Αν και κάθε χρόνο στο Υπερταμείο σχεδιάζονται χιλιάδες σελίδες παρουσιάσεων powerpoint για το τι πρέπει να γίνει με τη δημόσια περιουσία, το περιεχόμενό τους πολύ λίγη σχέση έχει με την πραγματικότητα. Κάλλιστα κάποιος θα μπορούσε να χαρακτηρίσει τις παρουσιάσεις αυτές και ως εκθέσεις ιδεών ή και προθέσεων που δεν διαρκούν παρά μόνον μερικές εβδομάδες. Η μεγαλύτερη απόδειξη είναι οι αποφάσεις του Υπερταμείου για τα ΕΛΤΑ.
Μόλις πριν έναν χρόνο (24.11.2024), η απερχόμενη διοίκηση του Υπερταμείου παρουσίασε τον στρατηγικό σχεδιασμό για τα περιουσιακά στοιχεία του Υπερταμείου. Στο σχέδιο αυτό, όχι μόνον δεν προβλεπόταν συρρίκνωση του δικτύου των ΕΛΤΑ κατά 45% που προτάθηκε από την προηγούμενη διοίκηση Σκλήκα, αλλά ο… διπλασιασμός του.
Συγκεκριμένα, το Στρατηγικό Σχέδιο 2025-2027 (σελ. 31) προβλέπει +50% αύξηση στα σημεία εξυπηρέτησης με στόχο να ξεπεράσει τα 1.500 σημεία. Αν και δεν αναφέρει τι είδους σημεία παρουσίας είναι αυτά (π.χ. ΕΛΤΑ, τρίτων, αντιπροσώπων κ.λπ.), σίγουρα η κίνηση έναν χρόνο μετά να περιορίσει περίπου 45% το δίκτυό του, δεν προάγει τη στρατηγική που εκπονήθηκε μόλις έναν χρόνο πριν. Αντίθετα προδιαθέτει για αυτοσχεδιασμούς του τύπου «βλέποντας και κάνοντας».
Σημειώνεται ότι, επί τρία χρόνια που στη διακυβέρνηση των ΕΛΤΑ ήταν ο σημερινός διευθύνων σύμβουλος Γρηγόρης Σκλήκας, έκλεισαν εκατοντάδες καταστήματα. Μόνο το 2023 αναφέρθηκε το κλείσιμο 143 καταστημάτων, γεγονός που είχε γίνει γνωστό κυρίως από τις αντιδράσεις των τοπικών φορέων. Το γεγονός δε ότι κατάφερε να κλείσει τόσα καταστήματα χωρίς να ανοίξει «μύτη», ήταν και ο λόγος που τον ώθησε να κλείσει επιπλέον 200+ καταστήματα, βεβαίως με τις ευλογίες της διοίκησης του «αυτοσχεδιάζοντως» Υπερταμείου.
Ο μετασχηματισμός των ΕΛΤΑ του 2020
Αντίστοιχες μεγαλόστομες ιδέες διατύπωνε το Υπερταμείο και στο τέλος του 2020, όταν εξήγγειλε το πρόγραμμα μετασχηματισμού των ΕΛΤΑ. Το σχέδιο που είχε εκπονήσει με τη συνδρομή της PwC από το 2018-19 προέβλεπε τη μείωση του προσωπικού, τον εξορθολογισμό του δικτύου καταστημάτων, την τεχνολογική αναβάθμιση, την κατάργηση προνομιακών εργασιακών σχέσεων κ.ά. Η μελέτη που είχε εκπονήσει η εταιρεία συμβούλων προέβλεπε το έλλειμμα των ΕΛΤΑ για την περίοδο 2019-2021 μεταξύ 266 και 287 εκατ. ευρώ, εκτός και αν λαμβάνονταν άμεσα μέτρα.
Η σχετική ανακοίνωση του Υπερταμείου που εκδόθηκε την 1η Δεκεμβρίου 2020 ανέφερε ότι «αρχίζει η υλοποίηση μιας από τις σημαντικότερες προσπάθειες μετασχηματισμού δημόσιας επιχείρησης προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος, των καταναλωτών και της οικονομίας». Και συνέχισε: «Ο μετασχηματισμός των ΕΛΤΑ αποτελεί τον πρώτο μετασχηματισμό τέτοιου μεγέθους δημόσιας επιχείρησης…», ενώ σημείωνε ότι «η ενέργεια αυτή δίνει στίγμα μιας μεταρρυθμιστικής δυναμικής της χώρας, όπου οι δημόσιες επιχειρήσεις μπαίνουν σε πρόγραμμα εκσυγχρονισμού…».
Η πιο προφανής κίνηση εκσυγχρονισμού του ομίλου, που θα ήταν η συγχώνευση της μητρικής με την θυγατρική ΕΛΤΑ Courier, δεν υλοποιήθηκε παρά μόνον πέντε χρόνια μετά και αφού ο κόμπος είχε φτάσει στο χτένι. Το Υπερταμείο είχε πληρώσει λίγα εκατομμύρια σε μελέτες αλλά την προφανέστατη κίνηση της απορρόφησης της δραστηριότητας της θυγατρικής που της πρόσφερε μια ανερχόμενη δραστηριότητα δεν την σκέφθηκε κανείς.
