάλει λουκέτο σε 204 υποκαταστήματα των Ελληνικών Ταχυδρομείων (ΕΛΤΑ) χωρίς ουσιαστική διαβούλευση με τις τοπικές κοινωνίες δείχνουν πως τα τελευταία χρόνια δεν υπήρξε πραγματικός σχεδιασμός για την επόμενη ημέρα του ιστορικού οργανισμού. Ούτε υπήρξε ουσιαστική μελέτη των μοντέλων που ακολούθησαν άλλες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις την τελευταία 20ετία. Έτσι, τα ΕΛΤΑ καταδικάστηκαν σε αργό θάνατο, με βαρύγδουπες εξαγγελίες δήθεν διάσωσης από σειρά υπουργών, μέχρι να πιστοποιηθεί τις τελευταίες ημέρες πως είναι σε βαθύ κώμα, με μηδενικές ελπίδες επιβίωσης!

Η ευρωπαϊκή εμπειρία δείχνει πως ο θάνατος της επιστολής ήταν αναπόφευκτος. Ο θάνατος των ταχυδρομικών οργανισμών δεν είναι. Η επιτυχία, όπως αποδεικνύεται από τη Ρώμη, το Παρίσι και το Βερολίνο, δεν εξαρτάται πλέον από την ικανότητα παράδοσης αλληλογραφίας. Εξαρτάται από την ικανότητα μόχλευσης των μοναδικών περιουσιακών στοιχείων ενός ιστορικού φορέα ταχυδρομικών υπηρεσιών -του δικτύου, της εμπιστοσύνης και της ψηφιακής πρόσβασης- για την εξυπηρέτηση των σύγχρονων, και όχι των ξεπερασμένων, αναγκών της κοινωνίας και της αγοράς.

Αντίστοιχα προβλήματα αντιμετώπισαν οι κυβερνήσεις στην υπόλοιπη Ευρώπη, αφού οι εθνικοί ταχυδρομικοί οργανισμοί δεν αντιμετωπίζουν απλώς μια κρίση· αντιμετωπίζουν ένα διαρθρωτικό, οικονομικό παράδοξο. Το θεμελιώδες δίλημμα που καλούνται να επιλύσουν οι κυβερνήσεις από τη Ρώμη έως τη Στοκχόλμη είναι διττό και ασύμμετρο: η ταυτόχρονη κατάρρευση του ιστορικού τους πυρήνα κερδοφορίας και η έκρηξη μιας νέας αγοράς, όπου ο ανταγωνισμός είναι ήδη συντριπτικός. Συγκεκριμένα:

1. Παρατηρείται η μη αναστρέψιμη κατάρρευση της επιστολικής αλληλογραφίας. Αυτή η δραστηριότητα, που ιστορικά αποτελούσε μονοπώλιο και πηγή σταθερών κερδών, έχει εκμηδενιστεί από την ψηφιακή επικοινωνία. Τα δεδομένα είναι αμείλικτα. Στην Ελλάδα, τα ΕΛΤΑ ανέφεραν απώλεια του 90% του επιστολικού προϊόντος την τελευταία δεκαετία, με τη μείωση να ξεπερνά το 50% μόνο την τελευταία πενταετία. Ομοίως, τα Κυπριακά Ταχυδρομεία είδαν τον όγκο της αλληλογραφίας να συρρικνώνεται από 61 εκατ. τεμάχια το 2011 σε μόλις 20 εκατ. το 2024. Αυτή η τάση είναι καθολική και επιταχύνθηκε δραματικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
2. Η ταυτόχρονη έκρηξη του ηλεκτρονικού εμπορίου (e-commerce) έχει οδηγήσει σε μαζική αύξηση του όγκου των δεμάτων. Ωστόσο, σε αντίθεση με την αλληλογραφία, η αγορά δεμάτων δεν αποτέλεσε ποτέ μονοπώλιο. Οι παραδοσιακοί φορείς εισέρχονται σε μια αγορά, που είναι ήδη «κορεσμένη» και κυριαρχείται από εξειδικευμένους, παγκόσμιους παίκτες logistics, όπως η DHL, η DPD, η UPS, η FedEx, ακόμη και η ίδια η Amazon, οι οποίοι διαθέτουν ανώτερη τεχνολογία και λειτουργική ευελιξία. Στην Ελλάδα βλέπουμε να κυριαρχούν ιδιώτες, από την ACS μέχρι την Box Now.

Τα καταστήματα ΕΛΤΑ, η ευρωπαϊκή οδηγία και το κόστος

Την ίδια στιγμή που οι ιδιώτες καλπάζουν στην αγορά των δεμάτων, τα πρώην ευρωπαϊκά μονοπώλια των ταχυδρομείων (όπως η Correos στην Ισπανία, η La Poste στη Γαλλία ή τα ΕΛΤΑ στην Ελλάδα), με βάση την Οδηγία 97/67/ΕΚ, υποχρεώνονται να παρέχουν τη λεγόμενη Υποχρέωση Καθολικής Υπηρεσίας (ΥΚΥ). Αυτή η υποχρέωση, αν και διαφέρει ελαφρώς μεταξύ των κρατών μελών, απαιτεί τη διατήρηση ενός ελάχιστου επιπέδου υπηρεσιών: συγκεκριμένες ημέρες διανομής (π.χ. πέντε ημέρες την εβδομάδα), ένα πυκνό δίκτυο σημείων πρόσβασης (καταστήματα), ακόμη και σε απομακρυσμένες περιοχές, και προσιτές, ενιαίες τιμές για βασικά προϊόντα (π.χ. επιστολές έως 2 κιλά και δέματα έως 20 κιλά).

Η ΥΚΥ υποχρεώνει νομικά τους φορείς να διατηρούν μια εξαιρετικά δαπανηρή, ζημιογόνα υποδομή για να παραδίδουν ένα προϊόν (σ.σ. επιστολές) που εξαφανίζεται. Το παράδειγμα των ΕΛΤΑ είναι αποκαλυπτικό: τα φυσικά καταστήματα, που απαιτούνται από την ΥΚΥ, αντιπροσωπεύουν περίπου το 45% του συνολικού κόστους λειτουργίας, ενώ παράγουν λιγότερο από το 10% των συνολικών εσόδων. Ταυτόχρονα, όμως, τα υποκαταστήματα των ΕΛΤΑ είναι και σημείο αναφοράς για τις τοπικές κοινωνίες, που ήδη ρημάζουν δημογραφικά και γι’ αυτό βλέπουμε αυτές τις σφοδρές αντιδράσεις στα λουκέτα.

Η στρατηγική διάσωσης, επομένως, δεν είναι απλώς «πώς να ανταγωνιστούμε στα δέματα». Το πραγματικό ερώτημα που αντιμετωπίζουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, είναι «πώς να χρηματοδοτήσουμε ένα νομικά δεσμευτικό, διαρθρωτικά ζημιογόνο δίκτυο (το «καθαρό κόστος» ή «άδικο οικονομικό βάρος» της ΥΚΥ), ενώ ταυτόχρονα προσπαθούμε να βρούμε κεφάλαια για να επενδύσουμε σε μια νέα, ανταγωνιστική, χαμηλού περιθωρίου κέρδους αγορά (δέματα);».

Η ανάλυση των στρατηγικών στη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία και τη Σκανδιναβία, με τη βοήθεια και της εφαρμογής τεχνητής νοημοσύνης Gemini, αποκαλύπτει τρεις διακριτούς, και με διαφορετικό βαθμό επιτυχίας, δρόμους εξόδου από αυτό το αδιέξοδο. Η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία αντιπροσωπεύουν τις πιο επιτυχημένες, αν και θεμελιωδώς διαφορετικές, προσεγγίσεις στον μετασχηματισμό. Αυτές οι στρατηγικές ομαδοποιούνται σε δύο κυρίαρχα μοντέλα: το μοντέλο της «Απόδρασης» (Logistics Powerhouse) και το μοντέλο της «Κεφαλαιοποίησης» (Bancassurance & Platform).