Σημειώνεται ότι το Στρατηγικό Σχέδιο του Υπερταμείου 2022-2024 δεν προέβλεπε ένα τέτοιο μέτρο, παρά το γεγονός ότι αυτό είχε διαφανεί ήδη από το Στρατηγικό Σχέδιο του Υπερταμείου του 2018. Το τελευταίο καταρτίστηκε τον Γενάρη του 2018 και ανέφερε ως κύριο σημείο στρατηγικής ότι «η ελληνική ταχυδρομική αγορά συρρικνώνεται» και ότι «οι ταχυμεταφορές καταλαμβάνουν σημαντικό μερίδιο». Κατέληγε δε ότι «τα ΕΛΤΑ δεν έχουν καταφέρει να αποκομίσουν μεγάλο μερίδιο στις Ταχυμεταφορές».
Σημειώνεται επίσης ότι το 2015 το μερίδιο των ΕΛΤΑ στις ταχυμεταφορές ήταν μόλις 10% και ήταν ο Νο 5 παίκτης στην ελληνική αγορά ταχυμεταφορών (courier). Επίσης την ίδια χρονιά μόλις το 5% των εσόδων του Ομίλου προερχόταν από τις υπηρεσίες ταχυμεταφορών, όταν στην Ευρώπη ο μέσος όρος ήταν σχεδόν κοντά στο 18%. Επίσης τη διετία 2015-2016 η αγορά των ταχυμεταφορών αυξήθηκε σχεδόν 5%, ενώ των ταχυδρομικών υπηρεσιών υποχώρησε κατά 12%.
Και αν τα χρόνια εκείνα το Υπερταμείο ήταν άπειρο και δεν διέθετε πόρους για ουσιαστική στρατηγική, στη συνέχεια δεν έλλειψαν οι πόροι και κυρίως οι σύμβουλοι και οι παρασύμβουλοι που θα έδειχναν τον μοναδικό δρόμο επιβίωσης της επιχείρησης, με τη διατήρηση της παραδοσιακής ταχυδρομικής υπηρεσίας.
Η ομηρία των κυβερνοπειρατών
Το πρώτο στρατηγικό σχέδιο του Υπερταμείου που ήρθε το 2018, δηλαδή προς το τέλος της διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, ήθελε τα ΕΛΤΑ να επεκτείνονται σε νέες αγορές, όπως επίσης και να μετασχηματίζονται σε hub ταχυδρομικών αντικειμένων από και προς την Ασία. Μάλιστα τότε ανακοινώθηκε από το Υπερταμείο η πρόθεση συνεργασίας με τις κινεζικές Zhejiong Ltd. και Alibaba. Ωστόσο αποδείχθηκαν φρούδες ελπίδες ή προθέσεις της ελληνικής πλευράς.
Το μόνο που επιτεύχθηκε συστηματικά από τότε μέχρι και σήμερα από τις εκάστοτε διοικήσεις του Υπερταμείου και τις κυβερνήσεις, ήταν μια συστηματική απομείωση δαπανών και λειτουργιών, με στόχο την αποφυγή ενός πιστωτικού γεγονότος. Και αυτό επιχείρησε πριν λίγες ημέρες ο απελθών Γρηγόρης Σκλήκας, αλλά ανεπιτυχώς καθώς βρέθηκε στις συμπληγάδες πέτρες της πολιτικής.
Οι ερασιτεχνισμοί των διοικήσεων του Υπερταμείου δεν τελειώνουν όμως με τις εκθέσεις ιδεών-στρατηγικής ανάπτυξης των δημόσιων περιουσιακών στοιχείων. Διακρίνονται και στον ψηφιακό μετασχηματισμό των ΕΛΤΑ, ο οποίος, σύμφωνα με τον στρατηγικό σχεδιασμό του Υπερταμείου, θα κρατούσε την εταιρεία στην επιφάνεια μετά το τέλος του οργανωτικού μετασχηματισμού της και βεβαίως το τέλος της ταχυδρομικής υπηρεσίας που όλοι βλέπανε.
Αντί όμως ψηφιακό μετασχηματισμό, τα ΕΛΤΑ βρέθηκαν την άνοιξη του 2022 όμηρος κυβερνοπειρατών. Οι τελευταίοι κράτησαν κλειστά τα ΕΛΤΑ για περισσότερο από 15 ημέρες, αφού τα συστήματα της επιχείρησης δεν μπορούσαν να υλοποιήσουν καμία συναλλαγή σε πανελλαδικό επίπεδο. Η λειτουργία της εταιρείας αποκαταστάθηκε μετά από 15-20 ημέρες, με τη διοίκηση των ΕΛΤΑ και του Υπερταμείου να ανακοινώνουν ότι τα συστήματα ανακτήθηκαν ολοσχερώς και μάλιστα χωρίς την παράδοση λύτρων (ramsonware), που ζητούσαν οι κυβερνοπειρατές.