Το «Γερμανικό Μοντέλο» (Logistics Powerhouse) – Deutsche Post DHL (DPDHL)

Η στρατηγική της Deutsche Post, ξεκινώντας με την ιδιωτικοποίησή της τη δεκαετία του 1990, δεν ήταν να σώσει τον παραδοσιακό γερμανικό ταχυδρομικό φορέα, αλλά να χρησιμοποιήσει τα μονοπωλιακά κεφάλαια και την κυρίαρχη θέση του για να αγοράσει μια εντελώς νέα, παγκόσμια επιχείρηση. Μέσω μιας σειράς επιθετικών εξαγορών, με κυριότερη αυτή της DHL, η Deutsche Post μετατράπηκε από έναν εθνικό πάροχο αλληλογραφίας σ’ έναν παγκόσμιο ηγέτη των logistics. Η ιστορική πορεία του ομίλου δείχνει μια σαφή μετατόπιση από την εξάρτηση από τη γερμανική αλληλογραφία (Mail Division) προς την παγκόσμια κυριαρχία στα logistics (DHL Divisions).

Η τρέχουσα «Strategy 2025» (και η επακόλουθη Strategy 2030) εστιάζει αποκλειστικά στην ενίσχυση αυτών των παγκόσμιων πυλώνων. Οι βασικές τάσεις που καθοδηγούν τον όμιλο είναι η Παγκοσμιοποίηση, το Ηλεκτρονικό Εμπόριο (E-commerce), η Ψηφιοποίηση (Digitalization) και η Βιωσιμότητα (Sustainability). Η εθνική αλληλογραφία και τα δέματα Γερμανίας («Post & Parcel Germany») είναι πλέον μόνο ένα από τα πέντε λειτουργικά τμήματα του ομίλου, δίπλα στα πολύ μεγαλύτερα Express, Global Forwarding, Supply Chain και eCommerce. Σημειώνεται ότι ο όμιλος στοχεύει σε μηδενικές εκπομπές ρύπων έως το 2050.

Μηχανή μεταφοράς δεμάτων της Deutsche Post © EPA/HANNIBAL HANSCHKE

Η Γερμανία μόλις το 2024 προχώρησε στην πρώτη μεγάλη μεταρρύθμιση του «Postgesetz» (Ταχυδρομικού Νόμου) από τη δεκαετία του 1990. Ωστόσο, για την DPDHL αυτό έχει μικρότερη σημασία. Η επιτυχία της είναι απόλυτη, με έσοδα που ξεπέρασαν τα 84 δισ. ευρώ το 2024. Το μοντέλο της DPDHL, ωστόσο, είναι μη επαναλήψιμο. Βασίστηκε στη χρήση των τεράστιων μονοπωλιακών κερδών μιας περασμένης εποχής (δεκαετία 1990) για τη χρηματοδότηση μιας παγκόσμιας επέκτασης. Οι σημερινοί ζημιογόνοι φορείς (όπως η Correos της Ισπανίας ή τα ΕΛΤΑ στην Ελλάδα) δεν διαθέτουν αυτά τα κεφάλαια. Η DPDHL ουσιαστικά «δραπέτευσε» από το εθνικό της δίλημμα· δεν το «έλυσε» με τρόπο που να μπορούν να αντιγράψουν άλλοι.

Το Μοντέλο «Bancassurance & Platform» – Ιταλία και Γαλλία

Σε πλήρη αντίθεση με τη γερμανική «απόδραση», η Ιταλία και η Γαλλία δεν εγκατέλειψαν το εθνικό τους δίκτυο. Αντιθέτως, εφάρμοσαν μια στρατηγική «jiu-jitsu»: μετέτρεψαν τη μεγαλύτερη υποχρέωσή τους (το δαπανηρό, καθολικό δίκτυο καταστημάτων, που επιβάλλει η ΥΚΥ) στο μεγαλύτερο πλεονέκτημά τους. Η Poste Italiane αποτελεί το πιο καθαρό και επιτυχημένο παράδειγμα αυτού του μοντέλου. Η εταιρεία μετέτρεψε τα περίπου 12.755 ταχυδρομικά γραφεία της στο de facto μεγαλύτερο τραπεζικό και ασφαλιστικό δίκτυο της Ιταλίας. Η εξαιρετική κερδοφορία της δεν βασίζεται στην αλληλογραφία, αλλά σε τρεις πυλώνες υψηλού περιθωρίου:

1.  Χρηματοοικονομικές Υπηρεσίες (BancoPosta): Παροχή πλήρων τραπεζικών υπηρεσιών, αξιοποιώντας την απαράμιλλη φυσική παρουσία των ταχυδρομείων.
2. Ασφαλιστικές Υπηρεσίες (Poste Vita): Ο όμιλος έχει εξελιχθεί σ’ έναν από τους κυρίαρχους παίκτες στην ιταλική ασφαλιστική αγορά.
3. Ψηφιακές Πληρωμές (Postepay): Το Postepay δεν είναι απλώς μια προπληρωμένη κάρτα. Είναι ένα κυρίαρχο «οικοσύστημα» ψηφιακών πληρωμών, τηλεφωνίας και, πρόσφατα, ακόμη και παροχής ενέργειας.

Το νέο στρατηγικό σχέδιο 2024-2028, με τίτλο «The Connecting Platform», επισημοποιεί αυτήν τη στρατηγική. Ο στόχος είναι η δημιουργία της μεγαλύτερης «phygital» (Physical + Digital) πλατφόρμας στην Ιταλία. Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο, τα ταχυδρομεία μετατρέπονται από απλά «σημεία συναλλαγών» σε «σημεία σχέσεων».

Η πιο καινοτόμος πτυχή αυτού του σχεδίου είναι το «Polis Project». Μέσω αυτού, περίπου 7.000 ταχυδρομικά γραφεία σε μικρούς δήμους (κάτω των 15.000 κατοίκων) μετατρέπονται σε ψηφιακούς κόμβους, επιτρέποντας στους πολίτες να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες της δημόσιας διοίκησης (π.χ. ανανέωση διαβατηρίου) απευθείας από το τοπικό ταχυδρομείο. Η Poste Italiane δεν πουλάει πλέον απλώς ταχυδρομικές υπηρεσίες. Αξιοποιεί το δίχτυο της ΥΚΥ και την εγγενή εμπιστοσύνη του κοινού για να λειτουργήσει ως μια ολοκληρωμένη πλατφόρμα παροχής υπηρεσιών (αλληλογραφία, δέματα, τράπεζα, ασφάλειες, ενέργεια τηλεπικοινωνίες και κρατικές υπηρεσίες). Ουσιαστικά, κεφαλαιοποίησε την ΥΚΥ της αντί να την αντιμετωπίζει ως βάρος.

Η γαλλική La Poste ακολούθησε μια παρόμοια, αν και πιο υβριδική, πορεία. Η στρατηγική διαφοροποίησης του ομίλου υπήρξε εξίσου επιτυχής στη μείωση της εξάρτησης από την παραδοσιακή αλληλογραφία, η οποία το 2024 αντιπροσώπευε μόλις το 15,8% των συνολικών εσόδων. Η κερδοφορία του γαλλικού μοντέλου στηρίζεται σε δύο ισχυρούς πυλώνες:

1. Bancassurance (La Banque Postale & CNP Assurances): Όπως και στην Ιταλία, η δημιουργία της La Banque Postale 28 και η ενσωμάτωση της ασφαλιστικής CNP Assurances «θωράκισαν» την οικονομική απόδοση του ομίλου και αποτελούν βασικό μοχλό κερδοφορίας.
2. Logistics (Geopost/Colissimo): Σε αντίθεση με την Ιταλία, η La Poste επένδυσε επίσης βαριά στην ανάπτυξη ενός ισχυρού βραχίονα logistics, του Geopost (που περιλαμβάνει την DPD). Αυτός ο τομέας είναι πλέον ο μεγαλύτερος συνεισφέρων στα έσοδα, αποτελώντας το 53% του συνόλου το 2024.

Η Γαλλία, όπως και η Ιταλία, διατηρεί την ΥΚΥ, με το γαλλικό κράτος να αποζημιώνει τη La Poste για το καθαρό κόστος παροχής αυτής της υπηρεσίας. Το γαλλικό μοντέλο είναι, επομένως, ένα επιτυχημένο υβρίδιο, συνδυάζοντας την εγχώρια κεφαλαιοποίηση του δικτύου (bancassurance) με την επιθετική επέκταση στα ευρωπαϊκά logistics.

Συγκριτική Οικονομική & Στρατηγική Ανάλυση των μοντέλων στα ταχυδρομεία

Η αξιολόγηση του «βαθμού επιτυχίας» κάθε στρατηγικής απαιτεί μια ψύχραιμη ανάλυση των οικονομικών αποτελεσμάτων. Μια απλή σύγκριση των συνολικών εσόδων είναι παραπλανητική. Η DPDHL, ως παγκόσμιος ηγέτης των logistics, έχει τεράστια έσοδα (άνω των 80 δισ. ευρώ), αλλά δραστηριοποιείται σ’ έναν τομέα με παραδοσιακά χαμηλότερα περιθώρια κέρδους. Αντίθετα, η Poste Italiane, με πολύ χαμηλότερα έσοδα (περίπου 12-13 δισ. ευρώ), επιτυγχάνει εξαιρετικά υψηλή κερδοφορία (EBIT 2.62 δισ. ευρώ το 2023), χάρη στα υψηλά περιθώρια των χρηματοοικονομικών και ασφαλιστικών υπηρεσιών. Ο παρακάτω πίνακας ποσοτικοποιεί την απόδοση των τριών αυτών επιτυχημένων μοντέλων.

Συγκριτική Οικονομική Απόδοση (2019-2024)

(Ποσά σε Δισεκατομμύρια Ευρώ)

* Τα έκτακτα υψηλά κέρδη του 2020-2021 για τη La Poste αντανακλούν λογιστικές ενοποιήσεις (π.χ. CNP Assurances) και την έκρηξη των δεμάτων λόγω πανδημίας.

Σημείωση: Ορισμένα στοιχεία αποτελούν εκτιμήσεις που βασίζονται σε τριμηνιαίες αναφορές ή διαθέσιμα ετήσια στοιχεία. Οι μετατροπές νομισμάτων γίνονται κατ’ προσέγγιση όπου απαιτείται.

Ο επόμενος πίνακας αναλύει την πηγή αυτής της απόδοσης, αποκαλύπτοντας την «ακτινογραφία» της στρατηγικής κάθε εταιρείας. Δείχνει οπτικά πόσο έχει απομακρυνθεί κάθε φορέας από την παραδοσιακή αλληλογραφία.

Ανάλυση Διαφοροποίησης Εσόδων (Εκτιμήσεις 2024)

Τα δεδομένα αυτά αποκαλύπτουν δύο θεμελιώδεις αλήθειες: Πρώτον, η Αλληλογραφία είναι Περιθωριακή: Και για τους τρεις επιτυχημένους φορείς, η παραδοσιακή αλληλογραφία είναι πλέον μια δευτερεύουσα (La Poste) ή τριτεύουσα (Poste Italiane) πηγή εσόδων. Δεύτερον, υπάρχουν δύο Δρόμοι Κερδοφορίας: Η επιτυχία προέρχεται είτε από την παγκόσμια κλίμακα στα Logistics (DPDHL, La Poste/Geopost) είτε από τα υψηλά περιθώρια των Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών (Poste Italiane, La Poste/LBP).

Ισπανία και Σκανδιναβία, τι επέλεξαν για την αλληλογραφία

Σε αντίθεση με τους τρεις «Τιτάνες», οι στρατηγικές που ακολουθήθηκαν στην Ισπανία και τη Σκανδιναβία προσφέρουν δύο εναλλακτικές αφηγήσεις: αυτή του ριζικού, επώδυνου ρεαλισμού και αυτή της καταστροφικής στασιμότητας.

Οι σκανδιναβικές χώρες, γνωστές για την ψηφιακή τους πρωτοπορία, είδαν την κατάρρευση της αλληλογραφίας νωρίτερα και ταχύτερα από την υπόλοιπη Ευρώπη. Η απάντησή τους δεν ήταν μια αμιγώς επιχειρηματική, αλλά μια πολιτική στρατηγική: αποδέχτηκαν ότι η καθημερινή, καθολική διανομή αλληλογραφίας δεν αποτελεί πλέον βιώσιμη δημόσια υπηρεσία και προχώρησαν σε ριζική μεταρρύθμιση της ίδιας της ΥΚΥ.

• Δανία (PostNord): Η Δανία έκανε το πιο δραστικό βήμα. Από την 1η Ιανουαρίου 2024 κατήργησε πλήρως την υποχρέωση καθολικής υπηρεσίας για την PostNord (μια διακρατική εταιρεία που ανήκει στη Σουηδία και τη Δανία). Ως άμεσο αποτέλεσμα, η PostNord ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει τη διανομή επιστολών στη Δανία από το 2026, για να επικεντρωθεί αποκλειστικά στην αναπτυσσόμενη αγορά των δεμάτων.
• Νορβηγία (Posten Bring): Η Νορβηγία ακολούθησε μια πιο σταδιακή, αλλά εξίσου αποφασιστική πορεία. Σε στενή συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης και του εθνικού φορέα (Posten Bring), η χώρα προχώρησε σε μεταρρυθμίσεις βασισμένες στα δεδομένα της μείωσης του όγκου αλληλογραφίας. Αυτό περιελάμβανε τη μείωση των ημερών διανομής από έξι σε πέντε και, τελικά, τη νομοθέτηση της διανομής κάθε δεύτερη ημέρα (alternate-day delivery) το 2020.
• Φινλανδία (Posti Group): Ομοίως, η Posti εστίασε στρατηγικά στη μετατροπή της σε εταιρεία logistics και e-commerce και προχώρησε σε μερική ιδιωτικοποίηση με την εισαγωγή της στο Χρηματιστήριο του Ελσίνκι, αν και το κράτος διατηρεί την πλειοψηφία των μετοχών.

Το σκανδιναβικό μοντέλο αντιπροσωπεύει μια κοινωνικο-πολιτική απόφαση ότι η δημοσιονομική βιωσιμότητα υπερτερεί της παράδοσης της καθημερινής αλληλογραφίας. Είναι μια μορφή «επιτυχημένης υποχώρησης», που απελευθερώνει τον φορέα από τον ρυθμιστικό βραχνά της ΥΚΥ, επιτρέποντάς του να επικεντρωθεί στη μόνη βιώσιμη αγορά (logistics).

Η ισπανική πρόκληση, η περίπτωση της Correos

Η Ισπανία και η Correos αποτελούν την «ομάδα ελέγχου» του ευρωπαϊκού πειράματος. Αποδεικνύουν τι συμβαίνει, όταν αποτυγχάνουν όλες οι στρατηγικές ταυτόχρονα. Στα χαρτιά, το στρατηγικό σχέδιο 2024-2028 της Correos μοιάζει με των άλλων: στοχεύει στη μείωση της εξάρτησης από την αλληλογραφία (από 66% των εσόδων στο 49%) και στην αύξηση της συνεισφοράς των δεμάτων (από 24% στο 35%). Ο όμιλος δηλώνει ότι επεκτείνεται στα logistics (Correos Logística) και επιδιώκει να μετατρέψει τα γραφεία του σε «θυρίδες» της δημόσιας διοίκησης και τραπεζικών υπηρεσιών.

Η εκτέλεση θεωρείται απόλυτη αποτυχία, με την εταιρεία να βυθίζεται σε τεράστιες και επίμονες οικονομικές ζημίες. Η Correos κατέγραψε ζημίες 125 εκατ. ευρώ το 2023. Το 2022, οι ζημίες ανήλθαν σε 217 εκατ. ευρώ. Οι συνολικές συσσωρευμένες ζημίες μόνο την τριετία 2021-2023 ξεπέρασαν τα 676 εκατ. ευρώ. Για το 2024, οι προβλέψεις αναφέρουν νέο ρεκόρ ζημιών που θα υπερβεί τα 200 εκατομμύρια ευρώ. Οι ζημίες της Correos είναι τόσο μεγάλες, που παρέσυραν ολόκληρο τον κρατικό όμιλο συμμετοχών (SEPI) σε ζημίες άνω των 500 εκατ. ευρώ το 2024. Την ίδια ώρα, η Correos χάνει συνεχώς μερίδιο αγοράς ακόμη και στο εσωτερικό, προς όφελος των ιδιωτών ανταγωνιστών.

Η απάντηση στο ερώτημα για το «πλέον επιτυχημένο μοντέλο» απαιτεί τον σαφή ορισμό της «επιτυχίας». Η ανάλυση αποκαλύπτει τρεις διαφορετικούς τύπους επιτυχίας:

1. Επιτυχία ως Παγκόσμια Κλίμακα: Σε αυτήν την κατηγορία, ο αδιαμφισβήτητος νικητής είναι η Deutsche Post DHL. «Απέδρασε» από τις εθνικές της δεσμεύσεις και χρησιμοποίησε τα ταχυδρομικά κεφάλαια για να κυριαρχήσει στην παγκόσμια αγορά logistics. Ωστόσο, αυτό δεν αποτελεί «διάσωση» του παραδοσιακού ταχυδρομικού οργανισμού, αλλά μάλλον αντικατάστασή του. Είναι ένα μοντέλο που δεν μπορεί να αναπαραχθεί σήμερα.
2. Επιτυχία ως Δημοσιονομική Εξυγίανση: Εδώ νικητές είναι τα Σκανδιναβικά μοντέλα (ιδίως της Νορβηγίας και της Δανίας). Διέλυσαν» το ζημιογόνο μοντέλο της ΥΚΥ μέσω πολιτικής δράσης, σταμάτησαν τη δημοσιονομική αιμορραγία και απελευθέρωσαν τους φορείς τους για να επικεντρωθούν στα logistics. Αυτή είναι μια επιτυχής υποχώρηση από μια μη βιώσιμη αγορά.
3. Επιτυχία ως Βιώσιμος Μετασχηματισμός (Το Πλέον Επιτυχημένο Μοντέλο): Νικητής σε αυτήν την κατηγορία, και το πλέον επιτυχημένο μοντέλο μετασχηματισμού ενός παραδοσιακού, κρατικού ταχυδρομικού φορέα, είναι το ιταλικό μοντέλο «Phygital Platform» της Poste Italiane.

Κέντρο logistics της Correos © EPA/KIKO HUESCA

Για κάποιους αναλυτές, η στρατηγική της Poste Italiane είναι η πιο επιτυχημένη και ανθεκτική για τρεις βασικούς λόγους:

• Κεφαλαιοποίηση του «παθητικού»: Είναι το μόνο μοντέλο, που πήρε το μεγαλύτερο παθητικό (το δαπανηρό, καθολικό δίκτυο ΥΚΥ) και το μετέτρεψε στο πολυτιμότερο περιουσιακό στοιχείο (ένα εθνικό, φυσικό δίκτυο παροχής υπηρεσιών bancassurance).
• Εξαιρετική κερδοφορία: Το μοντέλο παράγει εξαιρετικά υψηλά και σταθερά κέρδη (EBIT 2.62 δισ. ευρώ το 2023), τα οποία προέρχονται κυρίως από τις διαφοροποιημένες δραστηριότητες υψηλού περιθωρίου
• Ολιστικό «οικοσύστημα»: Η στρατηγική «SuperApp» και η πλατφόρμα Postepay δημιουργούν ένα «οικοσύστημα», που «κλειδώνει» τον πελάτη, συνδυάζοντας άψογα τις ψηφιακές υπηρεσίες με την αξιόπιστη φυσική παρουσία. Είναι το πιο στρατηγικά ολοκληρωμένο μοντέλο για το μέλλον, αναγνωρίζοντας ότι η αξία δεν βρίσκεται στην παράδοση επιστολών αλλά στην παροχή εμπιστοσύνης και πρόσβασης (phygital).

Σημειώνεται, τέλος, ότι η La Poste της Γαλλίας ακολουθεί με επιτυχία μια παρόμοια υβριδική στρατηγική, αν και η ιταλική εκδοχή είναι πιο κερδοφόρα και πιο ολοκληρωμένη ψηφιακά.